Kjo është fotografia e detit italian në mes të krizës klimatike. Mesdheu po ngrohet gjithnjë e më shumë dhe po shndërrohet në një bombë me sahat: ngrohja dhe energjia e akumuluar deri tani rrezikon në vjeshtën e ardhshme të shkaktojë ngjarje ekstreme meteorologjike, nga përmbytjet deri te uraganet. Këtë e dëshmon raporti i ri “Deti i Ngrohtë” nga Greenpeace, që gazeta Repubblica e ka parë në mënyrë ekskluzive.
Raporti është rezultat i analizave të kryera gjatë vitit 2024 nga Universiteti i Xhenovës dhe Instituti Kombëtar i Oqeanografisë dhe Gjeofizikës Eksperimentale, në 12 zona studimi, nga të cilat 11 janë zona të mbrojtura detare. Studimet që nga Tavolara e deri në Ventotene, nga Capo Milazzo deri në Portofino, përgjigja është pothuajse e njëjtë: temperatura e ujit po rritet vazhdimisht.
Në Cinque Terre, temperatura ka arritur të rritet deri në +3.65 gradë mbi mesataren. Në Miramare +3.25, në Tremiti pak mbi 3 gradë. Ndër të tjera, Portofino +3.28, Ishulli i Elbës +3.21, Tavolara +2.39, Torre Guaceto +2.38, Ventotene +2.31, Plemmirio +2.23, Asinara +1.90 dhe Capo Carbonara +1.49. Gjatë dimrit dhe verës, të gjitha këto zona kanë përjetuar valë të shumta të nxehtësisë, ndërsa në ishullin Asinara në Sardini janë regjistruar madje 14 valë të tilla.
Një sinjal edhe më shqetësues vjen nga termometrat e vendosur në 40 metra thellësi, edhe atje ku pritet që uji të jetë më i ftohtë, janë evidentuar efektet e valëve të nxehtësisë. Në Sirakuzë, në zonën e mbrojtur detare të Plemmirios, mbi 20 metra temperatura ishte ende 26 gradë, dhe mbi 40 metra rreth 23 gradë në momentet më të nxehta.
“I rezultatet tregojnë pa asnjë dyshim efektet e ndryshimeve klimatike në habitatet e detit tonë,” shpjegon me shqetësim Monica Montefalcone, profesoreshë e Ekologjisë në Universitetin e Xhenovës. “Anomalitë termike janë të përhapura në të gjitha stacionet e monitorimit, pavarësisht vendndodhjes gjeografike, gjerësisë apo nivelit të ruajtjes së zonave.”
Për të kuptuar më mirë përmasën e problemit, duhet rikujtuar se vitin e kaluar u regjistrua temperatura mesatare vjetore më e lartë në Mesdhe, 21.16 gradë Celsius. Ndërsa sivjet, shërbimi satelitor Copernicus në fund të qershorit evidentoi se disa zona në Mesdhe, përfshirë pjesë të Italisë, arritën temperatura deri në +5 gradë mbi mesataren sezonale.
Në orët e fundit, edhe Agjencia Evropiane e Hapësirës konfirmoi temperatura ekstreme: mbi 28 gradë në Detin Tirren, një shenjë e ngrohjes së tepruar që pritet të rrisë intensitetin e fenomeneve meteorologjike dhe që mund të shkaktojë humbjen e biodiversitetit dhe të pasurisë sonë natyrore, nëse nuk rritet sipërfaqja e zonave të mbrojtura dhe nuk ulen emetimet e gazeve serrë, paralajmëron Valentina Di Miccoli nga Greenpeace.
Në të njëjtën kohë me matjet e temperaturave janë kryer edhe monitorime biologjike për të dokumentuar ndikimet në mjedisin detar. Gorgonat janë ndër më të prekurat nga valët e nxehtësisë, duke treguar shenja të nekrozës dhe mortalitetit në koloni. Pothuajse të gjitha kolonitë e Paramuricea clavata në Portofino, që gjenden në 25 metra thellësi, janë dëmtuar rëndë: “94% e kolonive janë prekur, ndërsa në disa zona mucilagjina mbulonte 80% të tyre,” shkruajnë studiuesit. Shenja të zbardhjes së koraleve janë vërejtur edhe në Tavolara dhe Ventotene, si dhe në disa zona të tjera të mbrojtura detare, ku peshq termofilë si peshku papagall, barrakuda mesdhetar dhe donzella pavonina janë parë shpesh.
