Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka deklaruar se presidenti serb Aleksandër Vuçiq planifikoi dhe urdhëroi sulmin në veri të Kosovës “për të destabilizuar” vendin me synimin për të nisur një luftë me Kosovën.
Rreth 30 serbë të armatosur rëndë sulmuan fshatin Banjska të dielën e kaluar, luftuan me policinë e Kosovës dhe u barrikaduan në një manastir ortodoks serb. Një polic i Kosovës dhe tre agresorë serbë mbetën të vdekur.
Gjashtë anëtarë të plagosur të grupit të armatosur u shtruan në spital në Serbinë jugore, sipas ministrit të Brendshëm Xhelal Sveçla, ndërsa sulmuesit e tjerë u larguan.
Albin Kurti është shprehur për Al Jazeera-n se “formacionet paraushtarake” serbe në Banjskë kishin pajisje të prodhuara në Serbi që nuk mund të gjenden në tregun e hapur.
Teksa informacionet janë ende duke u mbledhur nga prokurorët dhe policia e Kosovës, “ajo që dimë është se ne kemi konfiskuar municione dhe armë në vlerë prej pesë milionë euro [5.3 milionë dollarë] dhe të gjitha janë prodhuar në fabrika në Serbi”, pretendoi Kurti.
“Granatat e dorës, mitralozat, gjithçka që ne konfiskuam është prodhuar në Serbi dhe nuk mund të gjendet në treg. Është e qartë se ushtria e Serbisë ua ka dhënë këtë formacioneve paramilitare”, ka theksuar Kurti.
Kurti tha se qëllimi përfundimtar i sulmit të së dielës ishte që Serbia të organizonte skenarit sipas të cilit të rriste tensionet.
“Ata donin që policia jonë të hynte në manastirin e Banjskës në mënyrë që të mund të shpërndanin foto në mbarë botën [duke treguar] plumba në muret e manastirit. Kjo nuk ndodhi sepse policia jonë është shumë e fortë dhe shumë profesionale dhe [sulmuesit] u arratisën”.
“Ata donin vetëm që fillimi i një lufte të ishte të dielën, më 24 shtator. [Dihet mirë] se si filloi lufta në Sarajevë. Më 1 mars 1992, gjatë një dasme, u plagos një prift ortodoks serb. Ne ishim shumë të kujdesshëm që diçka e ngjashme të mos ndodhte. Por unë mendoj se ata donin të përsërisnin skenarët e fillimit të luftës [në ish republikat e Jugosllavisë]”.
Kurti tha se Milan Radoiçiq, një politikan i lartë serb i Kosovës, i cili pranoi të premten se kishte planifikuar sulmin, “mori pajisje logjistike, ushtarake dhe përgatitje nga Beogradi, dhe gjithashtu mori urdhra politike nga presidenti Vuçiç“, duke vënë në dukje lidhjet e tyre të ngushta.
Radoiçiq – nënkryetar i “Listës Serbe”, një parti politike serbe e mbështetur nga Beogradi në Kosovë – dha dorëheqjen nga posti i tij të premten dhe e quajti sulmin një operacion “mbrojtjeje” kundër autoriteteve të Kosovës. Por ai ka mohuar çdo përfshirje apo mbështetje nga qeveria serbe.
“Institucionet serbe të sigurisë”
Dan Ilazi, kreu i kërkimit në Qendrën Kosovare për Studime të Sigurisë, tha për Al Jazeera se zyrtarët gjermanë dhe amerikanë gjithashtu pranuan se pajisjet e përfshira do të ishin të vështira për t’u blerë pa lidhje të nivelit të lartë.
“Për shembull, një nga granatahedhësit që ata përdorën mund të blihet vetëm me lejen e qeverisë në Serbi. Plus, disa nga individët e përfshirë në këtë sulm, sipas policisë së Kosovës, janë pjesë e institucionit të sigurisë në Serbi”, tha Ilazi, duke shtuar se “lidhjet e Radoiçiqit me qeverinë serbe janë shumë të duksme”.
“Shkalla në të cilën vetë presidenti serb ka ditur për këtë sulm është e diskutueshme… Përgjegjësia për këtë sulm, provat e paraqitura deri më tani, duket qartë se tregojnë pjesëmarrjen e institucioneve serbe të sigurisë. Dyshimi im personal është se kjo ndoshta është nxitur, mbështetur ose inkurajuar nga Rusia, e cila mban një prani të fortë në institucionet serbe të sigurisë,” tha Ilazi.
Vuçiç dhe zyra e tij nuk iu përgjigjën Al Jazeera-s në lidhje me akuzat, por ai ka mohuar çdo përfshirje të qeverisë në sulmin e së dielës.
Të enjten, ai i tha agjencisë së lajmeve Reuters se Serbia do të hetojë origjinën e armëve të sekuestruara, duke përfshirë një sasi të armëve , raketahedhëse antitank, granata dore, mina tokësore dhe dronë.
“Pse kjo do të ishte e dobishme për Beogradin? Cila do të ishte ideja? Për të shkatërruar pozicionin tonë që kemi ndërtuar prej një viti? Për ta shkatërruar këtë brenda një dite? … Serbia nuk dëshiron luftë”, tha Vuçiq.
Ai tha se të dyshuarit do të hetohen dhe Radoiçiq do të “thirret nga prokurori”. Nga ana tjetër, Vuçiq akuzoi Kurtin se dëshiron të dëbojë serbët nga Kosova.
Refuzimi i Kurtit për të formuar Asociacionin e Komunave Serbe, si pjesë e marrëveshjes së vitit 2013 ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës që do t’u jepte serbëve të Kosovës më shumë autonomi, “është ajo që nxiti tensionet që çuan në dhunë në Banjska”, tha ai.
Vuçiq i tha TV serb se ai ka informacione se serbët në Kosovë janë përgatitur për rezistencë, duke vënë në dukje barrikadat që banorët serbë ngritën më shumë se një vit më parë.
“Situata po vlon… Kurti e bëri këtë, ai i bashkoi serbët”, tha Vuçiq.
Rreth 50 mijë serbë që jetojnë në veri të Kosovës nuk i njohin institucionet e Prishtinës dhe e shohin Beogradin si kryeqytetin e tyre. Përleshje kanë ndodhur në mënyrë të përsëritur me policinë e Kosovës dhe paqeruajtësit e udhëhequr nga NATO të njohur si KFOR. Por dhuna e së dielës ishte më e rënda në vite.
“Ata erdhën për të sulmuar”
Kurti vuri në dyshim se çfarë po bënte një grup paraushtarak serb i armatosur rëndë në një manastir të shekullit të 14-të në Banjskë.
“Kë po mbrojnë atje? Ata erdhën për të sulmuar… [Vuçiç] do luftën, ai dëshiron luftën dhe ai dëshiron luftën sepse ai dëshiron një Republika Srpska në Kosovë,” tha Kurti për Al Jazeera, duke iu referuar entitetit të udhëhequr nga serbët në Bosnje dhe Hercegovinë, të formuar gjatë Dejtonit. marrëveshja e paqes në vitin 1995, e cila zyrtarisht i dha fund luftës, por është burimi i shumë trazirave sot.
“[Republika Srpska u formua] sepse kishte një luftë dhe një gjenocid në Bosnje. Dhe tani ai dëshiron një luftë dhe një gjenocid më shumë në Kosovë që të mund të marrë një Republika Srpska [në Kosovë], por nuk do t’ia arrijë”, shtoi Kurti.
A paraqet rrezik dhuna e fundit në Kosovë për përpjekjet për paqe?
Ndërkohë të premten, zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë, John Kirby u tha gazetarëve se Shtetet e Bashkuara po i bëjnë thirrje Serbisë që të tërheqë forcat e saj nga kufiri, pasi e konsideroi praninë ushtarake serbe si “të pashembullt” serbe dhe si “një zhvillim shumë destabilizues”.
Në një deklaratë të premten, Sekretari i Shtetit Antony Blinken tha se ai foli me Vuçiqin për të de-përshkallëzuar tensionet. Ai “përshëndeti praninë e shtuar të KFOR-it dhe vendimin e Këshillit të Atlantikut të Veriut për të autorizuar forca shtesë”.
Për të shmangur përsëritjen e sulmeve të tilla, Kurti i tha Al Jazeera-s duhen dy gjëra urgjentisht – siguria për Kosovën dhe sanksionet për Serbinë.
“Gjatë gjithë kohës ata po kryejnë disa stërvitje ushtarake pranë kufirit tonë… Unë mendoj se kjo është shumë e rrezikshme. Ata do të mendojnë se jemi të frikësuar ose të dobët. Kjo është arsyeja pse komuniteti ndërkombëtar – komuniteti evropian, NATO, SHBA dhe Britania e Madhe – duhet t’i tregojnë dhe t’i dëshmojnë Beogradit se nuk do të lejohet kthimi në vitet 1990”, u shpreh Kurti.
