Nga Gjergj Erebara
Në këtë foto paraqitet faqja e parë e gazetës Besa e 12 prillit 1933. Njoftohet vendosja e “censures preventive” apo censurës paraprake të mjeteve të komunikimit.
Ka shumë shenja që paralajmërojnë ekzistencën e një diktature, por censura paraprake është elementi përcaktues më i padiskutueshëm. Shqipëria mbeti nën regjimin e censurës paraprake deri në vitin 1991.
Censura paraprake u kthye për një periudhë të shkurtër në vitin 1997. (Të gjitha gazetat refuzuan të botohen në vend që të pranonin censurën paraprake të qeverisë së kësaj kohe).
Ndalimi i censurës paraprake u vendos me kushtetutën e vitit 1998. Por një vendim i Këshillit të Ministrave të vitit 2013 sanksionoi që “anëtarët e qeverisë” të mos kenë të drejtë opinioni publik. Ky vendim është përcjellë, përmes pushtetit informal, pra frymës së dalë nga qeveria, në të gjithë administratën publike, duke kufizuar në këtë mënyrë çdo punonjës të sektorit publik që të ketë opinion.
Kjo mënyrë informale e ushtrimit të pushtetit në mënyrë ekstraligjore mund të ilustrohet më së miri nga vendimi për shkarkimin nga puna të Adrian Koçit, ish-drejtor i Parkut Divjakë – Karavasta në vitin 2023.
Krimi i Koçit ishte që kishte dhënë një intervistë, në të cilën praktikisht e kishte lavdëruar qeverinë, duke i shpjeguar gazetarit se numri i vizitorëve në park është rritur. Në atë që mund të quhet shembull kuptimplotë i kohës në të cilën jetojmë, rilindësi që firmosi shkarkimin nga puna nuk e pa aspak të paarsyeshme atë që bëri dhe la dëshmi me shkrim në dokument zyrtar: shkarkohet sepse dha intervistë pa leje.
Diktaturat jo gjithmonë shfaqen në mënyrë kaq flagrante si ky ligji i vitit 1993, por për shkak se janë banale dhe të parafinuara për nga natyra, japin shenja, siç është rasti i vendimit të pushimit nga puna të Koçit.
