Viktimat janë në rritje në Ukrainë. Bombat vazhdojnë të bien. Më shumë se 2 milionë refugjatë janë larguar nga luftimet.
Vladimir Putin duket se ka supozuar se mund të arrijë një fitore të shpejtë, duke nënvlerësuar rezistencën e ashpër nga Ukraina. Dy javë më vonë, Rusia po intensifikon sulmin e saj ndaj Ukrainës, dhe vendet perëndimore nga ana e tyre po intensifikojnë ndëshkimet e tyre financiare dhe ekonomike kundër Rusisë, duke përfshirë aktivizimin e “opsionit bërthamor” financiar – ndalimin e disa bankave ruse nga sistemi i pagesave SËIFT. Ndërkohë, zoti Putin ka vënë forcat e tij aktuale bërthamore në gatishmëri të lartë.
Tani jemi në një spirale shkallëzuese. Presioni në rritje ndaj zotit Putin ka të ngjarë ta bëjë situatën më të rrezikshme pasi udhëheqësi rus ndihet i shtyrë të marrë masa gjithnjë e më ekstreme – siç është ajo që kemi parë ditët e fundit me taktikat e rrethimit nga ana e ushtrisë ruse dhe sulmet në zonat civile.
Dhe kështu, sado të papëlqyeshme mund ta shohin idenë disa në Perëndim, është koha për t’i ofruar liderit rus një kufizim me ndihmën e Kinës. Të martën, Presidenti Xi Jinping i Kinës mbajti një samit virtual me Presidentin Emmanuel Macron të Francës dhe kancelarin Olaf Scholz të Gjermanisë, duke kërkuar një zgjidhje diplomatike.
Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tyre mund të hezitojnë që Kina të luajë ndonjë rol në këtë krizë, duke qenë se ata e shohin Pekinin si një rival strategjik. Kjo është marrëzi dhe dritëshkurtër; Rreziqet imediate të konfliktit peshojnë shumë më tepër se çdo konsideratë konkurruese. Vetë Ukraina sheh potencialin e zgjidhjes së konfliktit të udhëhequr nga Kina.
Deri më tani, Kina ka bërë thirrje për dialog dhe thotë se mbështet përpjekjet për ndihmë humanitare. Por interesat e Pekinit për përfshirje më proaktive po rriten çdo ditë.
Kina ka një interes të rëndësishëm ekonomik për një zgjidhje të shpejtë të luftës ruso-ukrainase. Kina gëzon lidhje të forta me Rusinë dhe Ukrainën dhe është partneri më i madh tregtar i të dyja vendeve, megjithëse secila tregton më shumë me bllokun e BE-së sesa me Kinën. Rusia dhe Ukraina janë komponentë thelbësorë të programit të infrastrukturës “Brez dhe Rrugë”, si dhe kanale për tregtinë e Kinës me Evropën. Transportet hekurudhore Kinë-Evropë kanë përjetuar një rritje njëqindfish që nga fillimi i viteve 2010, por konflikti i vazhdueshëm kërcënon të prishë këto flukse tregtare.
Kina është gjithashtu e pozicionuar në mënyrë unike për të vepruar si një ndërmjetës neutral midis Ukrainës dhe Rusisë të mbështetur nga Perëndimi. Po, Pekini dhe Moska kanë një marrëdhënie të fortë dhe në rritje, veçanërisht në fushën ekonomike. Kërkesa e Kinës për burime që Rusia i ka me bollëk – ushqim dhe energji – si dhe pakënaqësia e ndërsjellë me gjendjen aktuale të rendit botëror të udhëhequr nga SHBA-ja, i kanë tërhequr gjithnjë e më shumë të dy vendet së bashku. Kjo aleancë u forcua kur z. Putin dhe z. Xi u takuan muajin e kaluar dhe lëshuan një deklaratë të përbashkët duke nënvizuar lidhjet e tyre të thella dhe duke riafirmuar një partneritet me “pa zona të ndaluara”.
Nuk është në interesin e Pekinit të mbështetet vetëm në një aleancë anti-perëndimore me Moskën. Rusia mund të ketë një ushtri të fuqishme, por ekonomia e saj është në rënie strukturore afatgjatë, me një GDP jo shumë më të madhe se ajo e Spanjës. Me gjithë bisedat për lidhjet me Moskën, vlen të kujtohet se interesat ekonomike të Kinës me Rusinë janë të zbehta nga ato që ndan me Perëndimin. Në vitin 2021, tregtia midis Kinës dhe Rusisë mund të jetë rritur me 36 për qind krahasuar me vitin e kaluar, në 147 miliardë dollarë – por kjo është ende më pak se një e dhjeta e tregtisë së kombinuar me Shtetet e Bashkuara (657 miliardë dollarë) dhe Bashkimin Evropian (828 miliardë dollarë). .
Edhe nëse Kina nuk po i bashkohet sanksioneve, është e mundur që bizneset dhe bankat kineze të ulin përfshirjen me Rusinë për të shmangur një reagim në tregje të tjera më të rëndësishme. Ndërsa Rusia izolohet nga ekonomia botërore, Kina nuk do të dëshirojë të mbajë vetëm barrën ekonomike të Rusisë.
Perspektiva e një marrëdhënieje ekonomike në rritje midis Moskës dhe Pekinit mund të jetë kërcënuese për Perëndimin, por nga këndvështrimi i zotit Putin, ajo i jep Kinës një levë mbi të në negociatat e mundshme. Ndërsa Putin dhe vendi i tij përballen me izolim në rritje, ai nuk mund të përballojë të humbasë edhe Kinën.
Ka edhe arsye politike që Kina dëshiron që ky konflikt të përfundojë në një mënyrë që është tërheqëse për të gjithë të përfshirët. Sa më gjatë të zgjasë lufta, aq më shumë do të ripërtërijë aleancën perëndimore rreth idesë së një konfrontimi të bazuar në vlera midis Lindjes dhe Perëndimit, duke i sjellë Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian në një linjë edhe më të afërt, ndërsa rrit buxhetet ushtarake në mbarë globin. Kjo nuk është mirë për Kinën, e cila do të preferonte të ruante lidhje ekonomike fitimprurëse me Perëndimin dhe të përqendronte burimet e saj në zhvillimin e brendshëm.
Në një kohë kur Kina përballet me kritika në rritje globale për shkeljet e të drejtave të njeriut, ndërmjetësimi për t’i dhënë fund këtij konflikti mund të ndihmojë në përmirësimin e pozitës së vendit me Perëndimin. Pekini ka kohë që përpiqet të bindë elitat politike dhe të biznesit në Evropë dhe Amerikë se ngritja e Kinës nuk paraqet kërcënim. Mbështetja për agresionin rus – madje edhe mbështetja e perceptuar – kërcënon të minojë këtë pohim. Në të kundërt, luajtja e një roli konstruktiv në përfundimin e luftës mund të ndihmojë që Kina të bëhet një partner strategjik dhe jo vetëm ekonomik.
Ideologjikisht, Kina ka gjuhë të përbashkët me Ukrainën dhe Rusinë. Kina vlerëson thellësisht parimin e sovranitetit të shtetit dhe ka kundërshtuar prej kohësh ndërhyrjen e jashtme në atë që i konsideron punët e brendshme si Tajvani. Muajin e kaluar, Ministri i Jashtëm Ëang Yi i Kinës bëri thirrje edhe një herë për një respekt global të integritetit territorial, duke thënë: “Ukraina nuk bën përjashtim”. Në këtë mënyrë, të paktën, pushtimi i zotit Putin zvogëlon drejtpërdrejt një nga vlerat kryesore të Kinës.
Kina – ashtu si Rusia – është e kujdesshme ndaj ndikimit prodemokratik perëndimor globalisht. Deri më tani, media kineze ka shmangur kritikat ndaj Rusisë dhe madje ka adoptuar narrativën e Moskës për luftën. Të dy vendet ndajnë ankesa për armiqësinë dhe hipokrizinë e perceptuar perëndimore. Përcaktimi i pushtimit si anti-perëndimor dhe anti-NATO ndihmon në justifikimin e veprimit të zotit Putin për një audiencë vendase.
Kjo e bën argumentin që Pekini të marrë një rol aktiv ndërmjetësues edhe më bindës.
Çfarë forme mund të marrë ndërmjetësimi? Çdo rezolutë serioze duhet të përfshijë Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian si aktorë kryesorë në marrëveshjet evropiane të sigurisë. Pekini mund të ndihmojë për të ndërmjetësuar një armëpushim të menjëhershëm si një prelud i bisedimeve midis Rusisë, Ukrainës, Shteteve të Bashkuara, Bashkimit Evropian dhe Kinës.
Qëllimi i Pekinit do të ishte të gjente një zgjidhje që i jep zotit Putin garanci të mjaftueshme sigurie që mund të paraqiten si një fitore për audiencën e tij të brendshme duke mbrojtur sovranitetin thelbësor të Ukrainës dhe politikën e dyerve të hapura të NATO-s. Gjetja e një zone ulje për një marrëveshje të tillë është sfiduese, por jo e pamundur. Disa diplomaci krijuese mund ta zgjidhin këtë, si një formulë për zgjerimin e NATO-s që përjashton anëtarësimin e Ukrainës në praktikë, duke ruajtur sovranitetin e saj dhe parimet e NATO-s në teori.
Sigurimi i një zgjidhjeje shumëpalëshe të krizës në Ukrainë do të jetë një sfidë e vështirë dhe e rrezikshme, por nuk ka vend më të mirë për ta bërë këtë sesa Kina.
Wang Huiyao- New York Times
Përktheu Balkanweb
