The Economist
Izraeli është në garë për të shkatërruar Hamasin ndërsa një reagim global po rritet. Vështirë të ishte një mirëseardhje e ngrohtë, edhe pse kjo pa dyshim ishte një surprizë e vogël, shkruan ‘The Economist’, në analizën e saj, ndërsa flet për vizitën e Antony Blinen në Lindjen e Mesme.
Sekretari Amerikan i Shtetit, i kaloi ditët e fundit duke udhëtuar nëpër Lindjen e Mesme, udhëtimi i tij i dytë i tillë që nga fillimi i luftës së Gazës më 7 tetor. Në Aman, homologu i tij jordanez, Ayman Safadi, i tha zotit Blinken të “ndalojë këtë çmenduri”, duke iu referuar sulmeve mbi Rripin e Gazës.
Gjuha që ai dëgjoi privatisht në të gjithë rajonin ishte edhe më e ashpër. Takimi i tij me Mahmud Abbas, presidentin palestinez, zgjati më pak se një orë dhe përfundoi pa asnjë deklaratë të përbashkët. Rexhep Tajip Erdogan i Turqisë nuk u trazua aspak që ta takonte.
Pritja e ftohtë e z.Blinken ishte një shenjë e zemërimit në rritje ndaj luftës së Izraelit në Gaza. Tani në muajin e dytë, ajo ka vrarë më shumë se 10,000 palestinezë dhe ka dëmtuar ose shkatërruar më shumë se 11% të ndërtesave në enklavë. Ajo ka zemëruar botën arabe, ka ndezur kryeqytetet perëndimore dhe ka tërhequr dënimin nga shumë liderë botërorë.
Gjeneralët izraelitë ende flasin për një fushatë të gjatë që do të zgjasë deri në një vit. Më 7 nëntor, kryeministri Binyamin Netanyahu i tha abc Neës se Izraeli do të jetë përgjegjës për sigurinë e Gazës për një “periudhë të pacaktuar”. Megjithatë, në praktikë, ajo që oficerët izraelitë e quajnë “dritarja e legjitimitetit” të tyre është ndoshta shumë më e shkurtër. Sa shpejt do të mbyllet ajo dritare do të varet kryesisht nga Amerika, e cila furnizon Izraelin me municione, mbështetje diplomatike dhe një paketë ndihme me vlerë ndoshta 14 miliardë dollarë. Nëse Joe Biden dëshiron që lufta të përfundojë, Izraeli do të jetë i vështirë për ta injoruar atë.
Deri më tani, ai nuk e bën. Edhe pse ai tani mbështet “pauzat humanitare” për të lejuar më shumë ndihma të hyjë në Gaza, zoti Biden ka hedhur poshtë thirrjet për një armëpushim të plotë. Por zyrtarët e administratës e kanë bërë të qartë, në një seri rrjedhjesh, se ata dyshojnë se Izraeli ka një strategji koherente daljeje në Gaza. Ata ankohen se zoti Netanyahu mezi është i gatshëm të diskutojë këtë temë dhe thonë se duan t’i shpalosin shqetësimet e tyre tani në mënyrë që lufta të mos përfundojë keq. Të mendosh se një luftë rrezikon të bëhet një moçal, por gjithsesi ta mbështesësh atë është një pozicion i paqëndrueshëm – veçanërisht kur votuesit amerikanë bien dakord.
Një sondazh nga The Economist dhe YouGov zbuloi se një shumicë amerikanësh (41%) besojnë se zoti Biden po e trajton keq luftën. Një sondazh i Quinnipiac me votuesit e regjistruar zbuloi se 51% e të pavarurve dhe 66% e njerëzve të moshës 18 deri në 34 vjeç nuk e miratojnë politikën e tij. Vlerësimet e tij kanë rënë në mesin e votuesve arabo-amerikanë, gjë që mund ta dëmtojë atë vitin e ardhshëm në shtete të rëndësishme si Michigan. Burimet në Uashington mendojnë se do të kalojnë edhe disa javë përpara se Biden të fillojë të flasë për një armëpushim – por mos dyshoni se ai do të bëjë një ndryshim të tillë.
Shtetet arabe sigurisht që shpresojnë kështu. Frika për një luftë me shumë fronte, e cila ishte akute në ditët pas masakrës së Hamasit, është zbutur. Hezbollah, milicia shiite libaneze, vazhdon të gjuajë raketa çdo ditë drejt Izraelit, por Hassan Nasrallah, kreu i grupit, sinjalizoi në një fjalim më 3 nëntor se ai nuk ishte ende i interesuar për luftë të gjithanshme. Houthis, një grup militant shiit në Jemen, kanë sulmuar drone dhe raketa në Izrael, por janë shumë larg për të paraqitur një kërcënim strategjik.
Shumë autokratë në të gjithë Lindjen e Mesme do të ishin të lumtur të shihnin Izraelin të shkatërronte Hamasin. Por ata janë gjithashtu nervozë se lufta do të mobilizojë subjektet e tyre, shumë prej të cilëve tashmë janë të shqetësuar për kushtet e tmerrshme ekonomike. Kjo shton presionin si mbi Amerikën, e cila ka dëgjuar frikën e tyre prej javësh tashmë, ashtu edhe mbi Izraelin, i cili është i prirur të ruajë arritjet e fundit diplomatike në botën arabe.
Deri më tani, shumica e vendeve janë mjaftuar me qortime simbolike të Izraelit. Më 2 nëntor, dhoma e ulët e parlamentit të Bahreinit njoftoi se vendi do të tërheqë ambasadorin e tij nga Izraeli. Dhoma ka pak kompetenca; tërheqja e ambasadorëve nuk është një prej tyre. Të dërguarit nga të dy vendet kishin shkuar në shtëpi javë më parë. Parlamenti, në një përshtatje të politikës populiste, bëri të duket sikur ligjvënësit kishin dekretuar kthimin e tyre. Zyrtarët si në Bahrein ashtu edhe në Izrael thonë se lidhjet diplomatike mbeten të paprekura.
Katër ditë më vonë Mbreti Abdullah i Jordanisë njoftoi se forcat e tij ajrore kishin hedhur një ngarkesë me ndihma mjekësore në Gaza. Jordania nuk do të kishte ndërmarrë një veprim të tillë pa kërkuar miratimin e Izraelit, të cilin ushtria izraelite më vonë konfirmoi se e kishte dhënë vërtet. Megjithatë, duke e lënë këtë detaj nga njoftimi i tij, mbreti mund të sillet sikur të kishte sfiduar bllokadën e Gazës nga Izraeli.
Megjithatë, gjeste të tilla nuk fitojnë shumë vullnet të mirë në shtëpi. Edhe Emiratet e Bashkuara Arabe ( eba ), aleati më i afërt arab i Izraelit, janë bërë gjithnjë e më kritike (të paktën në publik). Anëar Gargash, një këshilltar për politikën e jashtme i presidentit të emirateve të bashkuara arabe, tha në një konferencë më 4 nëntor se amerika duhet të shtyjë për një armëpushim, “sa më shpejt aq më mirë”.
Pastaj është vetë Izraeli. Morali është i lartë në ushtri dhe izraelitët duken të gatshëm të pranojnë shumë më tepër viktima sesa do të kishin normalisht (34 ushtarë izraelitë janë vrarë deri më tani). Por publiku është i zemëruar me një kryeministër më shumë të shqetësuar për mbijetesën e tij politike sesa për strategjinë e fushëbetejës. Protestuesit u mblodhën në shtëpinë e zotit Netanyahu më 4 nëntor për të kërkuar dorëheqjen e tij.
Një pyetje tjetër është ekonomia. Lufta njëmujore e Libanit në 2006 kushtoi rreth 9.5 miliardë shekelë (2 miliardë dollarë në atë kohë), ndërsa konflikti i fundit i madh i Gazës në 2014 kushtoi 7 miliardë shekelë. Kjo mund të jetë edhe më e kushtueshme. Banka e Izraelit mendon se deficiti i qeverisë do të rritet në 3% të PBB-së vitin e ardhshëm, krahasuar me një suficit prej 0.6% në 2022; disa analistë të jashtëm e vendosin vlerësimin mbi 5%. Mobilizimi i 360,000 rezervistëve ka lënë gjithashtu pjesë të ekonomisë izraelite me mungesë punëtorësh, edhe nëse disa prej tyre tani janë dërguar në shtëpi.
Zyrtarët izraelitë shpresojnë se bombardimet e ashpra të muajit të parë të luftës tani po i hapin vendin një faze të re. Qyteti i Gazës është i rrethuar nga IDF, dhe trupat tokësore dhe forca të blinduara po i afrohen zonës ku IDF thotë se Hamasi ka selinë e tij dhe ku një bërthamë e luftëtarëve dhe lidershipit të tij janë të strehuar nën tokë. Nëse IDF mund të shkatërrojë së shpejti këto objekte dhe të vrasë një numër të madh militantësh, disa oficerë besojnë se ajo do të ketë përmbushur pjesërisht misionin e saj për të varfëruar aftësinë e Hamasit për të drejtuar Gazën. Më pas, lufta do të kalonte në një fushatë më të kufizuar të sulmeve tokësore.
Kjo mund të lehtësojë presionin ndërkombëtar, i cili rritet sa herë që avionët izraelitë bombardojnë një furrë buke ose një kamp refugjatësh, dhe të lehtësojë presionin mbi ekonominë duke lejuar ushtrinë të lirojë disa rezervistë. Izraelitët gjithashtu pranojnë se lehtësimi i krizës humanitare në Gaza mund të blejë më shumë kohë. Më 6 nëntor emiratet e bashkuara arabe njoftuan se do të ngrinin një spital fushor me 150 shtretër në Gaza, një veprim i koordinuar me Izraelin.
Netanyahu tani thotë se është i hapur ndaj “pauzave të vogla taktike, një orë këtu, një orë atje” për të lejuar hyrjen e më shumë ndihmave.
Megjithatë, ndoshta sfida më e madhe për legjitimitetin ndërkombëtar të Izraelit është vetë zoti Netanyahu. Qeveria e tij është e mbushur me radikalë. Amichai Eliyahu, ministri i trashëgimisë, kohët e fundit sugjeroi hedhjen e një bombe bërthamore në Gaza. Zvi Sukkot, kreu i ri i një komiteti parlamentar që mbikëqyr Bregun Perëndimor të pushtuar, është një ideolog i ekstremit të djathtë, i cili është hetuar nga Shin Bet i Izraelit për aktivitetin e tij të dyshuar ekstremist.
Kur u takuan në Ramallah, Abbas i tha Blinken se Autoriteti Palestinez, i cili kontrollon pjesë të Bregut Perëndimor, mund të kthehej në Gaza për të qeverisur enklavën pas luftës. Një rezultat i tillë do të kënaqte ushtrinë izraelite dhe amerikanët.
Por zoti Abbas shtoi se kjo do të ndodhte vetëm “brenda kornizës së një zgjidhjeje politike gjithëpërfshirëse” – me fjalë të tjera, si një hap drejt një zgjidhjeje me dy shtete, kundër të cilës Netanyahu ka kaluar gjithë karrierën e tij politike duke luftuar kundër. Nëse ai qëndron në detyrë, nuk do të flitet seriozisht për një fund lojE në Gaza. Durimi i Amerikës do të mbarojë dhe Izraeli do ta gjejë hapësirën e tij për manovrim gjithnjë e më të kufizuar./ The Economist
