Bota
Mars 1985: Një PERESTROJKË si revolucion dhe puçi, që për pak ndaloi gjithçka
Mikhail Gorbaçov dhe fundi i Bashkimit Sovjetik
Që Mikhail Gorbaçov do të merrte detyrën e sekretarit të Partisë Komuniste Sovjetike, kjo nuk ishte aspak në diskutim. Ai e ushtronte këtë rol faktikisht edhe kur Konstantin Çernenko ishte ende gjallë, i ulur në fronin e numrit një të “nomenklaturës” ruse.
Por liturgjia e sinodit të kuq kërkonte respektimin e ritualeve të pandryshueshme. Në plenumin e Partisë më 11 mars 1985, fjalimet e “zgjedhësve të mëdhenj” filluan në ora 9:45 dhe – me një pauzë të shkurtër për çajin e zi në samovar – vazhduan për 11 orë. Secili, me tonin më të fortë që mundej, përshkroi portretin ideal të udhëheqësit të ri të partisë, por vetëm me deklaratën e fundit u shpall emri i kandidatit, i cili – duke qenë gjithashtu i vetmi – nuk linte asnjë hapësirë për zgjedhje. Asnjë nga këta “apparatçikë” nuk mund të kishte imagjinuar se personi që sapo ishte emëruar, do të ishte sekretari i fundit i Partisë dhe, akoma më keq, do të ishte ai që do të shkruante kapitullin e fundit të Bashkimit Sovjetik.
Gorbaçovi vinte nga shkolla komuniste e regjimit: kishte diplomë në jurisprudencë dhe bujqësi, ishte anëtar i Politbyrosë dhe i bindur se ishte pjesë e superioritetit moral që Moska kishte pretenduar gjithmonë.
Megjithatë, si kryetar i delegacioneve jashtë vendit, ai kishte kuptuar se socializmi i Leninit dhe Stalinit kishte filluar të humbiste frymë përballë kapitalizmit – sistemit që ai vetë e urrente, por që kishte një avantazh të dukshëm.
Ishte e nevojshme të ndryshohej, jo për të hedhur tutje një eksperiencë politike tek e cila vazhdonte të besonte. Përkundrazi, ai synonte ta modernizonte duke e përshtatur me kohën. Mendonte për ndërhyrje të vogla në strukturat që ishin bërë të ngurta dhe disa ndryshime të vogla “kozmetike”. Një “riprojektim”, por jo i dukshëm. Ndryshimet nuk do të preknin thelbin e doktrinës.
Hapi i parë kishte të bënte me transformimin e federatës sovjetike nga “Bashkimi i Republikave Socialiste Sovjetike” në “Bashkimin e Shteteve Sovrane”, ku secili shtet do të kishte më shumë autonomi. Kjo reformë u pranua nga Ukraina, Bjellorusia, Moldavia, Armenia dhe disa shtete të tjera, sepse në thelb nuk ndryshonte shumë nga situata ekzistuese.
Megjithatë, shtetet balltike (Estonia, Lituania dhe Letonia) nuk e pranuan këtë projekt, duke e konsideruar të pasigurt dhe pa asnjë garanci. Shtete të tjera nuk u përgjigjën fare.
Një problem tjetër ishte stili i tij i ri i qeverisjes, ku përpiqej të shmangte burokracinë e rëndë të liderëve të kaluar. Në një takim në Leningrad, më 17 maj 1985, Gorbaçovi e përmbylli asamblenë me një fjalim të improvizuar, duke lexuar vetëm disa faqe të përgatitura më parë. Ai ftoi të pranishmit të ridimensiononin aktivitetet e tyre në përputhje me nevojat e një epoke të re. Ishte hera e parë që ai përdori termin “Perestrojka”, i cili do të bëhej simboli i reformave të tij dhe që do të thoshte “ristrukturim”, ose “riformatim”, por në raportet zyrtare, termi “Perestrojka” mori një kuptim shumë më të gjerë, gati revolucionar, duke u interpretuar si “rikonstruksion”, sikur të bëhej fjalë për shembjen e një ndërtese të vjetër, për të ngritur një të re me natyrë krejt të ndryshme.
Në një takim tjetër më 23 janar 1986, gjatë një mbledhjeje me drejtuesit e PCUS (Partia Komuniste e Bashkimit Sovjetik), ai i ftoi të mos i fshihnin vështirësitë në qeverisjen e vendit. Gorbaçovi përdori termin “Glasnost”, që nënkuptonte “transparencë”, një qasje e drejtpërdrejtë, pa mashtrime dhe manipulime. Megjithatë, ky term u zgjerua me kuptime që shkonin përtej synimeve të tij fillestare. Në këtë pikë, ai u detyrua të luante një rol që nuk e kishte zgjedhur vetë, por që të tjerët ia kishin imponuar.
Megjithatë, ky proces i hapjes u prit me entuziazëm nga Perëndimi. Presidenti i SHBA-ve, Ronald Reagan, nisi me të një seri bisedimesh për të kufizuar prodhimin e armëve bërthamore dhe për të reduktuar arsenalet ekzistuese. Gorbaçovi gjithashtu takoi Papën Gjon Pali II, i cili, për komunistët, ishte “Papa polak”, një figurë e fuqishme nga një vend që gjithmonë kishte sfiduar Moskën.
Duke promovuar paqen dhe vëllazërimin, si mund të vazhdonte Gorbaçovi të luftonte në ferrin e Afganistanit? Ai urdhëroi tërheqjen e trupave sovjetike nga territori afgan, pavarësisht kundërshtimeve të komandantëve ushtarakë, dhe kërkoi që ky proces të përshpejtohej.
Lufta, e cila kishte nisur në vitin 1979, gjatë drejtimit të Leonid Brezhnjevit, ishte zhgjatur shumë. Më 15 shkurt 1989, komandanti i fundit sovjetik, gjenerali Boris Gromov, kaloi i vetëm dhe në këmbë mbi urën e lumit Amu Darja, që ndante Afganistanin nga Bashkimi Sovjetik.
Për udhëheqësit e lartë të ushtrisë, kjo ishte një humbje e madhe. Për oligarkinë sovjetike, e cila vazhdonte t’i përmbahej modelit autoritar komunist, Gorbaçovi ishte bërë një pengesë e padëshiruar. Ky “kurs i ri politik” që ai kishte ndërmarrë, sipas tyre, kishte poshtëruar fuqinë e madhe sovjetike.
Rusia, e cila dikur mbante gjysmën e botës të nënshtruar, tani përballej me një dilemë: për të rikthyer rolin e saj si superfuqi, duhej të kthente orën pas.
Më 19 gusht 1991, Gorbaçovi ndodhej në Krime, duke reflektuar dhe përgatitur dokumente për takimet e ardhshme. Papritur, u izolua në vilën e tij, dhe për dy ditë e gjysmë u duk sikur gjithçka ishte humbur.
Grushti i shtetit ishte orkestruar nga figura kyçe të nomenklaturës sovjetike, njerëz që kishin poste të larta, përfshirë Vladimir Krjuçkovin, kreun e shërbimeve sekrete, Valentin Pavlovin, kryeministrin, Dimitrij Jazovin, ministrin e mbrojtjes, dhe Boris Pugon, ministrin e brendshëm. Ndër organizatorët e komplotit ishte edhe Valerij Boldini, sekretari personal i vetë Gorbaçovit.
Në Moskë, zëvendëspresidenti Gennadij Janaev shpalli marrjen e pushtetit, duke hyrë me forcë në zyrat e telekomunikacionit dhe duke kontrolluar mediat. Televizionet transmetuan deklaratat e tij, duke e justifikuar këtë veprim si të domosdoshëm për të ndaluar reformat e rrezikshme të Gorbaçovit.
Por gjithçka mori një kthesë të papritur.
Deklarata e Janaevit në televizion, në vend që ta qetësonte popullin, i alarmoi edhe më shumë njerëzit, duke shkaktuar protesta të fuqishme. Mijëra njerëz dolën nëpër rrugë, jo vetëm për të mbrojtur Gorbaçovin, por për të sfiduar komplotistët.
Në Moskë dhe Leningrad u organizuan demonstrata spontane. Por goditja fatale për puçistët erdhi nga vetë ushtria. Ushtarët refuzuan të hapnin zjarr ndaj manifestuesve dhe njësitë e blinduara dezertuan. Një sulm i planifikuar ndaj Dumës (parlamentit sovjetik), i organizuar nga KGB-ja, u anulua, sepse trupat refuzuan të ekzekutonin urdhrat.
Në një akt dramatik, njësitë ushtarake që fillimisht mbështetën grushtin e shtetit u kthyen 180 gradë dhe u vendosën në mbrojtje të Parlamentit, duke drejtuar topat nga jashtë.
Në atë moment vendimtar, mbi një tank të blinduar u ngjit Boris Jelcini. Duke iu drejtuar turmës, ai i nxiti njerëzit të rezistonin ndaj puçit dhe të mbronin lirinë që po përpiqeshin të fitonin.
Në ato ditë të tensionuara, dukej sikur fituesi i vërtetë ishte pikërisht Jelcini. Doli nga përballja si një figurë e fuqishme dhe nënshkroi një sërë dekretesh ekzekutive, duke shpallur të jashtëligjshme Partinë Komuniste dhe simbolin e saj, flamurin me drapërin dhe çekanin.
Në Moskë dhe në të gjithë Rusinë, u ngritën flamujt e rinj me ngjyrat e kuqe, bardhë dhe blu.
Por gjithçka ishte vetëm një iluzion. Euforia e fitores nuk zgjati shumë. Dhe, në krye të shtetit, pas epokës së Jelcinit, erdhi Vladimir Putin.
Formalisht, ai nuk u kthye në komunizmin e vjetër, por në praktikë, ai gjeti mënyra për të përdorur mjetet e atij sistemi për të konsoliduar pushtetin e tij.
Fjalët si “demokraci”, “hapje” dhe “transparencë” nuk u fshinë nga fjalori, por mbetën thjesht fraza boshe, të përshtatshme vetëm për poetët që shkruanin me frymëzim lirik. Kjo do të thoshte se, edhe pse puçistët e vitit 1991 humbën në atë betejë, vizioni i tyre për autoritarizmin u kthye fuqishëm.
Epoka e Gorbaçovit kishte marrë fund. / bota.al
Një grabitje e përmasave të mëdha ka tronditur Gjermaninë perëndimore, ku hajdutë të paidentifikuar kanë vjedhur rreth 30 milionë euro nga një degë e bankës Sparkasse në qytetin Gelsenkirchen.
Sipas policisë, autorët përdorën një shpues industrial për të hapur kasafortën nëntokësore, duke e realizuar operacionin në mënyrë tepër profesionale, të krahasueshme me skenarët e filmave të Hollivudit.
Ngjarja dyshohet se ka ndodhur gjatë ditëve të qeta të Krishtlindjeve. Hetimet paraprake tregojnë se grabitësit hynë dhe u larguan nga godina përmes një garazhi parkimi ngjitur me bankën. Ata thyen mbi 3000 kasaforta personale që përmbanin para, ar dhe bizhuteri. Grabitja u kuptua vetëm në orët e para të së hënës, kur u aktivizua një alarm zjarri.
Dëshmitarë okularë kanë raportuar se panë disa persona që transportonin çanta të mëdha gjatë natës, ndërsa kamerat e sigurisë kanë regjistruar një automjet luksoz, Audi RS6 të zi, duke u larguar nga garazhi. Deri tani nuk ka arrestime.
Banka Sparkasse ka njoftuar se 95% e kasafortave janë hapur me forcë dhe ka kërkuar nga klientët të kontaktojnë një linjë të posaçme. Çdo kasafortë është e siguruar deri në vlerën 10300 euro.
Aktori i njohur amerikan George Clooney, bashkëshortja e tij Amal Clooney, avokate e të drejtave të njeriut, si dhe binjakët e tyre Ella dhe Alexander, janë pajisur zyrtarisht me shtetësinë franceze. Vendimi është bërë publik në Journal Officiel, organi zyrtar ku publikohen dekretet e qeverisë franceze.
Familja Clooney jeton kryesisht në një fermë në Brignoles, në jug të Francës, blerë në vitin 2021. Kryebashkiaku i qytetit, Didier Brémond, u shpreh për mediat lokale se zgjedhja e çiftit për t’u bërë shtetas francezë tregon “dashurinë e tyre për Francën”, duke i përshkruar si një familje të thjeshtë dhe të aksesueshme.
Në një intervistë për revistën Esquire, Clooney tregoi se vendimi për t’u zhvendosur në Francë lidhej me shqetësimin për rritjen e fëmijëve në Los Anxhelos dhe ndikimin e kulturës së Hollivudit. Ai theksoi se dëshironte një jetë më normale për ta, larg paparacëve dhe krahasimeve me fëmijë të tjerë të famshëm.
Binjakët e çiftit kanë lindur në Londër në vitin 2017. Amal Clooney, e lindur në Liban dhe e rritur në Britani, është natyralizuar me mbiemrin e saj të vajzërisë, Amal Alamuddin. Ndërsa fëmijët dhe Amal flasin rrjedhshëm frëngjisht, George Clooney pranon me humor se gjuha franceze mbetet ende një sfidë për të.
Një raport i ri i Pentagonit detajon aftësitë raketore bërthamore të Kinës dhe aftësinë e saj për të goditur Shtetet e Bashkuara në rast të një lufte botërore.
Raporti, i cili iu dorëzua Kongresit më 23 dhjetor, thotë se Kina është e aftë të godasë pjesën më të madhe të SHBA-së me raketat DF-31.
Raporti nënvizon:
“Përforcimi historik ushtarak i Kinës e ka bërë kontinentin e SHBA-së gjithnjë e më të prekshëm. Kina mban një arsenal të madh dhe në rritje të armëve bërthamore, detare dhe konvencionale me rreze të gjatë veprimi, si dhe aftësi kibernetike dhe hapësinore, të afta të kërcënojnë drejtpërdrejt sigurinë e amerikanëve”.
Qëllimi përfundimtar i Kinës
Departamenti Amerikan i Luftës pretendon se qëllimi përfundimtar i Kinës është të bëhet një superfuqi globale deri në vitin 2049, e aftë të mbrojë të gjitha interesat e vendit.
Me një ushtri të klasit botëror, Departamenti Amerikan beson se Kina do të kërkojë të pushtojë Tajvanin dhe ta përfshijë atë në Kinë, pasi ajo tashmë e pretendon ishullin si pjesë të shtetit kinez.
Raporti tha gjithashtu se Kina ka të paktën 100 raketa balistike ndërkontinentale (ICBM) DF-31, të cilat janë zhvendosur në vende nëntokësore lëshimi, të njohura si silos. Këto raketa kanë një rreze veprimi prej 11,000 kilometrash, duke mbuluar pjesën më të madhe të Shteteve të Bashkuara.
Këto silura janë vendosur në zona të largëta në Kinën veriore dhe perëndimore: në Hami, Xinjiang, Yumen, Gansu dhe Yulin, Mongolia e Brendshme, pranë kufirit me Mongolinë. Edhe pse Kina vlerësohet të ketë gjithsej 320 silo në këto tre zona, SHBA-të besojnë se vetëm 100 prej tyre janë të pajisura me raketa.
“Trump kërkon paqe”
Duke folur për Daily Mail, një zyrtar i lartë i Departamentit të Luftës tha se Donald Trump dhe administrata e tij po kërkojnë të ulin tensionet dhe në fund të fundit të shmangin çdo konflikt global, siç është një Luftë e Tretë Botërore.
“Presidenti Trump kërkon një paqe të qëndrueshme, tregti të drejtë dhe marrëdhënie të respektueshme reciprokisht me Kinën. Departamenti i Luftës do të mbështesë qëllimin e Presidentit duke hapur një gamë më të gjerë komunikimesh ushtarake me Ushtrinë Çlirimtare Popullore dhe duke kërkuar mënyra të tjera për t’i bërë të qarta qëllimet tona paqësore”, tha ai.
Frika e republikanëve
Megjithatë, disa republikanë kanë paralajmëruar për “kërcënimin” që Kina përbën për SHBA-të në të ardhmen.
Sipas një raporti nga ‘Politico’, përfaqësuesi Nathaniel Moran paralajmëroi se Kina mund të kthehet kundër SHBA-së në sektorin farmaceutik, pasi furnizon rreth 80% të përbërësve aktivë farmaceutikë të përdorur në Shtetet e Bashkuara.
“Brenda natës, Kina mund të mbyllë rubinetin dhe shumë produkte thelbësore farmaceutike, madje edhe gjëra si aspirina, mund të zhduken nga zinxhiri i furnizimit në Shtetet e Bashkuara”, paralajmëroi ai.
Ai iu referua gjithashtu fuqisë ushtarake në rritje të vendit dhe shtoi:
“Ne e dimë se qëllimi afatgjatë i Kinës është në thelb dominimi ekonomik, diplomatik dhe ushtarak në të gjithë botën, dhe ata i shohin Shtetet e Bashkuara si një kundërshtar”.
58000 kilometra në këmbë nga Kili në Britani, historia e pazakontë e ish-ushtarit
Kosova ngre aktakuzë ndaj 21 personave për masakrën e Reçakut
Dy shtetet që e festojnë të parët Vitin e Ri
Grabitje spektakolare në Gjermani, hajdutët vjedhin 30 milionë euro nga një bankë
George dhe Amal Clooney marrin shtetësinë franceze së bashku me fëmijët e tyre
Faqet e para të gazetave në UK
Vonesat e Eurostar hyjnë në ditën e dytë, pasi pasagjerët ngecën në bord gjatë natës.
Brenda “Strofkës së Ujkut “, udhëtim në bunkerin sekret ku Hitleri drejtoi luftën dhe i mbijetoi atentatit
Harta e ndërrimit të viteve, bota feston për 26 orë, nga Kiritimati në Samoa, ja kush hyn i pari në 2026
Miura nuk dorëzohet, në moshën 58 vjeçare gjen një klub të ri në Japoni
Broja jep asist, por Burnley mundet nga Newcastle
Vendimi i qeverisë, zbardhet skema e re e kompensimit, nga 600 deri në 1800 lekë shtesë në muaj, ja kush përfiton
Qeveria nderon legjendat, 13 figura të shquara të artit dhe sportit përfitojnë pension të posaçëm
Jennifer Lopez e lumtur dhe e lirë pas ndarjes nga Ben Affleck: Fokus tek puna dhe fëmijët
Dasmë për 80-vjetorin! Këngëtarja “Cher” do kurorëzohet përsëri, partneri i saj 40 vite më i ri: S’më intereson mosha…
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
Bllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë
Ironia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …
Bashkimi me euron do të kishte mbuluar koston e NHS-së
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Britania marrëveshje me Angolën dhe Namibinë për kthimin e emigrantëve
Fqinji me Shqipërinë sapo shkroi historinë
-
UK2 days agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania2 days agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
Albania4 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
UK4 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Sports2 days agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
Albania2 days agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
UK15 hours agoBllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë
-
Albania16 hours agoIronia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …