Bota
Si synon rrjeti i lajmeve të rreme i financuar nga Rusia të prishë zgjedhjet në Evropë – hetim i BBC-së
Oana Marocico dhe Seamus Mirodan , Hetimet BBC-së dhe Rowan Ings , Njësia Globale e Dezinformimit të BBC-së
Një rrjet sekret i financuar nga Rusia po përpiqet të prishë zgjedhjet e ardhshme demokratike në një shtet të Evropës Lindore, ka zbuluar BBC.
Duke përdorur një reporter të fshehtë, zbuluam se rrjeti premtonte t’i paguante pjesëmarrësit nëse ata postonin propagandë pro-ruse dhe lajme të rreme që dëmtonin partinë qeverisëse pro-BE të Moldavisë përpara zgjedhjeve parlamentare të vendit më 28 shtator.
Pjesëmarrësit u paguan për të gjetur mbështetës të opozitës pro-ruse të Moldavisë për të regjistruar fshehurazi – dhe gjithashtu për të kryer një të ashtuquajtur sondazh. Kjo u bë në emër të një organizate joekzistente, duke e bërë atë të paligjshëm. Rezultatet e këtij kampionimi selektiv, sugjeroi një organizator nga rrjeti, mund të hedhin themelet për të vënë në pikëpyetje rezultatin e zgjedhjeve.
Rezultatet e të ashtuquajturit sondazh, që sugjerojnë se partia në pushtet do të humbasë, janë publikuar tashmë në internet.
Në fakt, sondazhet zyrtare sugjerojnë se Partia qeverisëse e Veprimit dhe Solidaritetit (PAS) e themeluar nga Presidentja Maia Sandu është aktualisht përpara Bllokut Zgjedhor Patriotik pro-rus (BEP).
Ne kemi gjetur lidhje midis rrjetit sekret dhe oligarkut moldav Ilan Shor – i sanksionuar nga SHBA-të për “operacionet e ndikimit të keq të Kremlinit” dhe tani një i arratisur në Moskë. Mbretëria e Bashkuar e ka sanksionuar gjithashtu atë për korrupsion.
Ne kemi gjetur gjithashtu lidhje midis rrjetit dhe një organizate jofitimprurëse (OJF) të quajtur Evrazia.
Evrazia ka lidhje me z. Shor dhe u sanksionua nga Mbretëria e Bashkuar, SHBA-të dhe BE-ja për dyshimin se u ka dhënë ryshfet qytetarëve moldavë që të votonin kundër anëtarësimit në BE vitin e kaluar. Referendumi për anëtarësim kaloi, por me një diferencë shumë të vogël .
“Në vitin 2024, fokusi i fushatës [së Ilan Shorit] ishin paratë. Këtë vit, fokusi është dezinformimi”, tha shefi i policisë së Moldavisë, Viorel Cernauteanu, për BBC World Service.
Ne i kërkuam Ilan Shorit dhe Evrazias të jepnin përgjigje për gjetjet e hetimit tonë – ata nuk dhanë një përgjigje.
Manipulim: I fshehtë në një rrjet lajmesh të rreme
Shikojeni në iPlayer në Mbretërinë e Bashkuar, ose në BBC 2 në orën 19:00 BST të hënën, më 22 shtator.
Moldavia mund të jetë e vogël, por e vendosur midis Ukrainës dhe Rumanisë, anëtare e BE-së, ajo ka rëndësi strategjike si për Evropën ashtu edhe për Kremlinin, thonë ekspertët.
Shërbimi Botëror infiltroi rrjetin – i koordinuar në aplikacionin e mesazheve Telegram – përmes një lidhjeje që na dërgoi një denoncues.
Kjo na dha një pasqyrë thelbësore se si funksionon një rrjet propagande antidemokratike.
Reporterja jonë e fshehtë, Ana, dhe 34 rekrutë të tjerë, u kërkuan të merrnin pjesë në seminare sekrete online të cilat do të “përgatisnin operativë”. Me tituj si “Si të kalosh nga kuzhina jote në udhëheqës kombëtar”, ato dukeshin se shërbenin si një proces verifikimi. Ana dhe të tjerët duhej të kalonin teste të rregullta për atë që kishin mësuar.
Gazetarja jonë u kontaktua më pas nga një koordinatore e rrjetit e quajtur Alina Juc. Profili i mediave sociale i znj. Juc thotë se ajo është nga Transnistria, një rajon separatist i Moldavisë lindore besnik ndaj Moskës, dhe Instagrami i saj tregon se ajo ka bërë udhëtime të shumta në Rusi gjatë viteve të fundit.
Znj. Juc i tha Anës se do të paguhej 3,000 lei moldavë (170 dollarë, 125 paund) në muaj për të prodhuar postime në TikTok dhe Facebook gjatë periudhës para zgjedhjeve dhe se paratë do t’i dërgoheshin nga Promsvyazbank (PSB) – një bankë shtetërore ruse e sanksionuar, e cila vepron si banka zyrtare për ministrinë ruse të mbrojtjes dhe është aksionare në njërën nga kompanitë e Ilan Shor.
Ana dhe rekrutët e tjerë u trajnuan për të prodhuar postime në mediat sociale duke përdorur ChatGPT. Atyre iu tha se përmbajtja “tërheq njerëzit nëse fotografia përmban pak satirë… mbi realitetin”, por se duhet shmangur përdorimi i tepërt i inteligjencës artificiale për t’u siguruar që postimet të dukeshin “organike”.
Brenda grupit Telegram, Ana dhe BBC kishin qasje në udhëzimet e mëparshme të lëshuara për pjesëmarrësit. Fillimisht, atyre u ishte kërkuar të shkruanin postime patriotike rreth figurave historike në historinë e Moldavisë – por gradualisht kërkesat ishin bërë tepër politike.
Anës iu kërkua të postonte akuza të pabaza – duke përfshirë atë se qeveria aktuale e Moldavisë po planifikon të falsifikojë rezultatet e zgjedhjeve, anëtarësimi i mundshëm i Moldavisë në BE varet nga ndryshimi i “orientimit seksual” të qytetarëve të vendit në LGBT dhe se Presidenti Sandu po lehtëson trafikimin e fëmijëve.
Fushatat në mediat sociale tani janë shpesh në qendër të zgjedhjeve kombëtare. Ne monitoruam postimet në mediat sociale që mbështesnin partinë qeverisëse PAS të Moldavisë, por nuk zbuluam ndonjë fushatë të dukshme dezinformimi.
Gjatë gjithë ushtrimit tonë të fshehtë me rrjetin, ne ndamë vetëm postime që ishin faktikisht të sakta dhe e kufizuam numrin e tyre.
Ne donim të zbulonim se kush tjetër ishte në rrjet, pasi kishim prova se ai përbëhej nga grupe të shumëfishta të ngjashme me atë në të cilin u infiltruam. Ne kërkuam modele të aktivitetit të ngjashëm në llogari të tjera që mund t’i monitoronim përmes aksesit tonë në Telegram.
Rrjeti, konkluduam ne, përbëhet nga të paktën 90 llogari në TikTok – disa të maskuara si media – të cilat kanë postuar mijëra video me një total prej më shumë se 23 milionë shikimesh dhe 860,000 pëlqimesh që nga janari. Popullsia e Moldavisë është vetëm 2.4 milionë.
Ne i ndamë gjetjet tona me Laboratorin e Kërkimeve Forenzike Dixhitale (DFRLab) me seli në SHBA, dhe ata na thanë se analiza e tyre tregon se rrjeti mund të jetë edhe më i madh. Rrjeti më i gjerë ka grumbulluar më shumë se 55 milionë shikime dhe mbi 2.2 milionë pëlqime në TikTok që nga janari, zbuloi DFRLab.
Rrjeti nuk postoi vetëm dezinformata. Znj. Juc i ofroi gjithashtu Anës 200 lei moldavë (12 dollarë, 9 paund) në orë në para të gatshme për të kryer sondazhe jozyrtare, duke intervistuar njerëz në kryeqytetin e Moldavisë rreth kandidatëve të tyre të preferuar në zgjedhje.
Përpara se të kryenin këtë detyrë, pjesëmarrësve iu dha trajnim se si t’i bindnin në mënyrë delikate ata që po anketoheshin.
Atyre iu kërkua gjithashtu të regjistronin fshehurazi të intervistuarit të cilët thanë se mbështesnin opozitën pro-ruse.
Znj. Juc zbuloi se kjo ishte për të “parandaluar manipulimin e votimit”, duke sugjeruar se rezultatet e anketës dhe regjistrimet sekrete do të përdoren, në rast të një fitoreje të PAS, si prova të supozuara se ajo fitoi në mënyrë të padrejtë.
Provat tona sugjerojnë gjithashtu se rrjeti të cilit iu bashkua gazetari ynë po merr fonde nga Rusia. Ana dëgjoi – dhe filmoi – Alina Juc në telefon duke kërkuar para nga Moska.
«Dëgjo, a mund të sjellësh para nga Moska… Më duhet vetëm t’u jap njerëzve të mi rrogat», e filmuam duke thënë.
Nuk ishte e qartë se kush do t’i dërgonte paratë, por ne kemi gjetur lidhje midis rrjetit dhe Ilan Shor nëpërmjet OJQ-së Evrazia.
Ilan Shor dhe Evrazia nuk iu përgjigjën gjetjeve të hetimit tonë.
BBC gjeti foto të trajneres së Anës, Alina Juc, në faqen e internetit të Evrazias – dhe një nga grupet në Telegram ku ishte shtuar Ana quhej “Udhëheqësit e Evrazias”.
Ministria e Jashtme e Mbretërisë së Bashkuar thotë se Evrazia vepron “në Moldavi në emër të oligarkut të korruptuar në arrati Ilan Shor… për të destabilizuar demokracinë moldave”.
Ne i kërkuam Alina Juc të komentonte mbi gjetjet tona – ajo nuk u përgjigj.
TikTok tha se kishte zbatuar masa shtesë sigurie përpara zgjedhjeve dhe vazhdoi të “kundërshtonte në mënyrë agresive sjelljen mashtruese”. Pronari i Facebook-ut, Meta, nuk iu përgjigj gjetjeve tona.
Ambasada ruse në Mbretërinë e Bashkuar mohoi përfshirjen në lajme të rreme dhe ndërhyrje zgjedhore dhe pretendoi se ishte BE-ja ajo që kishte ndërhyrë në zgjedhjet e Moldavisë.
Raportim Shtesë: Malvina Cojocari, Andreea Jitaru, Angela Stanciu
Bota
“Gjermania po plaket!”, Merz u drejtohet qytetarëve: 2026-a është një pikë kthese për kombin tonë
Viti 2026 mund të shënojë një pikë kthese për Gjermaninë dhe për gjithë Evropën. Kjo ishte perspektiva e paraqitur nga Kancelari Federal Gjerman, Friedrich Merz, në fjalimin e tij tradicional të fundvitit, ku theksoi rëndësinë e këtij viti për të ardhmen e vendit dhe të kontinentit.
“Mund të jetë një vit në të cilin Gjermania dhe Evropa do të rimarrin në dorë paqen, lirinë dhe prosperitetin me forcë të përtërirë”, u shpreh Merz gjatë fjalimit.
Kancelari kujtoi një sërë reformash të ndërmarra nga qeveria e tij, duke përfshirë ndryshimet në shërbimin ushtarak, luftën kundër emigracionit të paligjshëm, uljen e burokracisë si dhe heqjen e të ardhurave bazë, të cilat janë zëvendësuar me sistemin e sigurimit bazë.
Duke iu referuar sfidave demografike, Merz theksoi se shoqëria gjermane po plaket dhe se brezi i “baby boomers” po i afrohet moshës së pensionit. Sipas tij, viti i ardhshëm do të jetë thelbësor për krijimin e një ekuilibri të ri në sistemet e sigurimeve shoqërore, që të përmbushë në mënyrë të drejtë nevojat e të gjitha brezave.
Ai u bëri thirrje qytetarëve që të mos udhëhiqen nga frika apo dekurajimi, por nga besimi dhe bindja se Gjermania ka aftësinë për të përballuar edhe sfidat më të mëdha.
Në fund, Merz kërkoi sërish durim nga qytetarët, duke pranuar se reformat nuk kanë dhënë ende rezultatet e dëshiruara. “Nuk është e mjaftueshme, por qeveria federale ka filluar punën e saj dhe jam i bindur se përfitimet do të vijnë, edhe pse do të kërkojnë kohë”, deklaroi ai.
Një grabitje e përmasave të mëdha ka tronditur Gjermaninë perëndimore, ku hajdutë të paidentifikuar kanë vjedhur rreth 30 milionë euro nga një degë e bankës Sparkasse në qytetin Gelsenkirchen.
Sipas policisë, autorët përdorën një shpues industrial për të hapur kasafortën nëntokësore, duke e realizuar operacionin në mënyrë tepër profesionale, të krahasueshme me skenarët e filmave të Hollivudit.
Ngjarja dyshohet se ka ndodhur gjatë ditëve të qeta të Krishtlindjeve. Hetimet paraprake tregojnë se grabitësit hynë dhe u larguan nga godina përmes një garazhi parkimi ngjitur me bankën. Ata thyen mbi 3000 kasaforta personale që përmbanin para, ar dhe bizhuteri. Grabitja u kuptua vetëm në orët e para të së hënës, kur u aktivizua një alarm zjarri.
Dëshmitarë okularë kanë raportuar se panë disa persona që transportonin çanta të mëdha gjatë natës, ndërsa kamerat e sigurisë kanë regjistruar një automjet luksoz, Audi RS6 të zi, duke u larguar nga garazhi. Deri tani nuk ka arrestime.
Banka Sparkasse ka njoftuar se 95% e kasafortave janë hapur me forcë dhe ka kërkuar nga klientët të kontaktojnë një linjë të posaçme. Çdo kasafortë është e siguruar deri në vlerën 10300 euro.
Aktori i njohur amerikan George Clooney, bashkëshortja e tij Amal Clooney, avokate e të drejtave të njeriut, si dhe binjakët e tyre Ella dhe Alexander, janë pajisur zyrtarisht me shtetësinë franceze. Vendimi është bërë publik në Journal Officiel, organi zyrtar ku publikohen dekretet e qeverisë franceze.
Familja Clooney jeton kryesisht në një fermë në Brignoles, në jug të Francës, blerë në vitin 2021. Kryebashkiaku i qytetit, Didier Brémond, u shpreh për mediat lokale se zgjedhja e çiftit për t’u bërë shtetas francezë tregon “dashurinë e tyre për Francën”, duke i përshkruar si një familje të thjeshtë dhe të aksesueshme.
Në një intervistë për revistën Esquire, Clooney tregoi se vendimi për t’u zhvendosur në Francë lidhej me shqetësimin për rritjen e fëmijëve në Los Anxhelos dhe ndikimin e kulturës së Hollivudit. Ai theksoi se dëshironte një jetë më normale për ta, larg paparacëve dhe krahasimeve me fëmijë të tjerë të famshëm.
Binjakët e çiftit kanë lindur në Londër në vitin 2017. Amal Clooney, e lindur në Liban dhe e rritur në Britani, është natyralizuar me mbiemrin e saj të vajzërisë, Amal Alamuddin. Ndërsa fëmijët dhe Amal flasin rrjedhshëm frëngjisht, George Clooney pranon me humor se gjuha franceze mbetet ende një sfidë për të.
“Gjermania po plaket!”, Merz u drejtohet qytetarëve: 2026-a është një pikë kthese për kombin tonë
“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
58000 kilometra në këmbë nga Kili në Britani, historia e pazakontë e ish-ushtarit
Kosova ngre aktakuzë ndaj 21 personave për masakrën e Reçakut
Dy shtetet që e festojnë të parët Vitin e Ri
Grabitje spektakolare në Gjermani, hajdutët vjedhin 30 milionë euro nga një bankë
George dhe Amal Clooney marrin shtetësinë franceze së bashku me fëmijët e tyre
Faqet e para të gazetave në UK
Vonesat e Eurostar hyjnë në ditën e dytë, pasi pasagjerët ngecën në bord gjatë natës.
Brenda “Strofkës së Ujkut “, udhëtim në bunkerin sekret ku Hitleri drejtoi luftën dhe i mbijetoi atentatit
Harta e ndërrimit të viteve, bota feston për 26 orë, nga Kiritimati në Samoa, ja kush hyn i pari në 2026
Miura nuk dorëzohet, në moshën 58 vjeçare gjen një klub të ri në Japoni
Broja jep asist, por Burnley mundet nga Newcastle
Vendimi i qeverisë, zbardhet skema e re e kompensimit, nga 600 deri në 1800 lekë shtesë në muaj, ja kush përfiton
Qeveria nderon legjendat, 13 figura të shquara të artit dhe sportit përfitojnë pension të posaçëm
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
Bllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë
Ironia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …
Bashkimi me euron do të kishte mbuluar koston e NHS-së
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
Britania marrëveshje me Angolën dhe Namibinë për kthimin e emigrantëve
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Fqinji me Shqipërinë sapo shkroi historinë
-
UK2 days agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania2 days agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
Albania4 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
UK4 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Sports2 days agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
Albania2 days agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
UK19 hours agoBllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë
-
Albania20 hours agoIronia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …