Opinion
Variantet e reja të Covid gjithnjë e më të buta, kjo është ajo që priste shkenca
Nga Pashko R. Camaj
Nënvarianti i fundit i Koronavirusit që u bë dominues në Evropë, Shtetet e Bashkuara dhe vende të tjera është gjithashtu, në shumë mënyra, më i transmetueshmi deri tani. Nënvarianti BA.5 i variantit bazë Omicron duket të jetë më ngjitës se çdo formë e mëparshme e virusit. Me sa duket është më mirë në shmangien e antitrupave tanë, që do të thotë se mund të ketë më shumë gjasa të shkaktojë infeksione të reja dhe përsëritje të infeksioneve. Vaksinat vazhdojnë të jenë mbrojtja jonë më e mirë. Madje, ka edhe injeksione përforcuese specifike të Omicron në zhvillim që, në muajt e ardhshëm, mund t’i bëjnë vaksinat më të mira, më efektive kundër BA.5 dhe varianteve të tij gjenetikë. Megjithatë, rrëmuja e vazhdueshme e BA.5 në gjysmën e planetit është një kujtesë e fortë se pandemia COVID nuk ka mbaruar. Të dhënat e fundit sugjerojnë se nënvariantet e reja të Omicron ka të ngjarë të jenë në gjendje të çojnë në rritje të infeksioneve në popullatat me nivele të larta të imunitetit të vaksinës, si dhe me imunitet natyral ndaj BA1 dhe BA2. Viruset BA.4 dhe BA.5 duket se kanë më shumë gjasa t’u fshehur antitrupave në të rriturit plotësisht të vaksinuar dhe të përforcuar krahasuar me nënvariantet e tjera të Omicron, duke rritur rrezikun e infeksioneve të përhapjes së vaksinës Covid-19. Këto rezultate tregojnë për një rrezik më të lartë për riinfeksione, madje edhe te njerëzit që kanë njëfarë imuniteti paraprak kundër virusit. Qendra Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) vlerësonë se 95% e popullsisë së SHBA-ve të moshës 16 vjeç e lart kanë disa nivele të antitrupave kundër Koronavirusit që shkakton Covid-19 përmes vaksinimit, infeksionit ose të dyjave.
ÇFARË JANË NËNVARIANTET E REJA?
Edhe pse nënvariantet që po shfaqen pritet të jenë më të transmetueshme, në fund të fundit është se ndikimi i një rritjeje BA.5 ose çfarëdo nënvarianti që vjen më pas nuk do të jetë në shkallën që e pamë gjatë dimrit të kaluar. Jemi në një pozicion më të mirë për të menaxhuar më mirë. Kombinimi i infeksioneve të mëparshme dhe vaksinimeve vazhdon të jetë mbrojtës. Ndërsa numri i infeksioneve ka vazhduar të rritet në muajt e fundit, shtrimet në spital kanë mbetur të qëndrueshme ose me rritje të lehta, ka më shumë mjete për të trajtuar njerëzit që sëmuren. Pra, si me llojet dhe variantet e mëparshme, nënvariantet e reja nuk kanë qenë aq vdekjeprurëse sa llojet e mëparshme, por këto përhapen më shpejt. Shqetësimi është se me më shumë njerëz të infektuar, shanset për shfaqjen e mutacioneve dhe varianteve të reja vetëm rriten. Më shumë infeksione mund të nënkuptojnë gjithashtu një shans më të lartë që njerëzit të zhvillojnë COVID-19 afatgjatë te shtresa e më të rrezikuarve.
A PO RIINFEKTOHEN NJERËZIT?
Në fazat e mëparshme të pandemisë, riinfeksionet e dokumentuara ishin të rralla. Ishte e pritur se një infeksion me variantin origjinal, ose (për një periudhë të shkurtër) të vaksinuarit plotësisht mund të të linte mjaft të sigurt se ishe imun ndaj COVID. Në verën e vitit 2021, varianti Delta dhe masat paraprake lehtësuese sollën infeksione rutinë. Dhe më pas, në fund të vitit 2021, vala e parë e Omicron infektoi miliona amerikanë, duke përfshirë shumë që tashmë ishin përballur me variantet e mëparshme. Nuk është e qartë se sa shpejt dhe sa shpesh ndodhin riinfeksionet. Disa studime të kohëve të fundit kanë treguar se është e mundur të riinfektohesh me një variant tjetër ose edhe një nënvariant tjetër omikron. Por këto riinfeksione duket se janë ende të rralla dhe me simptome shume më të lehta se ato që kemi pare në fillim të pandemisë.
A DO TË JETË COVID ME NE EDHE SHUMË MË GJATË?
Sa më gjatë të zgjasë virusi SARS-CoV-2, ai mund të bëhet një tjetër Koronavirus i zakonshëm që shkakton një ftohje të rendomtë, nuk ka më shumë gjasa t’i dëmtojë më shumë pritësit e tij herën e pestë që i infekton se sa herën e parë. Një e ardhme e mundshme për SARS-CoV-2 është se ai do të bëhet si katër Koronaviruset e tjerë sezonalë, nivelet e të cilëve zbehen me stinët, zakonisht arrijnë kulmin në dimër dhe zakonisht riinfektojnë njerëzit çdo tre vjet ose më shumë. Pyetja kryesore është nëse simptomat do të bëhen gjithnjë e më të buta dhe nëse problemet me COVID-in e gjatë do të zhduken ngadalë, apo do të vazhdojë të qëndrojë si tani dhe të vazhdojë të jetë një problem serioz për shëndetin publik.
Në përgjithësi, ne po përmirësohemi në luftën kundër COVID. Duke qenë se të gjitha të tjerat janë të barabarta, sistemi imunitar mbron më me shkathtësi të njëjtin patogjen – ose variante të tij – me çdo ekspozim. Por mbrojtja e sistemit tonë imunitar nuk është gjithçka ose asgjë. Edhe antitrupat e gjeneruar nga variante të tjera kanë ruajtur njëfarë fuqie për të neutralizuar Omikronin shumë të ndryshuar. Dhe sistemi imunitar është shumë më tepër se vetëm antitrupat. Qelizat T ndihmojnë në nënshtrimin e virusit pas infektimit, duke zvogëluar ashpërsinë e sëmundjes dhe duke parandaluar vdekjen. Lajmi i mirë është se pjesët e Koronavirusit që qelizat T njohin kanë mbetur kryesisht të pandryshuara që kur virusi shpërtheu në skenë në vitin 2019 – gjë që shpjegon pse vaksinat kundër atij lloji origjinal kanë mbetur kaq efektive në parandalimin e shtrimit në spital dhe vdekjes. Të pretendosh, pasi që çdo infeksion do të dëmtojë sistemin tuaj imunitar, pavarësisht se sa të buta janë simptomat, është një fyerje për sistemin tonë imunitar.
COVID është një krizë e jashtëzakonshme e shëndetit publik me efekte të panjohura afatshkurtra dhe afatgjata në shëndetin e njeriut dhe faktet e pasakta të përdorura për nxitjen e frikës nuk janë të dobishme. Serioziteti i pandemisë flet vetë, por manipulimi i një publiku të lodhur nga pandemia me gënjeshtra që shkaktojnë dëshpërim nuk është mënyra për t’i bërë ata të dëgjojnë. Megjithatë, është keq që kemi valë të vazhdueshme riinfeksionesh edhe nëse ato janë çdo disa muaj dhe jo çdo disa javë. Edhe infeksionet e lehta mund të çojnë në COVID të gjatë; megjithëse sa shpesh ndodh kjo është ende për debat, përpjekja për të shmangur infeksionin është ende një pozicion shumë i arsyeshëm që dikush mund të zgjedhë të marrë, edhe pse ndihet si një pozicion gjithnjë e më i pazakontë. Një gjë që mbetet e qëndrueshme: nëse ekspozohemi dhe infektohemi me COVID, për herë të parë ose herën e dytë, trupi jonë do të përgjigjet shumë më mirë nëse paraprakisht ne vaksinohemi kundër Koronavirusit.
Nga Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të Shëndetit Publik
Nga Victor Manuel Sanchez Valdes
Njoftimi i Departamentit të Thesarit të Shteteve të Bashkuara për vendosjen e sanksioneve ndaj familjes Hysa – e cila është me shtetësi meksikane, por me origjinë shqiptare – për akuzën e pastrimit të parave në favor të fraksionit “Mayiza” të Kartelit të Sinaloas, i shtohet një liste të gjatë lajmesh që lidhin kartelet meksikanë me klane kriminale me origjinë shqiptare dhe ngre pyetjen: pse është bërë kaq e zakonshme lidhja mes organizatave të krimit të organizuar të Meksikës dhe Shqipërisë?
Në Meksikë dihet pak për mafien shqiptare, por ajo është shumë e rëndësishme në nivel ndërkombëtar, pasi, së bashku me ’Ndrangheta-n italiane, përbëjnë dy mafiet që kontrollojnë trafikun e drogës në Evropë dhe, për rrjedhojë, janë ndër aleatët kryesorë ndërkombëtarë të Kartelit të Sinaloas dhe Kartelit Jalisco Nueva Generación (CJNG). Përveç Evropës, ajo ka prani edhe në Shtetet e Bashkuara, Kanada dhe Australi, përmes emigrantëve me origjinë shqiptare të vendosur në këto vende.
Në fund të viteve ’80, si mafia shqiptare, ashtu edhe ’Ndrangheta ishin relativisht të vogla krahasuar me organizata të tjera kriminale, por nga vitet ’90 nisën të rriten falë dy faktorëve kryesorë. I pari ishte dobësimi i mafieve me ndikim të madh për shkak të ndjekjes penale nga qeveritë evropiane, si mafia siciliane (Cosa Nostra), Camorra napolitane, mafia ruse, mafia galiciane apo Union Corse. Në të gjitha këto raste, autoritetet gjetën anëtarë të gatshëm të spiunonin bashkëpunëtorët e tyre, gjë që lejoi ndjekjen penale të shumë udhëheqësve dhe i bëri këto grupe partnerë më pak të besueshme për kartelet meksikanë apo kolumbianë.
Ndërsa “spiunët” dobësonin këto mafie, kartelet meksikanë dhe kolumbianë gjetën te mafia shqiptare dhe ’Ndrangheta aleatët e duhur, pasi në të dy rastet bëhet fjalë për grupe kriminale të përbëra vetëm nga persona me lidhje të drejtpërdrejta familjare – prindër, fëmijë, vëllezër, motra, xhaxhallarë e nipër – çka ul ndjeshëm rrezikun e tradhtisë, pasi lidhja e gjakut është vendimtare.
Faktori i dytë është se, në një kohë të shkurtër, falë diasporës së emigrantëve nga Shqipëria dhe Kalabria (rajon në jug të Italisë, prej nga e ka origjinën ’Ndrangheta dhe që karakterizohet nga të ardhura më të ulëta se pjesa tjetër e vendit), ata arritën të vendosin prani pothuajse në të gjitha vendet e Evropës, veçanërisht në porte, qendra të mëdha financiare, kryeqytete me popullsi të madhe dhe zona me rritje të shpejtë ekonomike.
Për shembull, mafia shqiptare ka prani në qytete shumë të rëndësishme si Londra, Berlini, Parisi, Stokholmi, Stambolli, Nju Jorku, Sidnej, Toronto, Madridi apo Roma, si dhe në porte me trafik të lartë tregtar në Evropë, si Hamburgu në Gjermani, Algeciras dhe Valencia në Spanjë, Antverpeni në Belgjikë dhe Roterdami në Holandë.
Duke qenë se portet janë pika kryesore e hyrjes së drogave si kokaina dhe fentanili në Evropë, dhe mafia shqiptare është ajo që është më e infiltruar në këto pika, ajo bëhet një aleate kyçe për organizata si Karteli i Sinaloas apo CJNG.
Por përveç këtyre dy arsyeve, ekziston edhe një e tretë që e dallon mafien shqiptare: përveç rolit kyç në trafikun e drogës, ajo u ofron organizatave meksikane edhe qasje në një rrjet shumë të gjerë pastrimi parash në Evropë dhe në pjesë të tjera të botës, si Kina.
Shqiptarët investojnë në projekte imobiliare luksoze në të gjithë Evropën; janë pronarë kazinosh, hotelesh, qendrash turistike, spa-sh dhe restorantesh, por gjithashtu kanë krijuar aleanca me kinezë dhe turq për interesa në biznese të vogla me produkte të lira dhe pirateri në qytete të ndryshme.
Po ashtu, janë identifikuar operacione të tyre në qendrat kryesore financiare të Evropës, si Cyrihu, Gjeneva, Frankfurti apo Londra, si dhe blerje kriptomonedhash, përdorimi i platformave të lojërave elektronike apo mashtrime masive përmes mjeteve digjitale.
Në përmbledhje, mafia shqiptare është bërë një partnere shumë e vlefshme për kartelet meksikanë sepse është një nga blerëset më të mëdha të drogës, ka një rrjet të gjerë shpërndarjeje në Evropë dhe vende të tjera, ofron shërbime tepër të rëndësishme si pastrimi i parave dhe madje mund të sigurojë edhe armë të rënda.
Kjo bën të mundur që i njëjti klan shqiptar të ketë marrëdhënie biznesi me kartele armike mes tyre, si Karteli i Sinaloas dhe CJNG, sepse kostoja e prishjes së marrëdhënies është më e lartë sesa tolerimi i mungesës së ekskluzivitetit.
Gjithashtu, është e rëndësishme të theksohet se, ndryshe nga Karteli i Sinaloas apo CJNG, mafia shqiptare nuk është një organizatë e vetme, por shumë të pavarura: çdo klan familjar funksionon si një bandë më vete, me portofolin e vet të bizneseve. Ndryshe nga organizatat kriminale meksikane, të cilat shpesh përplasen dhe konkurrojnë dhunshëm, shqiptarët rrallë përfshihen në konflikte të dhunshme dhe shumicën e kohës bashkëpunojnë mes tyre dhe ndajnë fitimet.
Për këtë arsye nuk është aspak çudi që familja Hysa, e vendosur në Meksikë, dhe që qeveria amerikane e lidh me fraksionin Mayiza, të shërbejë si urë lidhëse me klanet e mëdha evropiane dhe që, përveç pastrimit të parave përmes kazinove, të ofrojë qasje në një katalog shumë të gjerë investimesh në Evropë, gjë që është jashtëzakonisht e vështirë për t’u zbuluar nga autoritetet meksikane. Pikërisht për këtë arsye, prej vitesh marrëdhënia mes organizatave shqiptare dhe atyre meksikane është intensifikuar.
NoroEste.com.mx
nga Sam Woodhouse
Brigitte Bardot, e cila vdiq në moshën 91-vjeçare, fshiu nga kinemaja portretizimin e qetë të grave të viteve 1950, duke ardhur për të personifikuar një epokë të re të çlirimit seksual.
Në ekran, ajo ishte një koktej francez i sharmit prej koteleje dhe sensualitetit kontinental. Një botim e quajti atë “princesha e fryrë dhe kontesha e “eja këtu”, por ishte një imazh që ajo filloi ta urrente.
E reklamuar pa mëshirë si një simbol seksi hedonist, Bardot u zhgënjye nga ambicia e saj për t’u bërë një aktore serioze. Përfundimisht, ajo braktisi karrierën e saj për të bërë fushatë për mirëqenien e kafshëve.
Vite më vonë, reputacioni i saj u dëmtua kur bëri fyerje homofobike dhe u gjobit disa herë për nxitje të urrejtjes racore. Djali i saj e paditi gjithashtu për dëmtim emocional pasi ajo tha se do të kishte preferuar të “lindte një qenush të vogël”.
Ishte një shenjë në kujtimin e një ikone, e cila – në kulmin e saj – i vuri në plan të parë bikinit, dëshirën femërore dhe kinemanë franceze.
Brigitte Anne-Marie Bardot lindi në Paris më 28 shtator 1934.
Ajo dhe motra e saj, Marie-Jeanne, u rritën në një apartament luksoz në lagjen më luksoze të qytetit.
Prindërit e saj katolikë ishin të pasur dhe të devotshëm, dhe kërkonin standarde të larta nga fëmijët e tyre.
Miqësitë e vajzave mbikëqyreshin nga afër. Kur ato thyenin vazon e preferuar të prindërve të tyre, ato rriheshin me kamzhik si ndëshkim.
Ndërsa trupat gjermane pushtuan Parisin gjatë Luftës së Dytë Botërore, Bardot e kaloi pjesën më të madhe të kohës në shtëpi, duke kërcyer me muzikë disqesh.
Nëna e saj e inkurajoi interesin e saj dhe e regjistroi në klasa baleti që në moshën shtatë vjeç.
Mësuesi i saj në Konservatorin e Parisit e përshkroi atë si një nxënëse të shkëlqyer dhe ajo vazhdoi të fitonte çmime.
Jeta si një ‘eune fille’
Por Bardot e ndiente jetën klaustrofobike. Në moshën 15 vjeç, ajo kujtoi më vonë: “Po kërkoja diçka, ndoshta një përmbushje të vetes”.
Një mik i familjes e bindi të pozonte për kopertinën e Elle, revistës kryesore të grave në Francë, dhe fotografitë shkaktuan një sensacion.
Në atë kohë, gratë në modë kishin flokë të shkurtër, i kombinonin me kujdes aksesorët dhe vishnin xhaketa të qepura me kujdes e rroba mbrëmjeje prej mëndafshi.
Flokët e Brigitit i rridhnin rreth shpatullave. Me trupin e hollë dhe atletik të balerinës, ajo nuk ngjante aspak me shoqet e saj modele.
E fotografuar me një seri veshjesh rinore dhe moderne, ajo u bë personifikimi i një stili të ri “jeune fille” (vajze e re).
Në moshën 16-vjeçare, ajo e gjeti veten vajzën më të famshme të kopertinës në Paris.
Fotografitë e saj tërhoqën vëmendjen e regjisorit të filmit Marc Allegret, i cili i udhëzoi asistentit të tij, Roger Vadim, ta gjurmonte atë.
Testet e ekranit nuk patën sukses, por Vadim – i cili ishte gjashtë vjet më i madh – e mori atë, fillimisht si të mbrojturën e tij dhe më pas si të fejuarën e tij.
Ata filluan një aferë të fortë, por kur prindërit e Bardot e morën vesh, e kërcënuan se do ta dërgonin në Angli.
Roger Vadim, ‘ujku i saj i egër’
Në shenjë hakmarrjeje, ajo u përpoq t’i jepte fund jetës, por u zbulua dhe u ndalua në kohë.
Brigitte ishte e dashuruar me regjisoren aspirante.
Ai i dukej asaj si një “ujk i egër”.
“Ai më shikoi, më frikësoi, më tërhoqi dhe unë nuk dija më se ku isha”, shpjegoi ajo më vonë.
Nën një presion të tillë, prindërit e saj u dorëzuan, por e ndaluan çiftin të martohej derisa Brigitte të mbushte 18 vjeç.
Sapo u kalua ky moment historik, çifti eci drejt altarit.
Duke u bërë një ikonë
Vadim filloi ta shndërronte Bardot në yllin që ai besonte se ajo mund të ishte.
Ai ia shiti fotot e dasmës së tyre revistës Paris-Match dhe e udhëzoi atë se si të performonte në publik.
Ai e ndihmoi gruan e tij të re të gjente role të vogla në një duzinë filmash të vegjël, shpesh duke luajtur role të dashura femra të fryra, por të pafajshme.
Por, deri në vitin 1956, ajo ishte kryesisht e famshme për pozimin me bikini – deri atëherë një veshje e ndaluar në Spanjë, Itali dhe pjesën më të madhe të Amerikës për shkak se ishte në kufijtë e etikës – dhe për popullarizimin e modelit të flokëve në formë koshereje bletësh.
Pastaj erdhi peroksidi dhe pjesa që e bëri atë një yll.
Atë vit, filmi i parë i Vadimit, “Dhe Zoti krijoi gruan”, u shfaq në Paris. Ai dështoi të fitonte para në Francë, por shkaktoi trazira në Shtetet e Bashkuara.
Në një vend të mësuar me Doris Day-n, Bardot ishte një sensacion.
Personazhi i saj ndjek orekset e saj seksuale, pa turp, siç bëjnë burrat. Ajo kërcen zbathur në një gjendje transi, lëkura e saj shkëlqen nga djersa, me flokët e saj të krehura të çrregullta dhe të lëshuara.
Mungesa e saj e frenimit shkakton shembjen e rendit shoqëror; jashtë kinemasë, reagimi ishte po aq intensiv.
Ekzistencialistja Simone de Beauvoir e cilësoi atë si një ikonë të “lirisë absolute” – duke e ngritur Brigitte në statusin e një filozofie.
Por shumica morale amerikane u mobilizua. Filmi u ndalua në disa shtete dhe gazetat e denoncuan shthurjen e tij.
Për audiencën, Bardot u bë e padallueshme nga personazhi që luante. Paris-Match e quajti atë “imorale nga koka te këmbët”.
Dhe kur Bardot iku me bashkë-yllin e saj, Jean-Louis Trintignant, imazhi i saj si një libertine e shfrenuar ishte i pashmangshëm.
Ajo u divorcua nga Vadimi, i cili reagoi ashtu siç mund të reagonte vetëm një francez.
«Preferoj të kem atë lloj gruaje», tha ai, «duke e ditur se ajo është jobesnike, sesa të kem një grua që më donte mua dhe askënd tjetër».
Ai vazhdoi të punonte përsëri me Bardot, dhe më vonë jetoi me Catherine Deneuve dhe u martua me Jane Fonda.
Një nënë e pavullnetshme
Në vitin 1959, Brigitte – pas disa historive dashurie – u martua me aktorin Jacques Charrier, me të cilin luajti në filmin Babette Goes To War.
Çifti pati një djalë, Nicolas, por Bardot e urrente shtatzëninë e saj: duke e goditur veten vazhdimisht në stomak dhe duke iu lutur mjekut për morfinë për të shkaktuar një abort.
“E pashë barkun tim të sheshtë dhe të hollë në pasqyrë si një mik i dashur mbi të cilin isha gati të mbyllja kapakun e një arkivoli”, kujtoi ajo më vonë.
Pas divorcit të pashmangshëm, Nikolasi nuk e pa nënën e tij për dekada të tëra.
Ai e paditi Bardot për dëmtim emocional kur ajo botoi një autobiografi në të cilën deklaroi se do të kishte preferuar të “lindte një qen të vogël”.
Brigitte ishte tani aktorja më e paguar në Francë, me disa që sugjeronin se ajo ishte më e vlefshme në aspektin e tregtisë së jashtme sesa në industrinë e makinave të vendit.
Por ajo donte të merrej seriozisht si aktore. “Nuk kam pasur shumë mundësi të aktroj,” u ankua ajo, “kryesisht më është dashur të zhvishem.”
Ajo filloi të tërhiqte vëmendjen e regjisorëve më të respektuar të Evropës, duke fituar vlerësime kritike në dramën e fuqishme të Valës së Re të Jean-Luc Godard, Le Mépris (Përçmimi).
Por cilësia e përgjithshme e punës së saj ishte e përzier, veçanërisht kur ajo guxoi të dilte jashtë Francës dhe në Hollywood.
Një martesë e tretë, me një playboy milioner gjerman, u pasua nga një sërë të dashurash – megjithëse, në mënyrë të pazakontë, ajo e refuzoi Sean Connery-n.
Ajo bëri dhjetëra albume, së bashku me Serge Gainsbourg dhe Sacha Distel.
Me Gainsbourg, ajo regjistroi këngën shqetësuese “Je T’aime… Moi Non Plus”, megjithëse iu lut atij të mos e publikonte.
Një vit më vonë, ai e riregjistroi këngën me aktoren britanike, Jane Birkin. Ajo u bë një hit i madh në të gjithë Evropën, me versionin e Bardot që mbeti i fshehur për 20 vjet.
Aktivist për të drejtat e kafshëve
Pas gati 50 filmash, ajo njoftoi se po tërhiqej për t’ia kushtuar jetën mirëqenies së kafshëve në vitin 1973.
“Ua dhashë bukurinë dhe rininë time burrave,” tha ajo. “Do t’ua jap mençurinë dhe përvojën time kafshëve.”
Ajo mblodhi 3 milionë franga (atëherë rreth 300,000 paund) për të themeluar Fondacionin Brigitte Bardot, duke nxjerrë në ankand bizhuteritë dhe memorabiliet e saj filmike.
Bardot – ose BB siç njihej në Francë – bëri fushatë kundër vrasjes vjetore të fokave në Kanada dhe irritoi disa nga bashkatdhetarët e saj duke dënuar ngrënien e mishit të kalit.
Ajo u bë vegjetariane, sulmoi qeverinë kineze për “torturimin” e arinjve dhe shpenzoi qindra mijëra dollarë për një program për të sterilizuar qentë endacakë rumunë.
Një fund i trazuar për një jetë të trazuar
Në vitet e saj të mëvonshme, ajo u ndoq penalisht në disa raste për urrejtje racore.
Ajo kundërshtoi mënyrën se si fetë islame dhe hebraike i therin kafshët për ushqim.
Por mënyra se si ajo i shprehu kritikat e saj ishte e pafalshme dhe – në fakt – e paligjshme.
Në vitin 1999, ajo shkroi se “atdheu im është pushtuar nga një mbipopullim i të huajve, veçanërisht myslimanëve”. Kjo e dënoi Bardot me një gjobë të madhe.
Ajo vazhdoi të kritikonte martesat ndëretnike dhe të fyente burrat gej të cilët, sipas saj, “luajnë të pasmet, ngrenë gishtat e vegjël lart dhe me zërat e tyre të vegjël kastratosë ankohen për atë që i kanë bërë ata heteroseksualë të tmerrshëm”.
Bardot ishte aq shpesh në gjykatë saqë, në vitin 2008, prokurori deklaroi se ishte “i lodhur” nga ngritja e akuzave kundër saj.
Në vitet 1960, Brigitte Bardot u zgjodh si fytyra zyrtare e Marianne, emblemës së lirisë franceze.
Pastaj ajo vetë u bë një ikonë: një grua e bukur, e çliruar dhe moderne që refuzoi të konformohej me stereotipet e vjetruara.
Pas tre martesave të dështuara dhe disa tentativave për vetëvrasje, ajo hoqi dorë nga vëmendja për të bërë fushatë kundër mizorisë ndaj kafshëve. Për habinë e saj, magjepsja e medias me të vazhdoi, edhe kur fama u bë famëkeqe.
Ajo la pas bashkëshortin e saj të katërt, Bernard d’Ormale, një ish-këshilltar i politikanit të ndjerë të ekstremit të djathtë Jean-Marie Le Pen.
Dhe, në një fund të trazuar të një jete të trazuar, mendimet politike të Bardot bënë që ajo t’i kalonte vitet e fundit si një grua gjysmë e vetmuar duke luftuar akuzat për urrejtje racore në gjykata.
Nga John Simpson Redaktor i çështjeve botërore të BBC-së
Përmbajtje e ndjeshme: Ky artikull përmban një përshkrim grafik të vdekjes që disa lexues mund ta gjejnë shqetësues.
Kam raportuar për më shumë se 40 luftëra në mbarë botën gjatë karrierës sime, e cila daton që nga vitet 1960. E pashë Luftën e Ftohtë të arrinte kulmin e saj, pastaj thjesht të zhdukej. Por nuk kam parë kurrë një vit aq shqetësues sa viti 2025 – jo vetëm sepse po shpërthejnë disa konflikte të mëdha, por sepse po bëhet e qartë se njëri prej tyre ka implikime gjeopolitike me rëndësi të pashembullt.
Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, ka paralajmëruar se konflikti aktual në vendin e tij mund të përshkallëzohet në një luftë botërore. Pas gati 60 vitesh vëzhgimi të konfliktit, kam një ndjesi të keqe se ai ka të drejtë.
Qeveritë e NATO-s janë në gatishmëri të lartë për çdo shenjë që tregon se Rusia po i pret kabllot nënujore që mbartin trafikun elektronik që e mban gjallë shoqërinë perëndimore. Dronët e tyre akuzohen se po testojnë mbrojtjet e vendeve të NATO-s. Hakerët e tyre zhvillojnë mënyra për të nxjerrë jashtë funksionit ministritë, shërbimet e emergjencës dhe korporatat e mëdha.
Autoritetet në perëndim janë të bindura se shërbimet sekrete të Rusisë po vrasin dhe po përpiqen të vrasin disidentët që kanë gjetur strehim në Perëndim. Një hetim mbi tentativën e vrasjes në Salisbury të ish-agjentit të inteligjencës ruse Sergei Skrypal në vitin 2018 (plus helmimin fatal të një gruaje vendase, Dawn Sturgess) arriti në përfundimin se sulmi ishte rënë dakord në nivelin më të lartë në Rusi. Kjo do të thotë vetë Presidenti Putin.
Këtë herë ndihet ndryshe
Viti 2025 është shënuar nga tre luftëra shumë të ndryshme. Sigurisht, është edhe Ukraina, ku OKB-ja thotë se kanë vdekur 14,000 civilë. Në Gaza, ku kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, premtoi “hakmarrje të fuqishme” pasi rreth 1,200 persona u vranë kur Hamasi sulmoi Izraelin më 7 tetor 2023 dhe 251 persona u morën peng.
Që atëherë, më shumë se 70,000 palestinezë janë vrarë nga veprimet ushtarake izraelite, përfshirë më shumë se 30,000 gra dhe fëmijë sipas ministrisë së shëndetësisë të Gazës, e cila drejtohet nga Hamasi, shifra që OKB-ja i konsideron të besueshme.
Ndërkohë, në Sudan ka pasur një luftë të egër civile midis dy fraksioneve ushtarake. Më shumë se 150,000 njerëz janë vrarë atje gjatë dy viteve të fundit; rreth 12 milionë janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre.
Ndoshta, nëse kjo do të kishte qenë e vetmja luftë në vitin 2025, bota e jashtme do të kishte bërë më shumë për ta ndaluar atë; por nuk ndodhi kështu.
“Jam i mirë në zgjidhjen e luftërave”, tha Presidenti i SHBA-së Donald Trump, ndërsa avioni i tij e çoi në Izrael pasi kishte negociuar një armëpushim në luftimet në Gaza. Është e vërtetë që më pak njerëz po vdesin tani në Gaza. Pavarësisht armëpushimit, lufta në Gaza sigurisht që nuk duket sikur është zgjidhur.
Duke pasur parasysh vuajtjet e tmerrshme në Lindjen e Mesme, mund të duket e çuditshme të thuhet se lufta në Ukrainë është në një nivel krejtësisht të ndryshëm nga ky. Por është.
Duke lënë mënjanë Luftën e Ftohtë, shumica e konflikteve që kam trajtuar gjatë viteve kanë qenë çështje të vogla: të këqija dhe të rrezikshme, sigurisht, por jo aq serioze sa të kërcënojnë paqen e të gjithë botës. Disa konflikte, të tilla si Vietnami, Lufta e Parë e Gjirit dhe lufta në Kosovë, herë pas here dukeshin sikur mund të shndërroheshin në diçka shumë më të keqe, por nuk ndodhi kurrë.
Fuqitë e mëdha ishin shumë nervoze për rreziqet që një luftë e lokalizuar, konvencionale, mund të shndërrohej në një luftë bërthamore.
“Nuk do ta filloj Luftën e Tretë Botërore për ju”, thuhet se bërtiti gjenerali britanik, Sir Mike Jackson, në radion e tij në Kosovë në vitin 1999, kur eprori i tij në NATO urdhëroi forcat britanike dhe franceze të pushtonin një aeroport në Prishtinë, pasi trupat ruse kishin mbërritur të parat atje.
Megjithatë, në vitin e ardhshëm, 2026, Rusia, duke vënë re mungesën e dukshme të interesit të Presidentit Trump në Evropë, duket e gatshme dhe e gatshme të shtyjë për një dominim shumë më të madh.
Më herët këtë muaj, Putin tha se Rusia nuk po planifikonte të shkonte në luftë me Evropën, por ishte gati “tani” nëse evropianët do ta donin.
Në një aktivitet të transmetuar më vonë në televizion, ai tha: “Nuk do të ketë operacione nëse na trajtoni me respekt, nëse respektoni interesat tona, ashtu siç ne jemi përpjekur gjithmonë t’i respektojmë tuajat”.
Por tashmë Rusia, një fuqi e madhe botërore, ka pushtuar një vend të pavarur evropian, duke rezultuar në një numër të madh vdekjesh civile dhe gjithashtu ushtarake. Ukraina akuzon atë për rrëmbimin e të paktën 20,000 fëmijëve. Gjykata Ndërkombëtare Penale (GJNP) ka lëshuar një urdhër arresti për Presidentin rus Vladimir Putin për përfshirjen e tij në këtë, diçka që Rusia e ka mohuar gjithmonë.
Rusia thotë se pushtoi për të mbrojtur veten nga ndërhyrjet e NATO-s, por Presidenti Putin ka treguar një motiv tjetër: dëshirën për të rivendosur sferën rajonale të ndikimit të Rusisë.
Mosmiratimi amerikan
Ai është me mirënjohje i vetëdijshëm se ky vit i kaluar, 2025, ka parë diçka që shumica e vendeve perëndimore e kishin konsideruar të paimagjinueshme: mundësinë që një president amerikan t’i kthejë shpinën sistemit strategjik që ka qenë në fuqi që nga Lufta e Dytë Botërore.
Uashingtoni jo vetëm që është tani i pasigurt nëse dëshiron ta mbrojë Evropën, por nuk e miraton drejtimin që beson se po merr Evropa. Raporti i ri i strategjisë së sigurisë kombëtare të administratës Trump pohon se Evropa tani përballet me “perspektivën e zymtë të zhdukjes së qytetërimit”.
Kremlini e mirëpriti raportin, duke thënë se është në përputhje me vizionin e vetë Rusisë. Sigurisht që është.
Brenda Rusisë, Putini ka heshtur pjesën më të madhe të kundërshtimeve të brendshme ndaj tij dhe ndaj luftës në Ukrainë, sipas raportuesit special të OKB-së që përqendrohet në të drejtat e njeriut në Rusi. Megjithatë, ai ka problemet e veta: mundësinë e rritjes së inflacionit pas një ftohjeje të kohëve të fundit, rënies së të ardhurave nga nafta dhe qeverisë së tij që i është dashur të rrisë TVSH-në për të ndihmuar në pagesën e luftës.
Ekonomitë e Bashkimit Evropian janë 10 herë më të mëdha se ato të Rusisë; madje edhe më shumë se kaq nëse shtoni edhe Mbretërinë e Bashkuar. Popullsia e kombinuar evropiane prej 450 milionë banorësh është mbi tre herë më e madhe se ajo e Rusisë prej 145 milionë banorësh. Megjithatë, Evropa Perëndimore është dukur e shqetësuar se mos humbet rehatinë e saj dhe deri vonë ngurronte të paguante për mbrojtjen e saj, për sa kohë që Amerika mund të bindet ta mbrojë atë.
Edhe Amerika është ndryshe sot: më pak me ndikim, më e mbyllur në vetvete dhe gjithnjë e më e ndryshme nga Amerika për të cilën kam raportuar gjatë gjithë karrierës sime. Tani, ashtu si në vitet 1920 dhe 1930, ajo dëshiron të përqendrohet në interesat e veta kombëtare.
Edhe nëse Presidenti Trump humbet shumë nga forca e tij politike në zgjedhjet e mesit të mandatit të vitit të ardhshëm, ai mund ta ketë zhvendosur aq shumë orientimin drejt izolacionizmit, saqë edhe një president amerikan me orientim më të afërt me NATO-n në vitin 2028 mund ta ketë të vështirë t’i vijë në ndihmë Evropës.
Mos mendoni se Vladimir Putin nuk e ka vënë re këtë.
Rreziku i përshkallëzimit
Viti që vjen, 2026, duket se do të jetë i rëndësishëm. Zelensky mund të ndihet i detyruar të bjerë dakord për një marrëveshje paqeje, duke shkëputur një pjesë të madhe të territorit ukrainas. A do të ketë garanci të mjaftueshme bankare për të ndaluar Presidentin Putin të kthehet për më shumë pas disa vitesh?
Për Ukrainën dhe mbështetësit e saj evropianë, të cilët tashmë e ndiejnë se janë në luftë me Rusinë, kjo është një pyetje e rëndësishme. Evropa do të duhet të marrë përsipër një pjesë shumë më të madhe të mbajtjes në jetë të Ukrainës, por nëse Shtetet e Bashkuara i kthejnë shpinën Ukrainës, siç kërcënojnë ndonjëherë të bëjnë, kjo do të jetë një barrë kolosale.
Por a mund të shndërrohet lufta në një konfrontim bërthamor?
Ne e dimë që Presidenti Putin është një kumarxhi; një udhëheqës më i kujdesshëm do të kishte shmangur pushtimin e Ukrainës në shkurt të vitit 2022. Mbështetësit e tij bëjnë kërcënime të përgjakshme për zhdukjen e Mbretërisë së Bashkuar dhe vendeve të tjera evropiane nga harta me armët e reja të Rusisë, por ai zakonisht është shumë më i përmbajtur vetë.
Ndërsa amerikanët janë ende anëtarë aktivë të NATO-s, rreziku që ata të mund të kundërpërgjigjen me një sulm shkatërrues bërthamor është ende shumë i madh. Për momentin.
Roli global i Kinës
Sa i përket Kinës, Presidenti Xi Jinping ka bërë pak kërcënime të drejtpërdrejta kundër ishullit të vetëqeverisur të Tajvanit kohët e fundit. Por dy vjet më parë, drejtori i atëhershëm i CIA-s, William Burns, tha se Xi Jinping kishte urdhëruar Ushtrinë Çlirimtare Popullore të ishte gati për të pushtuar Tajvanin deri në vitin 2027. Nëse Kina nuk ndërmerr ndonjë lloj veprimi vendimtar për të pretenduar Tajvanin, Xi Jinping mund ta konsiderojë këtë si mjaft të dobët. Ai nuk do ta dëshirojë këtë.
Mund të mendoni se Kina është shumë e fortë dhe e pasur në ditët e sotme për t’u shqetësuar për opinionin publik vendas. Nuk është kështu. Që nga kryengritja kundër Deng Xiaoping në vitin 1989, e cila përfundoi me masakrën e Tiananmenit, udhëheqësit kinezë kanë monitoruar mënyrën se si vendi reagon me një kujdes obsesiv.
I pashë vetë ngjarjet që zhvilloheshin në Tiananmen, duke raportuar dhe madje ndonjëherë duke jetuar në Sheshin e Shenjtë.
Historia e 4 qershorit 1989 nuk ishte aq e thjeshtë sa mendonim në atë kohë: ushtarë të armatosur qëllonin mbi studentë të paarmatosur. Kjo sigurisht që ndodhi, por në Pekin dhe në shumë qytete të tjera kineze po zhvillohej një betejë tjetër. Mijëra njerëz të zakonshëm të klasës punëtore dolën në rrugë, të vendosur ta përdornin sulmin ndaj studentëve si një shans për të përmbysur plotësisht kontrollin e Partisë Komuniste Kineze.
Kur kalova me makinë nëpër rrugë dy ditë më vonë, pashë të paktën pesë stacione policie dhe tre seli lokale të policisë së sigurisë të djegura. Në një periferi, turma e zemëruar i kishte vënë flakën një polici dhe e kishte mbështetur trupin e tij të djegur pas murit. Një kapuç uniforme ishte vendosur në një kënd të gëzuar në kokën e tij dhe një cigare i ishte futur midis buzëve të nxirë.
Rezulton se ushtria nuk po shtypte vetëm një demonstratë të gjatë nga studentët, por po shtypte një kryengritje popullore nga njerëzit e zakonshëm kinezë.
Udhëheqja politike e Kinës, ende e paaftë të varrosë kujtimet e asaj që ndodhi 36 vjet më parë, është vazhdimisht në kërkim të shenjave të kundërshtimit – qoftë nga grupe të organizuara si Falun Gong, kisha e pavarur e krishterë, lëvizja demokratike në Hong Kong, apo thjesht nga njerëz që demonstrojnë kundër korrupsionit lokal. Të gjitha shtypen me forcë të madhe.
Që nga viti 1989, kam kaluar shumë kohë duke raportuar për Kinën, duke parë ngritjen e saj drejt dominimit ekonomik dhe politik. Madje njoha një politikan të lartë që ishte rival dhe konkurrent i Xi Jinping. Emri i tij ishte Bo Xilai, dhe ai ishte një anglofil që fliste çuditërisht hapur për politikën e Kinës.
Ai më tha dikur: “Nuk do ta kuptosh kurrë sa e pasigurt ndihet një qeveri kur e di se nuk është zgjedhur.”
Sa i përket Bo Xilai, ai u dënua me burgim të përjetshëm në vitin 2013, pasi u shpall fajtor për ryshfet, përvetësim dhe abuzim me pushtetin.
Në përgjithësi, pra, viti 2026 duket se do të jetë një vit i rëndësishëm. Fuqia e Kinës do të rritet dhe strategjia e saj për të pushtuar Tajvanin – ambicia e madhe e Xi Jinping – do të bëhet më e qartë. Mund të ndodhë që lufta në Ukrainë të zgjidhet, por me kushte të favorshme për Presidentin Putin.
Ai mund të jetë i lirë të kthehet për më shumë territor ukrainas kur të jetë gati. Dhe Presidenti Trump, edhe pse krahët e tij politikë mund të shkurtohen në zgjedhjet e mesit të mandatit të nëntorit, do ta distancojë SHBA-në nga Evropa edhe më shumë.
Nga pikëpamja evropiane, perspektiva vështirë se mund të jetë më e zymtë.
Nëse mendonit se Lufta e Tretë Botërore do të ishte një ndeshje qitjeje me armë bërthamore, mendojeni përsëri. Ka shumë më tepër gjasa të jetë një koleksion manovrash diplomatike dhe ushtarake, të cilat do të shohin lulëzimin e autokracisë. Madje mund të kërcënojë edhe shpërbërjen e aleancës perëndimore.
Sir Ferguson sot në 84-vjetorin e tij i rikthehet historisë personale: Nuk fola dy vite me babain…vetëm pija alkool
10 shpikjet “Hi-Tech” më të bujshme të 2025-ës që po ndryshojnë botën
Presidenti i Kinës mban fjalimin e fundvitit: Në 2026-ën zotohem të bashkohemi me Tajvanin
Vizitorët, tarifë për të hyrë në Britani – Shtetasit që udhëtojnë pa viza duhet të aplikojnë për autorizim
”Kalaja” e pamposhtur, Arsenali pa humbje në ”Emirates” në pjesën e parë të sezonit
Zgjedhjet në Kosovë, minus 52 mijë vota, si shpjegohet rënia e LDK-së?
Ambasada e SHBA në Tiranë u uron shqiptarëve Vitin e Ri: Të forcojmë partneritetin tonë!
“Gjermania po plaket!”, Merz u drejtohet qytetarëve: 2026-a është një pikë kthese për kombin tonë
“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
58000 kilometra në këmbë nga Kili në Britani, historia e pazakontë e ish-ushtarit
Kosova ngre aktakuzë ndaj 21 personave për masakrën e Reçakut
Dy shtetet që e festojnë të parët Vitin e Ri
Grabitje spektakolare në Gjermani, hajdutët vjedhin 30 milionë euro nga një bankë
George dhe Amal Clooney marrin shtetësinë franceze së bashku me fëmijët e tyre
Faqet e para të gazetave në UK
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
Bllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë
Ironia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …
Bashkimi me euron do të kishte mbuluar koston e NHS-së
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
Britania marrëveshje me Angolën dhe Namibinë për kthimin e emigrantëve
Fqinji me Shqipërinë sapo shkroi historinë
-
UK2 days agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania2 days agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
Albania4 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
UK4 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Sports2 days agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
Albania3 hours ago“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
-
Albania2 days agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
UK22 hours agoBllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë