Frika për shpërthimin e një lufte të madhe rajonale është rritur pasi Izraeli premtoi t’i përgjigjet breshërisë së raketave të Iranit të lëshuar të martën mbrëma.
Kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu paralajmëroi Teheranin se kishte “bërë një gabim të madh”.
Irani tha se rreth 180 raketa balistike u hodhën në Izrael në përgjigje të vrasjeve izraelite të udhëheqësve të lartë të Hamasit, Hezbollahut dhe Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC).
Një ditë më parë, Izraeli tha se kishte nisur një ofensivë tokësore në Libanin jugor, megjithëse Hezbollahu mohoi që ushtarët izraelitë të kishin kaluar kufirin.
Por, si u zgjerua deri në këtë pikë një luftë që filloi në Izrael dhe Gaza pothuajse një vit më parë, kur luftëtarët e Hamasit sulmuan Izraelin dhe Izraeli filloi fushatën e tij shkatërruese ushtarake në enklavën e rrethuar?
Më poshtë ua sjellim një kronologji ngjarjesh që kanë çuar në këtë përshkallëzim të fundit në konfliktin midis Izraelit dhe fqinjëve të tij rajonalë:
8 tetor 2023 – Hezbollahu dhe Izraeli fillojnë shkëmbimin e zjarrit
Izraeli dhe grupi i armatosur libanez, Hezbollah, filluan shkëmbimin e zjarrit përtej kufirit Liban-Izrael një ditë pas sulmeve të udhëhequra nga Hamasi në Izraelin jugor, në të cilat 1,139 njerëz u vranë dhe më shumë se 200 u zunë robër, dhe Izraeli filloi hakmarrjen e tij në Rripin e Gazës që ka vazhduar për gati një vit.
Lufta në Gaza deri më tani ka vrarë më shumë se 41,000 palestinezë, shumica e tyre gra dhe fëmijë.
Më 8 tetor, Hezbollah tha se lëshoi raketa të drejtuara dhe artileri në tri pika ushtarake në Fermat Shebaa, një rajon kufitar, “në solidaritet” me palestinezët, shkruan Al Jazeera.
Fermat Shebaa, që pretendohen nga Libani, u pushtuan nga Izraeli gjatë Luftës Gjashtë Ditore të vitit 1967.
Ushtria izraelite tha se gjuajti me artileri përsëri në një zonë të Libanit nga ku ishte nisur zjarr ndërkufitar me predha.
Që atëherë, zjarri ndërkufitar ka vazhduar pothuajse çdo ditë.
Hezbollahu, i krijuar në vitin 1982 për të luftuar pushtimin e Libanit jugor nga Izraeli, thotë se do të ndalojë së sulmuari Izraelin sapo të ndalojë sulmi izraelit në Gaza.
Nga 7 tetori 2023, deri më 6 shtator 2024, nga 7,845 sulme të shkëmbyera midis dy forcave, rreth 82 për qind janë kryer nga forcat izraelite, sipas Të dhënave të Vendndodhjes dhe Ngjarjeve të Konfliktit të Armatosur (ACLED).
Të paktën 646 njerëz në Liban u vranë në atë periudhë në sulmet izraelite.
Hezbollahu dhe grupe të tjera të armatosura ishin përgjegjës për 1768 sulme që vranë të paktën 32 izraelitë.
1 prill 2024 – Izraeli godet konsullatën iraniane në Damask, Siri
Konsullata e Iranit në Damask u shkatërrua në një sulm me raketa izraelite që rezultoi në vrasjen e 13 personave, duke përfshirë komandantin e lartë të IRGC-së, gjeneral-major Mohammad Reza Zahedi dhe zëvendësin e tij.
Izraeli ka shënjestruar prej kohësh instalimet ushtarake të Iranit në Siri, por ky sulm shënoi herën e parë që kishte shënjestruar vetë kompleksin diplomatik. Irani u zotua të përgjigjet.
13 prill 2024 – Irani lëshon 300 raketa, drone drejt Izraelit
Gati dy javë pas sulmit vdekjeprurës në konsullatën iraniane në Siri, Irani lëshoi një breshëri raketash dhe dronësh që synonin Izraelin.
Kjo ishte hera e parë që Irani kishte lëshuar raketa direkt në territorin izraelit.
Megjithatë, shumica e predhave “u kapën” jashtë kufijve të vendit me ndihmën e Shteteve të Bashkuara, Mbretërisë së Bashkuar dhe Francës, sipas ushtrisë izraelite.
Jordania ndihmoi gjithashtu për të rrëzuar disa raketa që po kalonin nëpër hapësirën ajrore të saj.
Një vajzë shtatëvjeçare në Izrael u plagos rëndë nga pjesët e raketave nga sulmi, ndërsa të tjera pësuan lëndime të lehta.
Sulmi ajror i Iranit zgjati pesë orë, sipas zyrtarëve amerikanë.
31 korrik 2024 – vrasja e Ismail Haniyeh
Shefi politik i Hamasit, Ismail Haniyeh u vra në kryeqytetin e Iranit, Teheran, në orët e para të së mërkurës, 31 korrik, kur një sulm ajror goditi ndërtesën në të cilën ai po qëndronte.
Hamasi dhe Irani fajësuan Izraelin për atentatin, i cili ndodhi vetëm disa orë pasi Izraeli shënjestroi një komandant të lartë të Hezbollahut në Bejrut.
Haniyeh ishte në Teheran për të marrë pjesë në ceremoninë e inaugurimit të presidentit të Iranit Masoud Pezeshkian një ditë më parë.
Krahu i armatosur i Hamasit, Brigadat Qassam, tha se vrasja e Haniyeh e kishte çuar luftën me Izraelin në një “nivele të reja” dhe paralajmëroi për “pasoja të mëdha për të gjithë rajonin”.
Udhëheqësi suprem i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei premtoi “ndëshkim të ashpër”, përcjell Telegrafi.
23-27 shtator 2024 – Izraeli vret më shumë se 700 njerëz në Liban
Më 23 shtator, ushtria izraelite tha se kishte nisur më shumë se 650 sulme ajrore në rreth 1600 objektiva të Hezbollahut në të gjithë Libanin.
Sulmet goditën pjesën më të madhe të vendit – nga Bint Jbeil dhe Aitaroun në jug, deri në veri deri në Baalbek në Luginën Bekaa.
Në vetëm katër ditë, nga 23 shtatori deri më 27 shtator, forcat izraelite vranë më shumë se 700 libanezë në sulmet ajrore të kryera në të gjithë Libanin.
Në mesin e të vrarëve ishin 50 fëmijë dhe 94 gra.
Hassan Nasrallah, lideri 32-vjeçar i Hezbollahut, u konfirmua gjithashtu se ishte vrarë.
Ushtria izraelite e mori përsipër atentatin, i cili ndodhi gjatë një sulmi masiv në një periferi të banimit të Bejrutit duke përdorur 85 bomba të ashtuquajtura “shkatërrues bunkerësh “, sipas raporteve të mediave izraelite.
Përdorimi i bombave të tilla në zona të banuara është i ndaluar nga Konventa e Gjenevës.
Të paktën 1,835 libanezë u plagosën nga sulmet, tha Ministria e Shëndetit Publik të Libanit.
Më 24 shtator, Hezbollahu u kundërpërgjigj me një sulm ajror me drone që synonin bazën detare të Izraelit Atlit në jug të Haifës.
Sulmet nga Izraeli kanë vazhduar, duke çuar në zhvendosjen e të paktën një milion libanezëve, sipas Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Koordinimin e Çështjeve Humanitare (OCHA).
Shumica (90 për qind) e zhvendosjeve ndodhën në javën para 1 tetorit, me shumë njerëz të detyruar të flenë jashtë në rrugë, plazhe dhe në parqe ose në makinat e tyre.
Si është përshkallëzuar konflikti në këtë nivel?
Trita Parsi, nënkryetare ekzekutive e Institutit Quincy në Uashington, DC, tha se nëse do të kishte pasur “një përpjekje reale” për një armëpushim në Gaza herët, “ne nuk do të ishim në këtë situatë tani”.
“Gjëja kryesore që çoi në këtë përshkallëzim është se qëndrimi i SHBA-së ka qenë të përpiqet të pengojë Iranin dhe cilindo nga përfaqësuesit e tij, ose ndonjë nga partnerët e tij në rajon nga hakmarrja kundër Izraelit, por nuk ka bërë asgjë për të penguar Izraelin”, tha Parsi për Al Jazeera.
“Nëse Biden do të kishte bërë presion mbi Izraelin që të mos përshkallëzohej, atëherë përpjekjet e tij për të ndaluar të tjerët të përshkallëzoheshin do të ishin më të suksesshme. Në vend të kësaj, ai vendosi të mundësojë përshkallëzimin izraelit dhe ta mbrojë atë”.
