Paratë e të huajve dhe SPAK

Në dy vitet e fundit, investimet e huaja të drejtpërdrejta(IHD) tek ne kanë shënuar rritje të shpejtë. Shtimi i fortë i parave në turizëm(vetëm gushti 2023 solli mbi dy milionë vizitorë të huaj) dhe politikat nxitëse në të gjithë sektorët e ekonomisë, kanë gjeneruar shtim të kapitalit të huaj në sektorë si hoteleria dhe apartamentet në bregdet, hidrokarburet, energjia e rinovueshme nga dielli dhe era dhe në aeroportin e Vlorës që po ndërtohet. Shtimi domethënës i investimeve të huaja direkte në Shqipëri është evidentuar edhe nga UNCTAD, agjensia e Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Ekonominë dhe Tregtinë. Në një raport të tij të botuar kohët e fundit, UNCTAD bën një analizë të investimeve të huaja mes 5 vendeve të Ballkanit Perëndimor(duke mos përfshirë Kosovën, pasi Kosova nuk është vend anëtar i Kombeve të Bashkuara). Sipas UNCTAD, Shqipëria në Ballkanin Perëndimor renditet në vend të dytë për investimet e huaja direkte si total të investimeve, duke lënë pas vende si Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Bosnje Hercegovina. Gjatë viti 2022, investimet e huaja ishin 1.37 miliardë euro, ose 33 përqind më shumë se në vitin 2021.Të huajtë tanimë nuk i step dhe frikëson më mish-mashi me të drejtat e pronës private në Shqipëri. Reforma në drejtësi dhe veprimtaria e SPAK, edhe pse në dukje pa shumë domethënie mbi kapitalin e huaj, në të vërtetë ka rritur garancitë për shtetin e së drejtës tek ne.Të huajtë ndihen të sigurtë jo vetëm kur kalojnë rrugëve tona, por edhe kur investojnë paratë e tyre. Për këtë vit, investimet e huaja të drejtpërdrejta shënuan rekord të ri edhe në dy tremujorët e parë të këtij viti, me 680 milionë euro, ose rreth 8 përqind më shumë se periudha janar-qershor 2022. Vetëm për tremujorin e dytë prill-qershor 2023, Banka e Shqipërisë bën të ditur se vlera e investimeve të huaja të drejtpërdrejta arriti në 379 milionë euro, në rritje me 12.5 përqind, krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Për të gjithë 6-mujorin e parë, vlera e përgjithshme e Investimeve të Huaja të Drejtpërdrejta arriti në 686 milionë euro. Sipas bankës sonë qendrore, rritja e investimeve të huaja është mbështetur nga politikat nxitëse të kreditimit, nga shtimi i flukseve të reja të kapitalit dhe nga rritja e fitimeve të riinvestuara të investitorëve ekzistues. 51 përqind e investimeve të huaja ishin fitime të riinvestuara, ndërsa 49 % e totalit ishin injektime të reja të kapitalit. Flukset e eurove hyrëse në formën e IHD-ve ishin të përqendruara në pasuri të paluajtshme, në masën 20 %, në sektorin e hidrokarbureve, në masën 17 %, në sektorin financiar me 15 % dhe në energjetikë me 9 % të totalit. Gjashtëmujori janar-qershor 2023 konsiderohet gjashtëmujori i parë më i mirë në historinë e IHD-ve në Shqipëri. Gjatë gjysmës së parë këtij viti, IHD u përqëndruan në blerjen e apartamenteve nga të huajtë, në masën 20 përqind, si dhe në sektorin e hidrokarbureve, në masën 17 përqind. Në industrinë e nxjerrjes së naftës bruto, investimet e kërkimit nga kompania e mirënjohur ndërkombëtare Shell, e cila ka 12 vite në Shqipëri, kulmuan me zbulimin e naftës në thellësinë 6002 metra, në Pusin Nr. 5 të Shpiragut në Berat, në gusht të këtij viti. Rritja e çmimeve të naftës bruto në bursat ndërkombëtare krijon stimuj për rritje të mëtejshme të investimeve në këtë sektor. Një të pestën e investimeve të huaja direkte e ka përbërë në këta dy tremujorë të parë të këtij viti, tregu i pronave. Ndër pasuritë e paluajtshme, janë kryesisht apartamentet, ato që janë blerë nga shtetasit e huaj, sidomos në bregdetin e Shqipërisë. Kjo është arësyeja pse investimet në tregun e pasurive të paluajtshme dhanë edhe ato kontributin kryesor në shifrën rekord të investimeve të huaja direkte edhe për vitin 2022. Duke parë kontratën e përfunduar nga qeveria shqiptare për ndërtimin e një kompleksi turistik dhe marine në Durrës, me vlerë 2.1 miliardë euro, kontratën për ndërtimin e aeroportit të Vlorës, si dhe kontratat për parqet fotovoltaike dhe eolike, parashikimi për investimet e huaja direkte deri në fund të këtij viti është që ato do të tejkalojnë shifrën rekord të vitit të kaluar prej 1.37 miliardë euro, duke kapur edhe pragun e 1.5 milionë eurove.