E themeluar 71 vjet më parë me fillimin e Luftës së Ftohtë, Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior (NATO) u bë organizata kryesore udhëheqëse e mbrojtjes së përbashkët me tashmë 30 vende anëtare në Evropë dhe Amerikën e Veriut.
E themeluar më 4 prill 1949 në Uashington, NATO-ja fillimisht kishte 12 shtete themeluese: Dhjetë shtete evropiane, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Kanadanë.
Aleanca synonte tĂ« luftonte kundĂ«r kĂ«rcĂ«nimit sovjetik dhe bazohej nĂ« parimin e solidaritetit tĂ« ndĂ«rsjellĂ« midis tĂ« gjithĂ« anĂ«tarĂ«ve tĂ« tij, siç pĂ«rcaktohet nĂ« nenin 5: âPalĂ«t bien dakord qĂ« njĂ« sulm i armatosur kundĂ«r njĂ« ose mĂ« shumĂ« prej tyre, nĂ« EvropĂ« ose nĂ« AmerikĂ«n e Veriut, do tĂ« konsiderohet si njĂ« sulm i drejtuar kundĂ«r tĂ« gjitha palĂ«veâ.
GjatĂ« viteve u bĂ«nĂ« pjesĂ« edhe Greqia, Turqia (1952), Gjermania (1955) dhe Spanja (1982). Kur BRSS-ja u shpĂ«rbĂ«, nĂ« vitin 1991, njĂ« fazĂ« e re po krijohej pĂ«r AleancĂ«n dhe nĂ« maj 1997, NATO-ja dhe Rusia do tĂ« nĂ«nshkruanin âAktin Themeluesâ.
NATO hapi zjarr për herë të parë më 28 shkurt 1994 duke gjuajtur katër avionë serbë në një zonë të ndaluar fluturimi të OKB-së në Bosnje-Hercegovinë. Më 16 dhjetor 1995, ajo zhvilloi operacionin e saj të parë në Bosnjë, ku shpërndau 60 000 trupa të forcave të IFOR-it.
Më 24 mars 1999, NATO nisi një fushatë bombardimi ajror për të ndalur shtypjen serbe kundër shqiptarëve të Kosovës. Kjo fushatë 78-ditore, pa mandatin e OKB-së, rezultoi me tërheqjen e serbëve nga provinca, që kaloi nën administrimin e OKB-së, një forcë e NATO-s (KFOR) prej 40 000 trupash të cilët do të ruanin paqen. Parlamenti i Kosovës shpalli pavarësinë e kësaj ish-krahine serbe në shkurt të vitit 2008.
NĂ« vitin 1999, NATO mirĂ«priti vendet e para tĂ« EvropĂ«s ish-komuniste: RepublikĂ«n Ăeke, HungarinĂ« dhe PoloninĂ«.
NĂ« vitin 2001, pas sulmeve tĂ« 11 shtatorit, Shtetet e Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s janĂ« vendi i parĂ« qĂ« i drejtohen nenit 5. NATO mĂ« pas bashkohet me Uashingtonin nĂ« âluftĂ«n kundĂ«r terrorizmitâ.
Si e tillë, në vitin 2003, Aleanca mori udhëheqjen e Forcës Ndërkombëtare të Ndihmës së Sigurisë në Afganistan (ISAF), misioni luftarak i cili do të zgjaste deri në vitin 2014.
Në mars 2004, shtatë vende të Evropës Lindore i bashkohen NATO-s: Sllovakia, Sllovenia, Bullgaria, Rumania dhe tre ish-republikat sovjetike (Lituania, Estonia, Letonia), anëtarësimi e të cilave veçanërisht irritoi Moskën.
Këtyre vendeve u janë bashkuar në 2009 Shqipëria dhe Kroacia. Në 2017, Mali i Zi bëhet anëtari i 29-të, ndërsa këtë vit Maqedonia e Veriut u bë anëtari i 30.
MĂ« 31 mars 2011, NATO mori komandĂ«n e ndĂ«rhyrjes perĂ«ndimore nĂ« Libi, e zbatuar nĂ«n njĂ« mandat tĂ« OKB-sĂ« nĂ« emĂ«r tĂ« mbrojtjes sĂ« civilĂ«ve. Operacioni âUnified Protectorâ prej 7 muajsh çon nĂ« pĂ«rmbysjen e Muamar Gadafit.
NATO po ndihmon gjithashtu në parandalimin e piraterisë jashtë brigjeve të Afrikës dhe që nga viti 2016, ajo ka vendosur anijet e mbikëqyrjes për të luftuar trafikimin e qenieve njerëzore në Mesdhe. Aleanca ndihmon gjithashtu anëtarët e saj për të forcuar mbrojtjen e tyre kibernetike.
Në vitin 2014, pas aneksimit të Krimesë nga Moska dhe veprimeve të Rusisë kundër Ukrainës, NATO pezulloi bashkëpunimin me Moskën. Në vitin 2016, Aleanca vendos katër grupime shumëkombëshe taktike në Estoni, Letoni, Lituani dhe Poloni. Ky është përforcimi më i rëndësishëm i mbrojtjes kolektive që nga Lufta e Ftohtë.
Në nëntor 2018, NATO kreu manovrat më të madhe ushtarake që nga Lufta e Ftohtë në Norvegji, disa qindra kilometra larg kufirit rus.
