Albania
Kina dhe Shqipëria, mes dritëhijeve dhe enigmave politike
Nga Oliverda Allmuça*
Gjeografikisht larg, e megjithatë marrëdhëniet politike mes Shqipërisë dhe Kinës kanë kaluar nëpër faza të rëndësishme, që prej pikënisjes së tyre pas Luftës së Dytë Botërore.
“Marrëdhëniet shqiptaro-kineze janë ndoshta një histori unike në marrëdhëniet midis shteteve. Gjatë komunizmit ishin marrëdhënie ideologjike që lindën dhe që u ndërtuan mbi bazën e konflikteve në lindje- thotë historiani Enver Bytyçi.
Këto marrëdhënie kanë reflektuar ndryshimet e mëdha politike dhe ekonomike në të dy vendet, duke kaluar nga një aleancë e ngushtë gjatë periudhës së komunizmit në një partneritet strategjik në kohët moderne. Pavarësisht gjendjes së marrëdhënieve mes dy qeverive, dritëhijet e kanë shoqëruar këtë gjithnjë këtë binom.
Ky artikull synon të analizojë evoluimin e këtyre marrëdhënieve, duke rrëmuar kështu në historinë dhe faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin e tyre.
HISTORIA E MARRËDHËNIEVE (1949-1991)
Pas themelimit të Republikës Popullore të Kinës në vitin 1949, Shqipëria e vogël që në atë kohë udhëhiqej nga diktatori Enver Hoxha, u bë një nga aleatët më të afërt të Kinës në Evropë.
Për analistin Ilir Kalemaj, pikënisja e marrëdhënieve ishte pasi Shqipëria propozoi Kinën për t’u bërë pjesë e Këshillit të Sigurimit.
“Por marrëdhëniet kanë patur ulje-ngritje. Kina dhe Shqipëria kanë patur një marrëdhënie të fortë strategjike në vitet ´´60 deri në gjysmën e viteve ´´70 të shekullit të kaluar. Madje shkuan deri aty sa, ishte Shqipëria e vogël që propozoi Kinën e madhe që të ishte pjestare e Këshillit të Sigurimit, në atë kohë si vend permanent me fuqi veto, pra të pranohej ajo që ishte republika socialiste e Kinës e Mao Ce Dunit në atë kohë.“
Studiuesi dhe historiani, Gjon Boriçi, i cili është përpjekur të çajë mes dritëhijeve të marrëdhënieve mes dy vendeve, thotë se kjo mbështetje e Shqipërisë, nuk kaloi pa u vënë re, për shkak të shpejtësisë me të cilën u mor vendimi, çfarë ngriti pikëpyetjet në shoqëritë e kohës.
“Marrëdhëniet mes dy vendeve janë vendosur nga shkembimi i letrave përkatëse mes Enver Hoxhës atë kohë si kryeministër dhe ministër i punëve të jashtme dhe ministrit të punëve të jashtme të Kinës që në nëntor të vitit ´´49, por për herë të pare ambasada shqiptare në Pekin është hapur në mars- prill të vitit 1954“, thekson ai.
Forcimi i marrëdhënieve mes dy vendeve arriti kulmin në vitin 1960, kur Shqipëria shkëputi çdo lidhje me Bashkimin Sovjetik dhe ktheu sytë për të kërkuar mbështetje nga Kina, e cila në atë kohë drejtohej nga Mao Ce Duni.
Gjatë kësaj kohe, Boriçi thotë se Kina, u kthye në varkë të shpëtimit për sistemin komunist shqiptar.
“Ndërhyrja financiare e kinës në vitin 1961 ishte vendimtare për shpëtimin e pushtetit të Enver Hoxhës, të jetëgjatësisë së regjimit komunist“.
Kjo mbështjetje u gjet si në rrafshin politik, ashtu edhe në atë ekonomik, ndërsa preku kryesisht industrinë e rëndë, të cilën historiani Bytyçi e citon kështu.
“Në këtë periudhë marrëdhëniet, arritën lulëzimin. Në aspektin politik, pasi pati vizita mbi tre herë nga zyrtarët. Ndihmat ishin të mëdha. Në pesë vite, u ndërtuan më shumë se 400 objekte industriale.“
Një nga projektet më të rëndësishme ishte ndërtimi i Kombinatit Metalurgjik të Elbasanit, i cili u bë simbol i bashkëpunimit mes dy vendeve. Megjithatë për Boriçin, cilësia e këtyre inevstimeve, ishte e ulët.
“Shumë prej uzinave dhe fabrikave që u ndërtuan nga Kina, nuk i mbijetuan kohës sepse teknologjia e tyre ishte e dobët dhe e prapambetur, megjithatë propaganda, tentoi të bënte të vetën thotë Boriçi.
Një tregues i rëndësisë që mori Shqipëria për Kinën, ishte edhe mbeshtetja ushtarake që i dha vendit, pavarësisht se politikat e brendshme të saj diktonin, më pak investime në infrastrukurën e armatimit.
Bytyci sqaron se “Ndonëse Kinezët ishin kundër investimeve, te shpenzimeve të mëdha të Shqipërisë në fushën e mbrojtjes, përsëri ata me kërkesë dhe insistim të qeverisë shqipëtare dhe të liderëve politikë dhe udhëheqësve komunist të kohës investuan miliarda edhe për ushtrinë. Kina ka investuar 11 miliardë dollar për ushtrinë shqiptare
Gjatë kësaj periudhe, Kina dhe Shqipëria ndanin pikëpamje të ngjashme ideologjike dhe kritikonin Bashkimin Sovjetik për devijimin nga parimet marksiste-leniniste.
Shqipëria u shndërrua në një qendër ideologjike për Kinën, e cila e përdori si një bazë për të përhapur ndikimin e saj në rajon dhe për të promovuar versionin e saj të komunizmit në të gjithë Europën.
“Në vitet ´´60 kanë qenë ndihma dhe kreditë kineze të cilat bën të mundur edhe një lloj stabiliteti politiko ekonomik të shqipërise Për gjithë vitet ´´60 Shqipëria ka patur një rritje të konsiderueshme ekonomike dhe industriale, jo për meritën e saj. Sipas disa letrave të OKB-së rritja ekonomike e shqipërisë dhe industriale arrinte në shifrën 7.4%, për vitet ´´60, sqaron më tej Boriçi.
Ky bashkëpunim i ngushtë vazhdoi deri në fund të viteve 1970, kur Kina filloi të ndryshojë politikën e saj të jashtme dhe të zgjerojë marrëdhëniet me vende të tjera, përfshirë Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Sovjetik, gjë që tronditi thellë lidhjen mes dy vendeve.
Për studiuesit, reagimi i Shqipërisë ishte i nxituar, sidomos duke marrë parasysh që grantet dhe kreditë e Kinës, i kishin dhënë një dorë të rëndësishme ekonomisë vendase.
Shkatërrimi i marrëdhënieve, veç dobësimit politik, solli një krizë në ekonominë shqiptare.
Brici thotë se për shkak të shkëputjes së kredive dhe granteve kineze “Në vitin 1990-1991 ekonomia dhe industria shqiptare shkuan në – 60%“ duke kaluar nëpër një fazë fatale.
Edhe në rastin e ndarjes, komunikimi publik i Kinës ishte shumë i kujdesur, ndryshe nga ai i zyrtarëve shqiptarë, që mes të tjerash, u përpoqën të rregullojnë marrëdhëniet me një truk politik, që nuk u pranua nga pala kineze.
Bytyci tregon se Hoxha dërgoi një letër në Kinë, ku fajin ja vendoste Beqir Ballukut, që sipas Partisë u etiketua si Armik i Popullit dhe u ekzekutua, gjë që nuk u besua nga zyrtarët në Kinë.
PERIUDHA E TRANZICIONIT (1991-2000)
Me rënien e komunizmit në Shqipëri në fillim të viteve 1990, marrëdhëniet me Kinën u dobësuan ndjeshëm.
Shqipëria, thotë Analisti Ilir Kalemaj, filloi të orientonte politikën e saj të jashtme drejt Evropës dhe Shteteve të Bashkuara, duke kërkuar anëtarësimin në organizata ndërkombëtare si Bashkimi Evropian dhe NATO.
Ndërkohë, Kina po kalonte nëpër transformime të mëdha ekonomike dhe po ndiqte politika të hapjes dhe reformës. Megjithatë, lidhjet historike mes dy vendeve mbetën një bazë e rëndësishme për rikthimin e marrëdhënieve në të ardhmen.
Në këtë periudhë, Shqipëria u përball me sfida të mëdha ekonomike dhe politike. Ndërsa vendi po kalonte nga një sistem i centralizuar në një ekonomi të tregut të lirë, investimet kineze u reduktuan ndjeshëm, ndrsa fokusi mbeti te industria përpunuese, thotë ekonomisti Eduart Gjokutaj.
“Industria e Kinës ëhstë mbajtur me industrinë e përpunimit. Ky do të ishte edhe modeli që do të sillej në Shqipëri,“ thotë ai.
Pasi kuptoi që nuk as rruga e Mëndafshit, as nisma „Një brez, një udhë“ nuk funksiononin dot pa fuqitë e mëdha perëndimore, Kina ishte e fokusuar në përmirësimin e marrëdhënieve mes tyre, por nga ana tjetër me synimin e qartë për të shtrirë ndikimin në Europë.
MARRËDHËNIET MODERNE (2000-2024)
Në fillim të shekullit të 21-të, Kina filloi të shfaqte interes më të madh për Ballkanin, duke parë rajonin sërish si një portë strategjike për në Evropë.
Investimet kineze në Shqipëri kanë përfshirë ndër vite projekte të rëndësishme infrastrukturore, duke përfshirë ndërtimin e rrugëve, porteve dhe hekurudhave. Një nga projektet më të rëndësishme ishte ndërtimi i rrugës Durrës-Kukës, e cila lidh Shqipërinë me Kosovën dhe më tej me Serbinë dhe Maqedoninë e Veriut.
Një tjertër fokus thotë Gjokutaj, ishte tregtia.
“Marrëdhëniet tregtare kanë një ekspansion. Edhe vetë bizneset shqiptare marrin lëndë të parë nga Kina, sidomos për shërbimet tekstile.“
Vitet e fundit janë karakterizuar nga marrëdhënie korrekte politike, ku bie në sy se Shqipëria ka mbajtur një politikë të balancuar duke ruajtur marrëdhënie të forta me Bashkimin Evropian dhe NATO-n.
Ndërsa investimet kineze kanë sjellë përfitime ekonomike të konsiderueshme, ato gjithashtu kanë ngritur pyetje rreth transparencës dhe qëndrueshmërisë së projekteve.
“Natyrshëm që ka hapësira për më shumë bashkëpunim, por kjo kërkon kujdes sepse mund të bjerë ndesh me politikat dhe qasdjet strategjijke të Shqipërisë. Mund të konsideorhen të dëmshme nga aletatët perëndimorë, thotë Gjokutaj.
Për Kalemajn, Shqipëria është treguar e kujdesshme pasi “investimet kineze janë shtruar më shumë në vende të tjera të Ballkanit, sic është rasti i Serbisë dhe Beogradit.
Ndërsa për Bytycin, “Shqipëria duhet të ketë kujdes që të ndërtojë marrëdhëniet bazuar në interesin e kombit, sidomos në një kohë, kur marrëdhëniet ekonomike, kanë marrë qasje të reja.
Perspektivat për të ardhmen e marrëdhënieve mes Kinës dhe Shqipërisë janë të ndërlidhura ngushtë me zhvillimet globale dhe rajonale. Ndërsa Kina vazhdon të zgjerojë ndikimin e saj ekonomik dhe politik në Ballkan, Shqipëria do të duhet të gjejë mënyra për të maksimizuar përfitimet nga ky bashkëpunim por duke ruajtur një politikë të jashtme të balancuar.
*Autorja eshte gazetare ne Shqiperi
Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Tiranë u ka përcjellë shqiptarëve urimet për Vitin e Ri, duke theksuar forcimin e vazhdueshëm të partneritetit mes dy vendeve, bazuar në qëllime dhe vlera të përbashkëta.
Në mesazhin e publikuar në rrjetet sociale, Ambasada thekson se fundi i vitit shërben si një moment reflektimi mbi arritjet e përbashkëta dhe njëkohësisht si një periudhë entuziazmi për zhvillimet që priten gjatë vitit 2026.
“Ndërsa viti po i afrohet fundit, duam të festojmë arritjet tona më të mëdha dhe gjithë entuziazmin për atë që do të vijë në vitin 2026! Nga vizita historike e USS Mount Whitney në brigjet e Shqipërisë, te Shtetet e Bashkuara që do të presin ngjarjet më të mëdha sportive ndërkombëtare në botë, partneriteti ynë vazhdon të forcohet përmes qëllimeve dhe vlerave të përbashkëta. Gëzuar Vitin e Ri nga Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Tiranë!”, thuhet ne mesazhin e tyre.
Qytetarë që kishin planifikuar të udhëtonin sot nga Londra drejt Tiranës me kompaninë ajrore “Wizz Air” kanë denoncuar sërish mungesë serioziteti dhe kompetence nga ana e kësaj kompanie.
Sipas denoncuesve, pas imbarkimit dhe hyrjes në avion, ata janë detyruar të zbresin sërish me arsyetimin se në kontenier ishte ndezur një sinjal paralajmërues.
Pas zbritjes, udhëtarët janë përballur me orë të tëra pritjeje pa asnjë informacion të qartë, ndërsa i vetmi shpjegim i dhënë nga kompania ka qenë se ekziston një problem teknik.
Qytetarët kërkojnë reagim të menjëhershëm dhe nisjen sa më shpejt drejt destinacionit të tyre, ku i presin familjarët për t’u bashkuar me festat. Ata theksojnë se kjo nuk është hera e parë që hasin probleme me këtë kompani ajrore.
“Wizz Air” është shpeshherë objekt ankesash për vonesa të shumta, anulime në momentet e fundit dhe mungesë komunikimi apo përgjigjeje ndaj udhëtarëve.
Albania
Vendimi i qeverisë, zbardhet skema e re e kompensimit, nga 600 deri në 1800 lekë shtesë në muaj, ja kush përfiton
Këshilli i Ministrave ka miratuar vendimin për kompensimin e të ardhurave mujore të pensionistëve, një masë që hyn në fuqi si pjesë e paketës së Buxhetit 2026.
Vendimi synon të mbështesë pensionistët me të ardhura të ulëta dhe të mesme, duke përcaktuar shuma konkrete shtesë që variojnë nga 600 deri në 1,800 lekë në muaj.
Sipas vendimit të propozuar nga Ministri i Ekonomisë dhe Inovacionit, fondi total për këtë skemë kap vlerën e 9.8 miliardë lekëve.
Si ndahen kategoritë dhe sa është shtesa?
Qeveria ka ndarë përfituesit në 5 kategori kryesore, bazuar në nivelin e të ardhurave mujore që ata kanë pasur deri në datën 31.12.2025:
Shtesën maksimale prej 1,800 lekë/muaj e përfitojnë të gjithë pensionistët që kanë të ardhura mujore deri në 40,000 lekë.
Këtu përfshihen pensionet e pleqërisë të plota (urbane), minatorët, punonjësit e naftës, gazit dhe metalurgjisë.
Shtesën prej 1,000 lekë/muaj e përfitojnë personat me të ardhura mujore deri në 18,000 lekë.
Këtu përfshihen pensionet e ish-kooperativave bujqësore dhe pensionet rurale (të fshatit).
Shtesën 800 lekë/muaj e përfitojnë personat me të ardhura mujore deri në 22,000 lekë.
Në këtë grup përfshihen pensionet e pjesshme (urbane), pensionet sociale dhe ata që nuk kanë plotësuar vitet e sigurimit.
Shtesën 700 lekë/muaj e përfitojnë personat me të ardhura mujore deri në 18,000 lekë, ku janë përfituesit e pensionit familjar, përfshirë familjet e pilotëve.
Ndërsa shtesën 600 lekë/muaj e përfitojnë personat me të ardhura mujore deri në 30,000 lekë.
Këtu përfshihen të gjitha kategoritë e pensioneve të invaliditetit.
Kush përfiton tjetër?
Një pikë e rëndësishme e vendimit është se ky kompensim nuk prek vetëm pensionistët aktualë. Përfitojnë edhe personat që do të dalin në pension gjatë vitit 2026, me kusht që të ardhurat e tyre të mos kalojnë tavanet e përcaktuara më sipër. Megjithatë, ata që fitojnë të drejtën e pensionit pas datës 1 janar 2027, nuk do të jenë subjekt i këtij vendimi.
Vendimi saktëson gjithashtu se këto kompensime nuk do të preken (nuk do të ulen apo ndryshojnë) në rastet kur qeveria miraton indeksime të tjera të pensioneve në të ardhmen.
Zbatimi i këtij vendimi do të kryhet nga Instituti i Sigurimeve Shoqërore (ISSH) dhe pagesat do të shpërndahen përmes Postës Shqiptare dhe bankave të nivelit të dytë.
10 shpikjet “Hi-Tech” më të bujshme të 2025-ës që po ndryshojnë botën
Presidenti i Kinës mban fjalimin e fundvitit: Në 2026-ën zotohem të bashkohemi me Tajvanin
Vizitorët, tarifë për të hyrë në Britani – Shtetasit që udhëtojnë pa viza duhet të aplikojnë për autorizim
”Kalaja” e pamposhtur, Arsenali pa humbje në ”Emirates” në pjesën e parë të sezonit
Zgjedhjet në Kosovë, minus 52 mijë vota, si shpjegohet rënia e LDK-së?
Ambasada e SHBA në Tiranë u uron shqiptarëve Vitin e Ri: Të forcojmë partneritetin tonë!
“Gjermania po plaket!”, Merz u drejtohet qytetarëve: 2026-a është një pikë kthese për kombin tonë
“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
58000 kilometra në këmbë nga Kili në Britani, historia e pazakontë e ish-ushtarit
Kosova ngre aktakuzë ndaj 21 personave për masakrën e Reçakut
Dy shtetet që e festojnë të parët Vitin e Ri
Grabitje spektakolare në Gjermani, hajdutët vjedhin 30 milionë euro nga një bankë
George dhe Amal Clooney marrin shtetësinë franceze së bashku me fëmijët e tyre
Faqet e para të gazetave në UK
Vonesat e Eurostar hyjnë në ditën e dytë, pasi pasagjerët ngecën në bord gjatë natës.
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
Bllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë
Ironia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …
Bashkimi me euron do të kishte mbuluar koston e NHS-së
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
Britania marrëveshje me Angolën dhe Namibinë për kthimin e emigrantëve
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
-
UK2 days agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania2 days agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
Albania4 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
UK4 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Sports2 days agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
Albania2 hours ago“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
-
Albania2 days agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
UK21 hours agoBllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë