Pavarësisht rolit të tij të rëndësishëm në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, vetëm 37% e qytetarëve shqiptarë besojnë se SPAK – Prokuroria e Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar – funksionon në mënyrë të pavarur. Ky sinjal vjen nga një sondazh i realizuar nga IDRA Research dhe Walnut Unlimited, që vë në pah një besimin e cunguar ndaj institucionit më të promovuar në vitet e fundit si garant i drejtësisë së re në Shqipëri.
Sipas të dhënave, 34% e qytetarëve nuk janë të sigurt nëse SPAK është i lirë nga ndikimet, ndërsa 29% e tjerë nuk e shohin fare si të pavarur. Kjo përplasje perceptimesh krijon një terren të brishtë për një institucion që duhet të veprojë si shtyllë e drejtësisë dhe besimit qytetar.
Megjithëse 62% e konsiderojnë efektiv në ndëshkimin e korrupsionit, dyshimet për ndikimet e jashtme dhe mungesën e transparencës po errësojnë perceptimin publik për integritetin e tij.
“46% e qytetarëve shqiptarë besojnë se SPAK vepron në mënyrë të paanshme në luftën kundër korrupsionit” thuhet nw raport.
Qytetarët kërkojnë më shumë: 1) SPAK të zgjidhë më shpejt çështjet, 2) mbrojtje më të fortë për dëshmitarët, dhe 3 më shumë transparencë në hetime. Arrestimet e bujshme të zyrtarëve të lartë kanë rritur ndërgjegjësimin, por nuk kanë qenë të mjaftueshme për të ndërtuar një besim që të jetë shumicë.
Në zona si veriu i vendit, qytetarët madje shprehën zhgënjim kur panë që “kriminelë të rrezikshëm u liruan shpejt” pas arrestimeve të SPAK, çka solli rënie të gatishmërisë për të raportuar krimet. Frika nga pasojat dhe mungesa e anonimitetit shtojnë më tej mosbesimin. 51% e qytetarëve thanë se nuk raportojnë korrupsionin për shkak të frikës se nuk do të mbeten anonimë, ndërsa 63% kanë frikë për sigurinë e tyre dhe të familjes së tyre, nëse përfshihen në raportim.
Korrupsioni, ende një plagë e madhe në Shqipëri
Sondazhi i realizuar nga IDRA Research dhe Walnut Unlimited, me mbështetjen e Shërbimit Ndërkombëtar të Komunikimit të Qeverisë Britanike, ka hedhur dritë mbi përmasat alarmante të korrupsionit dhe krimit të organizuar në Shqipëri, duke konfirmuar edhe një herë se kjo është një nga sfidat më të mëdha që përballet vendi. Sipas të dhënave, plot 91% e qytetarëve shqiptarë e konsiderojnë korrupsionin si një problem të madh në sistemin gjyqësor. Një shifër që përbën një aktakuzë të fortë ndaj funksionimit të institucioneve të drejtësisë në vend.
Forma më e përhapur e korrupsionit mbetet ryshfeti, i cili përjetohet gjerësisht në sistemin shëndetësor dhe në sektorët e tjerë publikë. 56% e të anketuarve pranojnë se ryshfeti është i zakonshëm për të marrë shërbime në spitale, ndërsa 41% kanë qenë dëshmitarë të dhënies së ryshfetit.
Në grupet e diskutimit të përfshira në studim, qytetarët kanë rrëfyer raste konkrete ku infermieret dhe mjekët kanë pranuar para në mënyrë informale për të siguruar kujdesin e duhur. “Kur lind, duhet të paguash infermieren që të marrësh kujdesin e duhur,” tha një pjesëmarrëse nga Fieri.
Një tjetër formë e përhapur e korrupsionit është nepotizmi, i cili është identifikuar si problem nga 83% e qytetarëve. “Nëse një drejtues institucional punëson familjarë që nuk kanë kualifikimet e duhura, në atë moment krijohet zinxhiri i korrupsionit,” deklaroi një qytetar nga Shkodra. Ky fenomen, i cili zhbën parimin e meritokracisë, përballet me tolerancë më të madhe nga qytetarët krahasuar me ryshfetin politik, i cili dënohet gjerësisht.
Korrupsioni, përveçse shkatërron besimin e qytetarëve tek shteti, ndikon drejtpërdrejt në cilësinë e jetës. 56% thonë se ai ndikon negativisht në jetën e përditshme, 73% e konsiderojnë si pengesë për kujdesin shëndetësor cilësor, ndërsa 57% mendojnë se ai pengon integrimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian. Një në dy qytetarë beson se korrupsioni është një arsye që i shtyn shqiptarët të largohen nga vendi.
Në përfundim, mesazhi i këtij sondazhi është i qartë: korrupsioni vazhdon të jetë një plagë e hapur për Shqipërinë. Edhe pse ka shenja pozitive si rritja e ndërgjegjësimit dhe shpresa tek SPAK, nevojiten masa më të forta, mbrojtje për sinjalizuesit dhe reforma të thella për të mpakur fenomenin që ka rrënjë të thella në strukturat shtetërore dhe shoqërore.
Lufta kundër korrupsionit nuk mund të fitohet vetëm me arrestime, por kërkon një ndryshim kulturor dhe politik, që përfshin gjithë shoqërinë./Lapsi.al
