Show - Biz
Ndryshimi i klimës/ Plani ‘i çmendur’ për të shpëtuar akullin e detit të Arktikut
Të vendosur në akullin e detit në brigjet veriore të Kanadasë, shkencëtarët të veshur me parka shikojnë ujin e kripur të pompohet mbi oqeanin e ngrirë. Qëllimi i tyre? Për të ngadalësuar ngrohjen globale. Ndërsa akulli i detit zhduket, sipërfaqja e errët e oqeanit mund të thithë më shumë energji të Diellit, gjë që përshpejton ngrohjen. Pra, studiuesit duan ta trashin atë për të ndaluar shkrirjen e tij.
Mirë se vini në anën më të çuditshme të gjeoinxhinierisë – ndërhyrja e qëllimshme në sistemin klimatik të Tokës për të luftuar dëmin që i kemi bërë. Gjeoinxhinieria përfshin përpjekje më të vendosura për të bllokuar gazrat që ngrohin planetin, të tilla si mbjellja e më shumë pemëve dhe varrosja e karbonit nën tokë. Por më shumë masa eksperimentale synojnë të shkojnë një hap më tej, duke kërkuar të reduktojnë energjinë e përthithur nga Toka. Shumë shkencëtarë kundërshtojnë fuqishëm, duke paralajmëruar se përpjekje të tilla largojnë vëmendjen nga hapi kritik i uljes së emetimeve të karbonit dhe rrezikojnë të bëjnë më shumë dëm sesa mirë.
Por një numër i vogël i avokatëve pretendojnë se qasjet e tyre mund t’i japin planetit një dorë ndihmëse. Qëllimi përfundimtar i eksperimentit të Arktikut është të trashet mjaftueshëm akull deti për të ngadalësuar apo edhe për të ndryshuar shkrirjen e parë tashmë, thotë Dr Shaun Fitzgerald, ekipi i të cilit në Qendrën për Riparimin e Klimës në Universitetin e Kembrixhit qëndron pas projektit. A do të funksionojë apo është, siç e tha një shkencëtar, një ide “mjaft e çmendur”? “Ne në fakt nuk dimë mjaftueshëm për të përcaktuar nëse kjo është një ide e mirë apo e keqe,” pranon Dr Fitzgerald. Studiuesit kanë përballuar kushte të hidhura në Gjirin e Kembrixhit, një fshat i vogël kanadez në Rrethin Arktik. “Është shumë ftohtë,” më thotë Andrea Ceccolini nga Real Ice, një kompani britanike që drejton udhëtimin. “Është rreth -30C me një erë të fortë, e cila e çon temperaturën në -45C me faktorin e ftohjes së erës”.
Ata po shpojnë një vrimë në akullin e detit që formohet natyrshëm në dimër dhe pompojnë rreth 1000 litra ujë deti në minutë në të gjithë sipërfaqen. I ekspozuar ndaj ajrit të ftohtë të dimrit, ky ujë deti ngrin shpejt, duke ndihmuar në trashjen e akullit sipër. Uji gjithashtu ngjesh borën. Duke qenë se bora e freskët vepron si një shtresë e mirë izoluese, tani akulli mund të formohet më lehtë edhe në pjesën e poshtme në kontakt me oqeanin. “Ideja është që sa më i trashë të jetë akulli [në fund të dimrit], aq më gjatë do të mbijetojë kur të kalojmë në sezonin e shkrirjes,” shpjegon zoti Ceccolini.
Duke më folur në fund të udhëtimit të tyre, ata tashmë kanë bërë të mundur që akulli të trashet me disa dhjetëra centimetra në zonën e tyre të vogël të studimit. Akulli do të monitorohet nga vendasit në muajt në vijim. Por është ende shumë herët për të thënë nëse qasja e tyre mund të bëjë një ndryshim në rënien e shpejtë të akullit të detit Arktik. “Shumica dërrmuese e shkencëtarëve polarë mendojnë se kjo nuk do të funksionojë kurrë,” paralajmëron Martin Siegert, një akullnajalog me përvojë në Universitetin e Exeter, i cili nuk është i përfshirë në projekt. Një çështje është se akulli më i kripur mund të shkrihet më shpejt në verë. Dhe pastaj është sfida e madhe logjistike e shkallëzimit të projektit deri në një nivel kuptimplotë – një vlerësim sugjeron se mund t’ju duhen rreth 10 milionë pompa me energji nga era për të trashur akullin e detit në vetëm një të dhjetën e Arktikut.
Shpesh fotot e para me fishekzjarrë që kremtojnë ndërrimin e viteve vijnë nga Zelanda e Re dhe Australia.
Por në fakt janë dy mikroshtete ato që festojnë të parët ndërrimin e viteve. Ishujt Samoa dhe Kiribati që ndodhen në oqeanin Paqësor ndajnë këtë rekord, falë pozicionit më të favorshëm në krahasim me ishujt e tjerë në Polinezi.
Ato ndodhen saktësisht mes ishujve Havai dhe Zelandës së Re, duke u bërë të parët që presin ndërrimin e viteve.
Pozicioni i tyre gjeografik i vendos të parët në linjën e datës ndërkombëtare, një standard i vendosur që në vitin 1884, që praktikisht ndan ditët. Praktikisht, nëse ndodhesh në atë kufi, mund të udhëtosh në kohë duke u spostuar pak më shumë në perëndim, ose në lindje të saj. Por edhe pse nis në Polin e Veriut dhe mbaron në atë të Jugut, linja nuk është një vijë e drejtë, pasi ajo manovron përmes kufijve politikë të shteteve.
Ishujt Samoa dhe Kiribati janë të parat në pjesën perëndimore të linjës, duke mundur kështu Zelandën e re dhe Ishujt Marshall. Para vitit 1990, linja e datës ndërkombëtare e ndante ishullin Kiribati në dy, duke shkaktuar jo pak probleme me kalendarin.
Dy ishujt në fjalë janë destinacione turistike që vizitohen thuajse në çdo ditë të vitit, por për Vit të Ri mund të gjeni një arsye më shumë për t’i vizituar.
Aktori i njohur amerikan George Clooney, bashkëshortja e tij Amal Clooney, avokate e të drejtave të njeriut, si dhe binjakët e tyre Ella dhe Alexander, janë pajisur zyrtarisht me shtetësinë franceze. Vendimi është bërë publik në Journal Officiel, organi zyrtar ku publikohen dekretet e qeverisë franceze.
Familja Clooney jeton kryesisht në një fermë në Brignoles, në jug të Francës, blerë në vitin 2021. Kryebashkiaku i qytetit, Didier Brémond, u shpreh për mediat lokale se zgjedhja e çiftit për t’u bërë shtetas francezë tregon “dashurinë e tyre për Francën”, duke i përshkruar si një familje të thjeshtë dhe të aksesueshme.
Në një intervistë për revistën Esquire, Clooney tregoi se vendimi për t’u zhvendosur në Francë lidhej me shqetësimin për rritjen e fëmijëve në Los Anxhelos dhe ndikimin e kulturës së Hollivudit. Ai theksoi se dëshironte një jetë më normale për ta, larg paparacëve dhe krahasimeve me fëmijë të tjerë të famshëm.
Binjakët e çiftit kanë lindur në Londër në vitin 2017. Amal Clooney, e lindur në Liban dhe e rritur në Britani, është natyralizuar me mbiemrin e saj të vajzërisë, Amal Alamuddin. Ndërsa fëmijët dhe Amal flasin rrjedhshëm frëngjisht, George Clooney pranon me humor se gjuha franceze mbetet ende një sfidë për të.
Popular
Brenda “Strofkës së Ujkut “, udhëtim në bunkerin sekret ku Hitleri drejtoi luftën dhe i mbijetoi atentatit
Rruga që gjarpëron mes liqeneve vezulluese dhe pyjeve të qeta të Masurias në Poloninë verilindore, duket si skena ideale për një arratisje fundjave në natyrë. Por pas qetësisë baritore dhe cicërimave të zogjve, peizazhi fsheh një nga kapitujt më të errët të shekullit të 20-të.
Këtu, në thellësi të pyllit, qëndrojnë rrënojat e mbuluara me myshk të “Strofkës së Ujkut” (Wolfsschanze) – qyteti sekret prej betoni nga ku Adolf Hitleri drejtoi makinerinë naziste të luftës dhe pushtimin e Bashkimit Sovjetik.
Qendra nervore e Rajhut të Tretë
E ndërtuar me shpejtësi në vitin 1941 nga Organizata Todt dhe puna e detyruar e të burgosurve, “Strofka e Ujkut” ishte shumë më tepër se një bazë ushtarake. Ajo ishte një fortesë e pathyeshme, e vendosur strategjikisht vetëm 80 kilometra larg kufirit sovjetik, për të mbikëqyrur Operacionin Barbarossa.
Kompleksi gjigant përfshinte 50 bunkerë, 70 kazerma, dy fusha ajrore, kinema, madje edhe një çajtore. Muret e bunkerëve arrinin një trashësi monstruoze prej 20 metrash beton, ndërsa një sistem i sofistikuar kamuflazhi dhe 50,000 mina tokësore e bënin atë të padukshëm dhe të paafrueshëm.
Përveç Hitlerit, i cili kaloi rreth 800 ditë këtu, në këtë “qytet në pyll” jetonin edhe figurat më të larta të regjimit si Goebbels, Göring dhe Bormann.
Rutina banale e së keqes
Vizita në rrënoja zbulon detaje rrëqethëse të jetës së përditshme të diktatorit. Hitleri, shpesh i sëmurë dhe me pagjumësi, e niste ditën duke lexuar raportet e bombardimeve dhe duke shëtitur qenin e tij, Blondi. Është një kontrast makabër: imazhi i njeriut përgjegjës për vdekjen e miliona njerëzve duke shëtitur qenin në qetësinë e pyllit, ndërsa disa metra më tutje planifikohej Holokausti.
Dështimi i “Valkyrie”
“Strofka e Ujkut” njihet botërisht si vendi ku historia mund të kishte ndryshuar rrjedhë. Më 20 korrik 1944, koloneli Claus von Stauffenberg tentoi të vriste Hitlerin duke vendosur një çantë me eksploziv nën tavolinën e konferencave.
Shpërthimi vrau tre persona, por Hitleri shpëtoi me lëndime të lehta, i mbrojtur nga këmba e rëndë e tavolinës së lisit. Ky dështim çoi në ekzekutimin e 5,000 personave dhe rriti paranojën e diktatorit, i cili pas kësaj ngjarjeje zhvillonte takime vetëm i rrethuar nga rojet SS.
Debati mbi “Turizmin e Errët”
Sot, vendi tërheq rreth 300,000 vizitorë në vit. Natyra ka rimarrë kontrollin mbi betonin; pemët rriten brenda bunkerëve dhe stalaktitet varen nga tavanet e errëta, duke i dhënë vendit pamjen e një qytetërimi të lashtë e të harruar.
Megjithatë, zhvillimi i fundit i zonës ka ngjallur debate. Në fund të vitit 2024, aty u hapën një hotel dhe një restorant. Për historianët, komercializimi i një vendi ku u orkestruan krime kundër njerëzimit është problematik. Por për të tjerë, ruajtja e këtij kompleksi shërben si një dëshmi fizike dhe e nevojshme e historisë, një paralajmërim i gdhendur në beton mes pyjeve të Polonisë.
58000 kilometra në këmbë nga Kili në Britani, historia e pazakontë e ish-ushtarit
Kosova ngre aktakuzë ndaj 21 personave për masakrën e Reçakut
Dy shtetet që e festojnë të parët Vitin e Ri
Grabitje spektakolare në Gjermani, hajdutët vjedhin 30 milionë euro nga një bankë
George dhe Amal Clooney marrin shtetësinë franceze së bashku me fëmijët e tyre
Faqet e para të gazetave në UK
Vonesat e Eurostar hyjnë në ditën e dytë, pasi pasagjerët ngecën në bord gjatë natës.
Brenda “Strofkës së Ujkut “, udhëtim në bunkerin sekret ku Hitleri drejtoi luftën dhe i mbijetoi atentatit
Harta e ndërrimit të viteve, bota feston për 26 orë, nga Kiritimati në Samoa, ja kush hyn i pari në 2026
Miura nuk dorëzohet, në moshën 58 vjeçare gjen një klub të ri në Japoni
Broja jep asist, por Burnley mundet nga Newcastle
Vendimi i qeverisë, zbardhet skema e re e kompensimit, nga 600 deri në 1800 lekë shtesë në muaj, ja kush përfiton
Qeveria nderon legjendat, 13 figura të shquara të artit dhe sportit përfitojnë pension të posaçëm
Jennifer Lopez e lumtur dhe e lirë pas ndarjes nga Ben Affleck: Fokus tek puna dhe fëmijët
Dasmë për 80-vjetorin! Këngëtarja “Cher” do kurorëzohet përsëri, partneri i saj 40 vite më i ri: S’më intereson mosha…
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
Ironia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …
Bllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë
Bashkimi me euron do të kishte mbuluar koston e NHS-së
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Britania marrëveshje me Angolën dhe Namibinë për kthimin e emigrantëve
Fqinji me Shqipërinë sapo shkroi historinë
-
UK2 days agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania2 days agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
Albania4 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
UK4 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Sports2 days agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
Albania2 days agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
Albania14 hours agoIronia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …
-
UK14 hours agoBllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë