Albania
Kina dhe Shqipëria, mes dritëhijeve dhe enigmave politike
Nga Oliverda Allmuça*
Gjeografikisht larg, e megjithatë marrëdhëniet politike mes Shqipërisë dhe Kinës kanë kaluar nëpër faza të rëndësishme, që prej pikënisjes së tyre pas Luftës së Dytë Botërore.
“Marrëdhëniet shqiptaro-kineze janë ndoshta një histori unike në marrëdhëniet midis shteteve. Gjatë komunizmit ishin marrëdhënie ideologjike që lindën dhe që u ndërtuan mbi bazën e konflikteve në lindje- thotë historiani Enver Bytyçi.
Këto marrëdhënie kanë reflektuar ndryshimet e mëdha politike dhe ekonomike në të dy vendet, duke kaluar nga një aleancë e ngushtë gjatë periudhës së komunizmit në një partneritet strategjik në kohët moderne. Pavarësisht gjendjes së marrëdhënieve mes dy qeverive, dritëhijet e kanë shoqëruar këtë gjithnjë këtë binom.
Ky artikull synon të analizojë evoluimin e këtyre marrëdhënieve, duke rrëmuar kështu në historinë dhe faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin e tyre.
HISTORIA E MARRËDHËNIEVE (1949-1991)
Pas themelimit të Republikës Popullore të Kinës në vitin 1949, Shqipëria e vogël që në atë kohë udhëhiqej nga diktatori Enver Hoxha, u bë një nga aleatët më të afërt të Kinës në Evropë.
Për analistin Ilir Kalemaj, pikënisja e marrëdhënieve ishte pasi Shqipëria propozoi Kinën për t’u bërë pjesë e Këshillit të Sigurimit.
“Por marrëdhëniet kanë patur ulje-ngritje. Kina dhe Shqipëria kanë patur një marrëdhënie të fortë strategjike në vitet ´´60 deri në gjysmën e viteve ´´70 të shekullit të kaluar. Madje shkuan deri aty sa, ishte Shqipëria e vogël që propozoi Kinën e madhe që të ishte pjestare e Këshillit të Sigurimit, në atë kohë si vend permanent me fuqi veto, pra të pranohej ajo që ishte republika socialiste e Kinës e Mao Ce Dunit në atë kohë.“
Studiuesi dhe historiani, Gjon Boriçi, i cili është përpjekur të çajë mes dritëhijeve të marrëdhënieve mes dy vendeve, thotë se kjo mbështetje e Shqipërisë, nuk kaloi pa u vënë re, për shkak të shpejtësisë me të cilën u mor vendimi, çfarë ngriti pikëpyetjet në shoqëritë e kohës.
“Marrëdhëniet mes dy vendeve janë vendosur nga shkembimi i letrave përkatëse mes Enver Hoxhës atë kohë si kryeministër dhe ministër i punëve të jashtme dhe ministrit të punëve të jashtme të Kinës që në nëntor të vitit ´´49, por për herë të pare ambasada shqiptare në Pekin është hapur në mars- prill të vitit 1954“, thekson ai.
Forcimi i marrëdhënieve mes dy vendeve arriti kulmin në vitin 1960, kur Shqipëria shkëputi çdo lidhje me Bashkimin Sovjetik dhe ktheu sytë për të kërkuar mbështetje nga Kina, e cila në atë kohë drejtohej nga Mao Ce Duni.
Gjatë kësaj kohe, Boriçi thotë se Kina, u kthye në varkë të shpëtimit për sistemin komunist shqiptar.
“Ndërhyrja financiare e kinës në vitin 1961 ishte vendimtare për shpëtimin e pushtetit të Enver Hoxhës, të jetëgjatësisë së regjimit komunist“.
Kjo mbështjetje u gjet si në rrafshin politik, ashtu edhe në atë ekonomik, ndërsa preku kryesisht industrinë e rëndë, të cilën historiani Bytyçi e citon kështu.
“Në këtë periudhë marrëdhëniet, arritën lulëzimin. Në aspektin politik, pasi pati vizita mbi tre herë nga zyrtarët. Ndihmat ishin të mëdha. Në pesë vite, u ndërtuan më shumë se 400 objekte industriale.“
Një nga projektet më të rëndësishme ishte ndërtimi i Kombinatit Metalurgjik të Elbasanit, i cili u bë simbol i bashkëpunimit mes dy vendeve. Megjithatë për Boriçin, cilësia e këtyre inevstimeve, ishte e ulët.
“Shumë prej uzinave dhe fabrikave që u ndërtuan nga Kina, nuk i mbijetuan kohës sepse teknologjia e tyre ishte e dobët dhe e prapambetur, megjithatë propaganda, tentoi të bënte të vetën thotë Boriçi.
Një tregues i rëndësisë që mori Shqipëria për Kinën, ishte edhe mbeshtetja ushtarake që i dha vendit, pavarësisht se politikat e brendshme të saj diktonin, më pak investime në infrastrukurën e armatimit.
Bytyci sqaron se “Ndonëse Kinezët ishin kundër investimeve, te shpenzimeve të mëdha të Shqipërisë në fushën e mbrojtjes, përsëri ata me kërkesë dhe insistim të qeverisë shqipëtare dhe të liderëve politikë dhe udhëheqësve komunist të kohës investuan miliarda edhe për ushtrinë. Kina ka investuar 11 miliardë dollar për ushtrinë shqiptare
Gjatë kësaj periudhe, Kina dhe Shqipëria ndanin pikëpamje të ngjashme ideologjike dhe kritikonin Bashkimin Sovjetik për devijimin nga parimet marksiste-leniniste.
Shqipëria u shndërrua në një qendër ideologjike për Kinën, e cila e përdori si një bazë për të përhapur ndikimin e saj në rajon dhe për të promovuar versionin e saj të komunizmit në të gjithë Europën.
“Në vitet ´´60 kanë qenë ndihma dhe kreditë kineze të cilat bën të mundur edhe një lloj stabiliteti politiko ekonomik të shqipërise Për gjithë vitet ´´60 Shqipëria ka patur një rritje të konsiderueshme ekonomike dhe industriale, jo për meritën e saj. Sipas disa letrave të OKB-së rritja ekonomike e shqipërisë dhe industriale arrinte në shifrën 7.4%, për vitet ´´60, sqaron më tej Boriçi.
Ky bashkëpunim i ngushtë vazhdoi deri në fund të viteve 1970, kur Kina filloi të ndryshojë politikën e saj të jashtme dhe të zgjerojë marrëdhëniet me vende të tjera, përfshirë Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Sovjetik, gjë që tronditi thellë lidhjen mes dy vendeve.
Për studiuesit, reagimi i Shqipërisë ishte i nxituar, sidomos duke marrë parasysh që grantet dhe kreditë e Kinës, i kishin dhënë një dorë të rëndësishme ekonomisë vendase.
Shkatërrimi i marrëdhënieve, veç dobësimit politik, solli një krizë në ekonominë shqiptare.
Brici thotë se për shkak të shkëputjes së kredive dhe granteve kineze “Në vitin 1990-1991 ekonomia dhe industria shqiptare shkuan në – 60%“ duke kaluar nëpër një fazë fatale.
Edhe në rastin e ndarjes, komunikimi publik i Kinës ishte shumë i kujdesur, ndryshe nga ai i zyrtarëve shqiptarë, që mes të tjerash, u përpoqën të rregullojnë marrëdhëniet me një truk politik, që nuk u pranua nga pala kineze.
Bytyci tregon se Hoxha dërgoi një letër në Kinë, ku fajin ja vendoste Beqir Ballukut, që sipas Partisë u etiketua si Armik i Popullit dhe u ekzekutua, gjë që nuk u besua nga zyrtarët në Kinë.
PERIUDHA E TRANZICIONIT (1991-2000)
Me rënien e komunizmit në Shqipëri në fillim të viteve 1990, marrëdhëniet me Kinën u dobësuan ndjeshëm.
Shqipëria, thotë Analisti Ilir Kalemaj, filloi të orientonte politikën e saj të jashtme drejt Evropës dhe Shteteve të Bashkuara, duke kërkuar anëtarësimin në organizata ndërkombëtare si Bashkimi Evropian dhe NATO.
Ndërkohë, Kina po kalonte nëpër transformime të mëdha ekonomike dhe po ndiqte politika të hapjes dhe reformës. Megjithatë, lidhjet historike mes dy vendeve mbetën një bazë e rëndësishme për rikthimin e marrëdhënieve në të ardhmen.
Në këtë periudhë, Shqipëria u përball me sfida të mëdha ekonomike dhe politike. Ndërsa vendi po kalonte nga një sistem i centralizuar në një ekonomi të tregut të lirë, investimet kineze u reduktuan ndjeshëm, ndrsa fokusi mbeti te industria përpunuese, thotë ekonomisti Eduart Gjokutaj.
“Industria e Kinës ëhstë mbajtur me industrinë e përpunimit. Ky do të ishte edhe modeli që do të sillej në Shqipëri,“ thotë ai.
Pasi kuptoi që nuk as rruga e Mëndafshit, as nisma „Një brez, një udhë“ nuk funksiononin dot pa fuqitë e mëdha perëndimore, Kina ishte e fokusuar në përmirësimin e marrëdhënieve mes tyre, por nga ana tjetër me synimin e qartë për të shtrirë ndikimin në Europë.
MARRËDHËNIET MODERNE (2000-2024)
Në fillim të shekullit të 21-të, Kina filloi të shfaqte interes më të madh për Ballkanin, duke parë rajonin sërish si një portë strategjike për në Evropë.
Investimet kineze në Shqipëri kanë përfshirë ndër vite projekte të rëndësishme infrastrukturore, duke përfshirë ndërtimin e rrugëve, porteve dhe hekurudhave. Një nga projektet më të rëndësishme ishte ndërtimi i rrugës Durrës-Kukës, e cila lidh Shqipërinë me Kosovën dhe më tej me Serbinë dhe Maqedoninë e Veriut.
Një tjertër fokus thotë Gjokutaj, ishte tregtia.
“Marrëdhëniet tregtare kanë një ekspansion. Edhe vetë bizneset shqiptare marrin lëndë të parë nga Kina, sidomos për shërbimet tekstile.“
Vitet e fundit janë karakterizuar nga marrëdhënie korrekte politike, ku bie në sy se Shqipëria ka mbajtur një politikë të balancuar duke ruajtur marrëdhënie të forta me Bashkimin Evropian dhe NATO-n.
Ndërsa investimet kineze kanë sjellë përfitime ekonomike të konsiderueshme, ato gjithashtu kanë ngritur pyetje rreth transparencës dhe qëndrueshmërisë së projekteve.
“Natyrshëm që ka hapësira për më shumë bashkëpunim, por kjo kërkon kujdes sepse mund të bjerë ndesh me politikat dhe qasdjet strategjijke të Shqipërisë. Mund të konsideorhen të dëmshme nga aletatët perëndimorë, thotë Gjokutaj.
Për Kalemajn, Shqipëria është treguar e kujdesshme pasi “investimet kineze janë shtruar më shumë në vende të tjera të Ballkanit, sic është rasti i Serbisë dhe Beogradit.
Ndërsa për Bytycin, “Shqipëria duhet të ketë kujdes që të ndërtojë marrëdhëniet bazuar në interesin e kombit, sidomos në një kohë, kur marrëdhëniet ekonomike, kanë marrë qasje të reja.
Perspektivat për të ardhmen e marrëdhënieve mes Kinës dhe Shqipërisë janë të ndërlidhura ngushtë me zhvillimet globale dhe rajonale. Ndërsa Kina vazhdon të zgjerojë ndikimin e saj ekonomik dhe politik në Ballkan, Shqipëria do të duhet të gjejë mënyra për të maksimizuar përfitimet nga ky bashkëpunim por duke ruajtur një politikë të jashtme të balancuar.
*Autorja eshte gazetare ne Shqiperi
Qytetarët e Vlorës kanë protestuar sërish sot para dyerve të Bashkisë pasi prej 4-5 ditësh janë pa ujë të pijshëm pas një defekti në linjën kryesore të ujësjellësit.
Njëri prej qytetarëve ka telefonuar kryebashkiaken Brunilda Mersini duke i kërkuar që të vijë personalisht dhe të bisedojë me qytetarët për situatën por Mersini i ka mbyllur telefonin qytetarit pa i dhënë asnjë zgjidhje.
Si pasojë e pakënaqësisë, qytetarët janë zhvendosur në rrugën kryesore, duke bllokuar qarkullimin. Ata kanë pasur disa përplasje me policinë dhe kanë hedhur vezë dhe letra higjenike para ambienteve të Bashkisë.
Ndërkohë, Ujësjellësi i Vlorës ka njoftuar banorët se uji i sjellë me autobotë duhet përdorur vetëm për nevoja emergjente dhe jo për konsum oral. Në njoftim thuhet:
‘Ujësjellës Kanalizimeve Rajoni Vlorë, njofton qytetarët se ujin të cilin po e marrin nga autobotet, duhet t’a përdorin për nevoja emergjente dhe jo për përdorim oral.’
Nga ana tjetër qytetarët shprehen se autoboti që shihni në foto përdoret për zhbllokimin e pusetave të ujërave të zeza, por tani po shpërndan edhe ujë dhe në pikë të hallit kanë marrë bidonat dhe po mbushin ujë.
Albania
Vlora 4 ditë pa ujë, kryetarja e bashkisë: Defekti, fatkeqësi natyrore. Ujësjellësi s’është në varësinë tonë, protestën po e bën opozita
Kryetarja e Bashkisë së Vlorës Bruna Mersini, në një deklaratë për mediat lidhur me situatën e mungesës së ujit prej katër ditësh në Vlorë, u shpreh se problemi vjen prej ujësjellësit dhe se kjo nuk është në përgjegjësi të bashkisë.
Sipas saj, defekti në tubacion që la Vlorën katër ditë pa ujë, është “fatkeqësi natyrore” dhe se nuk duhet përdorur për politikë.
“Kjo është një fatkeqësi natyrore, nuk duhet përdorur për të bërë politikë. Nuk është momenti të bëjmë analiza dhe të gjejmë fajtorin, është momenti të japim zgjidhjen.
Dhe zgjidhja është duke ardhur nga Turqia: në orën 02:30 zbret avioni me tre pjesë rezervë, të cilat në orën 17:00 mbërrijnë në Vlorë.
Ndërkohë, zgjidhja e përkohshme duket se po funksionon pjesërisht. Jemi duke i dhënë ujë qytetit pjesërisht nëpërmjet ujësjellësit dhe, ndërkohë, 15 autobotë dhe emergjencat civile janë në terren duke shpërndarë ujë me koli”, tha ajo.
Albania
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Gjykata në Mechelen të Belgjikës ka shpallur fajtor për trafik droge një shqiptar 23-vjeçar. Dy muaj më parë, pas një ndjekjeje, ai u bllokua nga policia dhe në makinën e tij u gjetën pothuajse 5 kilogramë kokainë. I riu – që sipas tij vepronte për shkak të borxheve nga lojërat e fatit – nuk i mohoi faktet. “Por ju lutem, më lini të kthehem sa më shpejt në vendin tim,” kërkoi ai gjatë seancës gjyqësore.
Policia e kishte vënë re makinën e të riut në fillim të shtatorit 2024 gjatë një kontrolli në Mechelen. Kur oficerët tentuan ta ndalonin, ai u largua me shpejtësi. Ndjekja zgjati shumë pak: disa metra më tutje, makina u bllokua.
“Kjo ndodhi sepse disa automjete kishin ndaluar në rrugë,” u tha në seancë.
Ajo që ra në sy ishte se xhami i pasmë i makinës ishte i hapur. Një qese blu, e vërejtur gjatë kontrollit, ishte zhdukur.
“Por u gjet shumë shpejt,” shpjegoi prokurori Bjorn Vervoort. “Në qesen plastike kishte pak më pak se 4.6 kilogramë kokainë.”
Vlera e drogës në tregun e rrugës ishte mbi 230 mijë euro.
“Një sasi e tillë nuk u jepet tregtarëve të zakonshëm,” theksoi prokurori, duke sugjeruar se shqiptari nuk ishte një shitës i thjeshtë, por kishte mundësisht një rol të rëndësishëm në një rrjet më të madh trafiku.
“Edhe 600 eurot cash – në prerje prej 50 eurosh – si dhe dy telefonat celularë të gjetur në makinën e tij (një makinë me qira) mund të jenë prova shtesë,” shtoi prokurori.
Ai kërkoi një dënim me 2 vite burg dhe një gjobë prej 8.000 eurosh.
“Kam ardhur në Belgjikë për të punuar në ndërtim,” tha 23-vjeçari. “Me këto para doja të shlyeja borxhet e bixhozit, rreth 30.000 euro. Por këtu nuk gjeta punë.”
I riu deklaroi se kishte hyrë rastësisht në botën e drogës.
“Gjatë një daljeje nate në Bruksel,” pranoi ai. “Papritur më folën, më dhanë para dhe gjithë atë kokainë. Në këmbim, duhej ta shisja”.
Avokati i tij, Kilian Rabau, i kërkoi gjykatës të mos japë dënim efektiv me burg, por burg me kusht.
“Le të jetë një sinjal i fortë, por lejojeni të kthehet në vendin e tij,” tha ai.
Pas shqyrtimit, gjykatësja vendosi se faktet ishin të provuara dhe e dënoi të riun me 2 vite burg me kusht dhe një gjobë prej 8.000 eurosh.
Zbulohet pas 12 vitesh, çfarë tha Michael Schumacher para se të aksidentohej
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
20 pikat e Zelenskyt për t’i dhënë fund luftës, Rusia kundër!
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
Autoboti i pastrimit të ujërave të zeza, po shpërndan ujë për qytetarët në Vlorë
Strakosha në formë të jashtëzakonshme, AEK-u gjen stabilitet. Garanci edhe për Kombëtaren
I dhanë mundësinë të krijojë qeverinë pa opozitën, Kurti mesazh falënderues për të gjithë votuesit e LVV: U jemi mirënjohës përjetë
Vlora 4 ditë pa ujë, kryetarja e bashkisë: Defekti, fatkeqësi natyrore. Ujësjellësi s’është në varësinë tonë, protestën po e bën opozita
Peskov: Rusia pajtohet me vlerësimin e Trump, bisedimet në fazën përfundimtare
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Shpërthimi në Shkodër, OSHEE përgënjeshtron Policinë: Nuk ka ndodhur për shkak të boksit të matësve në pallat
Berisha: Nuk ka forcë në botë që e mban në pushtet Edi Ramën në qoftë se ne i pushtojmë sheshin. Kjo është rruga!
“Kurti fitues pas muajsh bllokade politike”, BBC: Normalizimi i marrëdhënieve me Brukselin dhe Uashingtonin në axhendën e qeverisë së re
Kush është “zbatuesi hije” i Shtëpisë së Bardhë me ndikim të jashtëzakonshëm te Trump
Përfundon numërimi i votave për subjektet politike, nis numërimi për kandidatët në 38 Qendra Komunale
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
Princi William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
Spitalet paralajmëruan se kriza e kujdesit në fund të jetës kërcënon trajtimin
Dalin Exit Poll-et e para, Vetëvendosja rikonfirmohet forcë e parë, Hamza 23.9 përqind, Abdixhiku 16.1 përqind
Përplasjet kufitare Taxhikistan-Taleban: Çfarë fshihet pas tyre, pse ndikojnë në Kinë?
Disidenti egjiptian kërkon falje për tweets, ndërsa konservatorët kërkojnë dëbim nga Mbretëria e Bashkuar
Presidenti i Ukrainës, Zelensky mbërrin në Mar-a-Lago, takohet me presidentin Trump
-
Albania2 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
UK2 hours agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania3 hours agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
UK2 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Sports2 hours agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
Albania19 hours ago
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
-
Albania18 hours ago
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
-
Albania20 hours ago
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri