NYT
Sulmi brutal terrorist ndaj Izraelit nga Hamasi është një tragjedi, që mund të ndryshojë rrjedhën e kombit dhe të gjithë rajonit.
Izraelitët janë të tronditur, nga numri i njerëzve të vrarë, të plagosur dhe të marrë peng, dhe bota po mban zi me ta. Militantët vranë më shumë se 800 izraelitë në një seri sulmesh me raketa të koordinuara dhe luftime të vazhdueshme. Për tmerrin e botës, ata sulmuan civilët – duke përfshirë të moshuar, gra dhe fëmijë – dhe i morën peng. Më shumë se 150 njerëz mbeten robër në Gaza, në një mizori të mëtejshme.
Sulmi ishte një kujtesë tragjike dhe e dhimbshme se sa i pambrojtur ka qenë gjithmonë Izraeli – dhe vazhdon të jetë, në një kohë të antisemitizmit global në rritje. Terroristët shpërthyen nëpër gardhet kufitare pa paralajmërim ose ndonjë provokim të menjëhershëm, zbarkuan në plazhet izraelite dhe hodhën mijëra raketa në Izrael herët të shtunën, sabatin hebre dhe një festë hebreje. Shumë izraelitë e kanë quajtur këtë sulm si 11 shtatori i tyre.
Hamasi goditi Izraelin pas 50 vjetesh dhe një ditë pas pushtimit të befasishëm nga Egjipti dhe Siria që nisi Luftën e Yom Kipur të vitit 1973, duke nxitur krahasime me një nga betejat kryesore të konfliktit arabo-izraelit. Por këtë herë sulmuesit nuk ishin ushtritë arabe kundër objektivave ushtarake; ata ishin militantë nga një enklavë palestineze që terrorizonin në mënyrë të rastësishme civilët dhe ky sulm u organizua nga grupe të armatosura që kanë vënë në pikëpyetje prej kohësh të drejtën e Izraelit për të ekzistuar.
Izraeli iu përgjigj këtij agresioni me sulme në Gaza, duke vrarë të paktën 687 palestinezë deri më tani, dhe kryeministri Benjamin Netanyahu paralajmëroi izraelitët se kjo do të jetë “një luftë e gjatë”.
Presidenti Biden ka të drejtë të shprehë mbështetjen e plotë të Amerikës për Izraelin në këtë moment të dhimbshëm. Shtetet e Bashkuara, si aleati i saj më i afërt, kanë një rol kritik për të luajtur. Udhëheqësit e moderuar të opozitës izraelite thanë se ishin të përgatitur t’i bashkoheshin zotit Netanyahu në një qeveri emergjente. Administrata e Bidenit dhe të gjithë miqtë dhe aleatët e Izraelit duhet të inkurajojnë një koalicion kaq të gjerë. Një qeveri uniteti është shansi më i mirë që Izraeli duhet të mblidhet për t’u mbrojtur kundër agresionit, siç ka bërë shumë herë në historinë e tij, drejt një të ardhmeje të qëndrueshme dhe të sigurt që përfshin paqen me palestinezët..
Është gjithashtu detyrë e administratës të punojë për të parandaluar përhapjen e këtij shpërthimi të tmerrshëm dhune nga Gaza në Bregun Perëndimor. Biden, Sekretari i Shtetit Antony Blinken dhe të tjerë kanë një rol të madh për të luajtur në ruajtjen e komunikimit të hapur me drejtuesit e Autoritetit Palestinez në Bregun Perëndimor dhe të shteteve fqinje arabe për të nxitur qetësinë.
Për republikanët në Kongres, ky është një rast për t’u ngritur mbi mosfunksionimin politik dhe për të qëndruar me administratën Biden për të treguar vendosmëri, në mbështetje të Izraelit dhe për paqen dhe stabilitetin në rajon. Izraeli dhe Hezbollahu, një grup i armatosur me bazë në Liban, shkëmbyen zjarr të dielën përtej kufirit verior të Izraelit. Hezbollahu, ashtu si Hamasi, i cili ka kontrolluar Gazën që nga viti 2007, sponsorizohet nga Irani. Përfaqësuesit e Hamasit dhe Hezbollahut kanë pohuar se Irani ka ndihmuar në përgatitjen e sulmit, dhe ndërsa këto raporte janë të pakonfirmuara deri më tani, rreziku i një lufte më të gjerë është real dhe domethënës
Përpjekjet e ndërmjetësuara nga SHBA për të vendosur marrëdhënie midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, një përparim i mundshëm në forcimin e sigurisë së Lindjes së Mesme, janë papritur në rrezik. Irani e kundërshton atë hap drejt paqes, dhe nëse do të ishte në fakt pas sulmeve të Hamasit, prishja e këtij afrimi mund të kishte qenë një qëllim madhor. Izraeli dhe Arabia Saudite duhet të vazhdojnë këtë përpjekje dhe t’u mohojnë terroristëve veton mbi të ardhmen e kombeve.
Kriza u shpalos ndërsa Izraeli ishte përfshirë në një konflikt të brendshëm dobësues. Anëtarët ultranacionalistë dhe ultra-ortodoksë të koalicionit të zotit Netanyahu po përpiqen të frenojnë fuqinë e gjyqësorit për të shërbyer si një kontroll ndaj qeverisë. Qindra mijëra izraelitë, përfshirë rezervistët, janë mbledhur me të drejtë javë pas jave për të protestuar ndaj këtyre ndryshimeve të rrezikshme dhe për të ruajtur demokracinë e tyre.
Por fuqia ushtarake e Izraelit varet nga uniteti i tij kombëtar dhe izraelitët tani janë mbledhur për të mbrojtur veten. Qeveria ka premtuar një përgjigje të ashpër dhe të zgjatur kundër Hamasit. Filloi me sulme të shumta në qytete në Gaza dhe Izraeli duhet të bëjë gjithçka që mundet për të shmangur humbjen e jetëve të civilëve. Tashmë qeveria izraelite po ndërpret energjinë dhe ujin në Gaza dhe urdhëroi një rrethim të Hamasit. Kjo taktikë, nëse vazhdon, do të jetë një akt ndëshkimi kolektiv. Të gjitha palët e përfshira në konflikt janë të detyruara nga e drejta ndërkombëtare dhe është e rëndësishme të theksohet se shkeljet nga njëra palë nuk lejojnë shkelje nga një tjetër.
Shtetet e Bashkuara kanë një rol të rëndësishëm për të luajtur edhe këtu. Ajo mund dhe duhet të ofrojë mbështetje diplomatike dhe ndihmë urgjente ushtarake dhe të punojë me qeverinë izraelite, udhëheqësit palestinezë dhe organizatat humanitare për të ndihmuar që viktimat civile dhe vuajtjet në Izrael dhe Gaza të mos dalin jashtë kontrollit.
Zoti Biden e ka siguruar Izraelin për mbështetjen totale të Amerikës, por politika e thyer e Amerikës mbetet një pengesë. Disa kandidatë republikanë presidencialë u përpoqën të fajësojnë vendimin e fundit të administratës për të liruar 6 miliardë dollarë fonde të bllokuara iraniane në këmbim të lirimit të pesë amerikanëve të ndaluar në Iran. Ky është një shpërqendrim. Nuk ka asnjë provë që ato fonde mund të kenë frymëzuar apo lehtësuar sulmin e Hamasit dhe këto pretendime nuk ndihmojnë mbrojtjen e Izraelit.
Dhuna në Izrael mund të forcojë gjithashtu thirrjet për të shkurtuar ndihmën ushtarake për Ukrainën. Kjo është një zgjedhje e rreme; Detyra e Amerikës si mike e Izraelit është të qëndrojë e palëkundur në mbështetjen e saj, dhe të vazhdojë të punojë për t’i dhënë fund ciklit të dhunës.
nytimes.com
