Bota
Izrael-Turqi: Një miqësi armiqësore
Pak javë më parë, Erdogani dhe Netanjahu qeshën së bashku para kamerave. Tani Turqia dëshiron ta shpallë Izraelin kriminel lufte. Një pasqyrë e marrëdhënieve turko-izraelite nën qeverinë e AKP.
“Ngjashmëria e kravatave tona është një shenjë se marrëdhëniet tona dypalëshe po përmirësohen,” deklaroi kryeministri izraelit Benjamin Netanjahu kur u takua me presidentin turk Rexhep Tajip Erdogan në “Türkevi” (Shtëpia e Turqisë) në Nju Jork më 20 shtator. Të dy pozuan miqësisht para kamerave në një atmosferë humori të mirë. Netanjahu i tha Erdoganit: “Më pëlqen kravata jote.” Dhe Erdogani iu përgjigj: “Edhe këmisha edhe kravata janë njësoj.” Shakatë bazoheshin në faktin se fjala angleze “tie” do të thotë “kravatë” dhe “marrëdhënie” në anglisht.
Fotografia që u shfaq disa javë më parë si një pikë kthese në marrëdhëniet turko-izraelite duket që sot si histori. Ditët e fundit Erdogani batutat para kamerave i ka zëvendësuar me deklarata krejtësisht të ndryshme. Hamasi është një lëvizje lirie, jo një organizatë terroriste, tha ai. Ai e quajti Izraelin pushtues dhe shkoi edhe më tej: “Ne do t’i themi të gjithë botës se Izraeli është një kriminel lufte,” tha Erdogani në një tubim propalestinez në Stamboll javën e kaluar.
Përveç Izraelit, Gjermania, Bashkimi Evropian, SHBA dhe disa shtete arabe gjithashtu e klasifikojnë Hamasin si organizatë terroriste. Organizata militante islamike Hamas nuk e njeh shtetin e Izraelit dhe, sipas deklaratave të veta, dëshiron ta shkatërrojë atë.
Pas akuzave masive të Erdoganit, Izraeli tërhoqi diplomatët e tij nga Turqia: marrëdhëniet do të “rivlerësohen”, tha ministri i Jashtëm izraelit, Eli Cohen. Sipas qarqeve diplomatike në Ankara, pritet që së shpejti ambasadori turk në Tel Aviv të shpallet “persona non grata”. Izraeli nuk ka komentuar ende për këtë çështje. “Por shkarkimi i diplomatëve flet vetë”, thotë analisti i Lindjes së Mesme në institutin kërkimor të politikës së jashtme ELIAMEP në Greqi, i cili gjithashtu bën kërkime në Institutin Ben Gurion në Izrael.
“Roli i ndërmjetësit nuk ishte kurrë realist”
Shoqëria izraelite ka zemërim të pambuluar ndaj Turqisë, shpjegon Haritos në një intervistë për DW. Sot, Turqia shihet këtu si një aleate e një organizate terroriste që është “një version i ri i IS”: “Erdogani ishte jopopullor këtu gjithsesi. Tani ai është edhe më shumë”.
Në ditët e para të krizës, Turqia ofroi të ndërmjetësonte më kot. Më pas, Ankaraja qartazi mori anën e Hamasit. Ambasadori Emeritus Safak Göktürk ka punuar për vite në departamentin e Lindjes së Mesme të Ministrisë së Punëve të Jashtme të Turqisë. Ai thekson se ishte e qartë që në fillim se Turqia mund të luante vetëm një rol të kufizuar në gjetjen e një zgjidhjeje, pjesërisht për shkak të lidhjeve ideologjike midis partisë në pushtet AKP dhe Hamasit.
Sipas tij, megjithatë, pozicionimi i qeverisë turke duhet kuptuar kryesisht në aspektin e politikës së brendshme: “Ajo ndoshta e kuptoi se duhej të kënaqte bazën e saj”. Dhe kjo bazë përbëhet kryesisht nga votuesit konservatorë myslimanë.
Fryma pozitive është shkatërruar
Pas shumë krizave dhe shkëmbimeve të goditjeve në dekadat e fundit, përpjekja më e fundit për afrim filloi në vitin 2021, kur të dy vendet emëruan ambasadorë për njëri-tjetrin. Kjo u nxit nga vizita e presidentit izraelit Isaac Herzog.
Ishte vendimi i Erdogan-it për të hapur një kapitull të ri me Izraelin, i kombinuar me shpresën se mund të gjenden interesa të përbashkëta në sektorin e energjisë, thotë Haritos. Edhe pse nuk kishte asnjë konfirmim zyrtar nga pala izraelite, Erdogani njoftoi në Nju Jork pas takimit të tij me Netanjahun se do të zhvillohen shpime të përbashkëta në Mesdheun lindor dhe se ministrat e energjisë të të dy vendeve do të takohen në nëntor për të diskutuar projekte të përbashkëta. Një takim i tillë tanimë nuk ka gjasa të zhvillohet.
Bashkëpunimi ekonomik nuk preket
Pavarësisht pengesave të shumta politike në të kaluarën, marrëdhëniet ekonomike dypalëshe midis Izraelit dhe Turqisë jo vetëm që kanë mbetur të forta në kohë krize, por edhe janë përmirësuar. Vëllimi i shkëmbimeve tregtare është rritur gjashtëfish gjatë 20 viteve të qeverisjes së AKP-së, midis 2002 dhe 2022: nga 1.41 miliardë në 8.91 miliardë dollarë amerikanë. Izraeli është partneri i dhjetë më i madh eksportues i Turqisë. Në vitin 2022, një numër rekord prej rreth 700.000 turistësh izraelitë vizituan gjithashtu Turqinë.
Marrëdhëniet e mira ekonomike pritet t’i mbijetojnë krizës aktuale politike, thotë Bozkurt Aran, ish-ambasador dhe drejtor aktual i Qendrës së Kërkimeve Tregtare të Fondacionit Turk të Kërkimit të Politikave Ekonomike (TEPAV). “Biznesmenët e të dyja vendeve njihen prej kohësh dhe i besojnë njëri-tjetrit”.
As Haritos nuk pret që marrëdhëniet ekonomike të përkeqësohen: “E kundërta: fundi i romancës politike doli të ishte fillimi i një martese biznesi për të dy vendet”.
Shumë ulje-ngritje
Në vitin 1949, Turqia ishte vendi i parë me shumicë myslimane që njohu shtetin e Izraelit. Themeluesi i Shtetit të Izraelit, David Ben-Gurion, kishte nënshtetësi osmane, fliste turqisht dhe studionte drejtësi në Stamboll. Pak para ardhjes në pushtet të AKP-së islamike në vitin 2002, tregtia dhe turizmi po lulëzonin në të dyja drejtimet dhe bashkëpunimi në mbrojtje ishte në rritje. Pilotët luftarakë izraelitë, për shembull, ushtroheshin në hapësirën ajrore turke dhe teknikët izraelitë modernizuan avionët luftarakë turq.
Marrëdhëniet u dëmtuan rëndë kur marina izraelite shtiu në dorë anijen turke “Mavi Marmara” më 31 maj 2010, e cila ishte e ngarkuar me ndihma për Rripin e Gazës. Nëntë aktivistë turq vdiqën në anije. Turqia tërhoqi ambasadorin e saj. Netanjahu i kërkoi falje Erdoganit në vitin 2013 dhe i ofroi Ankarasë një kompensim prej 20 milionë dollarësh. Që atëherë ka pasur më shumë kriza, p.sh. kur presidenti i atëhershëm i SHBA Donald Trump njohu Jeruzalemin si kryeqytetin e Izraelit.
“Turqia duhet të rifitojë besimin”
Arani beson se qëndrimi aktual i Turqisë ndaj Izraelit do të ketë një ndikim më të madh në plan afatgjatë. “Deklaratat e Erdoganit për Hamasin sigurisht që do të kenë ndikim. Jo vetëm në marrëdhëniet me Izraelin, por edhe në marrëdhëniet me Perëndimin. Kjo nuk mund të shmanget”, thotë ish-diplomati. Ky qëndrim po dëmton imazhin politik global të Turqisë. Tani qeveria do të duhet të rifitojë besimin në politikën e jashtme: “Besimi është një pasuri e çmuar. Është i lehtë për t’u humbur dhe i vështirë për t’u rikuperuar.”
Haritos thekson se e ardhmja e marrëdhënieve dypalëshe do të sqarohet vetëm pas luftës: “Agjenda e vetme e politikës izraelite është fitimi i kësaj lufte dhe shkatërrimi i Hamasit. Vetëm pas luftës Izraeli do të kujtojë, se cilat qeveri ishin miqësore dhe cilat jo”.
Një grabitje e përmasave të mëdha ka tronditur Gjermaninë perëndimore, ku hajdutë të paidentifikuar kanë vjedhur rreth 30 milionë euro nga një degë e bankës Sparkasse në qytetin Gelsenkirchen.
Sipas policisë, autorët përdorën një shpues industrial për të hapur kasafortën nëntokësore, duke e realizuar operacionin në mënyrë tepër profesionale, të krahasueshme me skenarët e filmave të Hollivudit.
Ngjarja dyshohet se ka ndodhur gjatë ditëve të qeta të Krishtlindjeve. Hetimet paraprake tregojnë se grabitësit hynë dhe u larguan nga godina përmes një garazhi parkimi ngjitur me bankën. Ata thyen mbi 3000 kasaforta personale që përmbanin para, ar dhe bizhuteri. Grabitja u kuptua vetëm në orët e para të së hënës, kur u aktivizua një alarm zjarri.
Dëshmitarë okularë kanë raportuar se panë disa persona që transportonin çanta të mëdha gjatë natës, ndërsa kamerat e sigurisë kanë regjistruar një automjet luksoz, Audi RS6 të zi, duke u larguar nga garazhi. Deri tani nuk ka arrestime.
Banka Sparkasse ka njoftuar se 95% e kasafortave janë hapur me forcë dhe ka kërkuar nga klientët të kontaktojnë një linjë të posaçme. Çdo kasafortë është e siguruar deri në vlerën 10300 euro.
Aktori i njohur amerikan George Clooney, bashkëshortja e tij Amal Clooney, avokate e të drejtave të njeriut, si dhe binjakët e tyre Ella dhe Alexander, janë pajisur zyrtarisht me shtetësinë franceze. Vendimi është bërë publik në Journal Officiel, organi zyrtar ku publikohen dekretet e qeverisë franceze.
Familja Clooney jeton kryesisht në një fermë në Brignoles, në jug të Francës, blerë në vitin 2021. Kryebashkiaku i qytetit, Didier Brémond, u shpreh për mediat lokale se zgjedhja e çiftit për t’u bërë shtetas francezë tregon “dashurinë e tyre për Francën”, duke i përshkruar si një familje të thjeshtë dhe të aksesueshme.
Në një intervistë për revistën Esquire, Clooney tregoi se vendimi për t’u zhvendosur në Francë lidhej me shqetësimin për rritjen e fëmijëve në Los Anxhelos dhe ndikimin e kulturës së Hollivudit. Ai theksoi se dëshironte një jetë më normale për ta, larg paparacëve dhe krahasimeve me fëmijë të tjerë të famshëm.
Binjakët e çiftit kanë lindur në Londër në vitin 2017. Amal Clooney, e lindur në Liban dhe e rritur në Britani, është natyralizuar me mbiemrin e saj të vajzërisë, Amal Alamuddin. Ndërsa fëmijët dhe Amal flasin rrjedhshëm frëngjisht, George Clooney pranon me humor se gjuha franceze mbetet ende një sfidë për të.
Një raport i ri i Pentagonit detajon aftësitë raketore bërthamore të Kinës dhe aftësinë e saj për të goditur Shtetet e Bashkuara në rast të një lufte botërore.
Raporti, i cili iu dorëzua Kongresit më 23 dhjetor, thotë se Kina është e aftë të godasë pjesën më të madhe të SHBA-së me raketat DF-31.
Raporti nënvizon:
“Përforcimi historik ushtarak i Kinës e ka bërë kontinentin e SHBA-së gjithnjë e më të prekshëm. Kina mban një arsenal të madh dhe në rritje të armëve bërthamore, detare dhe konvencionale me rreze të gjatë veprimi, si dhe aftësi kibernetike dhe hapësinore, të afta të kërcënojnë drejtpërdrejt sigurinë e amerikanëve”.
Qëllimi përfundimtar i Kinës
Departamenti Amerikan i Luftës pretendon se qëllimi përfundimtar i Kinës është të bëhet një superfuqi globale deri në vitin 2049, e aftë të mbrojë të gjitha interesat e vendit.
Me një ushtri të klasit botëror, Departamenti Amerikan beson se Kina do të kërkojë të pushtojë Tajvanin dhe ta përfshijë atë në Kinë, pasi ajo tashmë e pretendon ishullin si pjesë të shtetit kinez.
Raporti tha gjithashtu se Kina ka të paktën 100 raketa balistike ndërkontinentale (ICBM) DF-31, të cilat janë zhvendosur në vende nëntokësore lëshimi, të njohura si silos. Këto raketa kanë një rreze veprimi prej 11,000 kilometrash, duke mbuluar pjesën më të madhe të Shteteve të Bashkuara.
Këto silura janë vendosur në zona të largëta në Kinën veriore dhe perëndimore: në Hami, Xinjiang, Yumen, Gansu dhe Yulin, Mongolia e Brendshme, pranë kufirit me Mongolinë. Edhe pse Kina vlerësohet të ketë gjithsej 320 silo në këto tre zona, SHBA-të besojnë se vetëm 100 prej tyre janë të pajisura me raketa.
“Trump kërkon paqe”
Duke folur për Daily Mail, një zyrtar i lartë i Departamentit të Luftës tha se Donald Trump dhe administrata e tij po kërkojnë të ulin tensionet dhe në fund të fundit të shmangin çdo konflikt global, siç është një Luftë e Tretë Botërore.
“Presidenti Trump kërkon një paqe të qëndrueshme, tregti të drejtë dhe marrëdhënie të respektueshme reciprokisht me Kinën. Departamenti i Luftës do të mbështesë qëllimin e Presidentit duke hapur një gamë më të gjerë komunikimesh ushtarake me Ushtrinë Çlirimtare Popullore dhe duke kërkuar mënyra të tjera për t’i bërë të qarta qëllimet tona paqësore”, tha ai.
Frika e republikanëve
Megjithatë, disa republikanë kanë paralajmëruar për “kërcënimin” që Kina përbën për SHBA-të në të ardhmen.
Sipas një raporti nga ‘Politico’, përfaqësuesi Nathaniel Moran paralajmëroi se Kina mund të kthehet kundër SHBA-së në sektorin farmaceutik, pasi furnizon rreth 80% të përbërësve aktivë farmaceutikë të përdorur në Shtetet e Bashkuara.
“Brenda natës, Kina mund të mbyllë rubinetin dhe shumë produkte thelbësore farmaceutike, madje edhe gjëra si aspirina, mund të zhduken nga zinxhiri i furnizimit në Shtetet e Bashkuara”, paralajmëroi ai.
Ai iu referua gjithashtu fuqisë ushtarake në rritje të vendit dhe shtoi:
“Ne e dimë se qëllimi afatgjatë i Kinës është në thelb dominimi ekonomik, diplomatik dhe ushtarak në të gjithë botën, dhe ata i shohin Shtetet e Bashkuara si një kundërshtar”.
58000 kilometra në këmbë nga Kili në Britani, historia e pazakontë e ish-ushtarit
Kosova ngre aktakuzë ndaj 21 personave për masakrën e Reçakut
Dy shtetet që e festojnë të parët Vitin e Ri
Grabitje spektakolare në Gjermani, hajdutët vjedhin 30 milionë euro nga një bankë
George dhe Amal Clooney marrin shtetësinë franceze së bashku me fëmijët e tyre
Faqet e para të gazetave në UK
Vonesat e Eurostar hyjnë në ditën e dytë, pasi pasagjerët ngecën në bord gjatë natës.
Brenda “Strofkës së Ujkut “, udhëtim në bunkerin sekret ku Hitleri drejtoi luftën dhe i mbijetoi atentatit
Harta e ndërrimit të viteve, bota feston për 26 orë, nga Kiritimati në Samoa, ja kush hyn i pari në 2026
Miura nuk dorëzohet, në moshën 58 vjeçare gjen një klub të ri në Japoni
Broja jep asist, por Burnley mundet nga Newcastle
Vendimi i qeverisë, zbardhet skema e re e kompensimit, nga 600 deri në 1800 lekë shtesë në muaj, ja kush përfiton
Qeveria nderon legjendat, 13 figura të shquara të artit dhe sportit përfitojnë pension të posaçëm
Jennifer Lopez e lumtur dhe e lirë pas ndarjes nga Ben Affleck: Fokus tek puna dhe fëmijët
Dasmë për 80-vjetorin! Këngëtarja “Cher” do kurorëzohet përsëri, partneri i saj 40 vite më i ri: S’më intereson mosha…
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
Ironia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …
Bashkimi me euron do të kishte mbuluar koston e NHS-së
Bllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Fqinji me Shqipërinë sapo shkroi historinë
Britania marrëveshje me Angolën dhe Namibinë për kthimin e emigrantëve
-
UK2 days agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania2 days agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
Albania4 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
UK4 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Sports2 days agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
Albania2 days agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
Albania13 hours agoIronia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …
-
UK1 day agoBashkimi me euron do të kishte mbuluar koston e NHS-së