Technologji
Kërkesa e studentëve në Serbi për zgjedhje të parakohshme, provë për pushtetin dhe opozitën
Pas më shumë se pesë muajsh protestash, studentët në Serbi kanë kërkuar shpërbërjen e menjëhershme të Kuvendit dhe shpalljen e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare, duke sfiduar si Qeverinë ashtu edhe opozitën.
Studentët protestues e arsyetuan kërkesën e tyre përmes një njoftimi në Instagram se “pushteti nuk po tregon as iniciativën më të vogël” për t’i përmbushur kërkesat e tyre.
Përgjegjësia për vdekjen e 16 njerëzve nga rrëzimi i një strehe betoni në stacionin hekurudhor në Novi Sad, si dhe ndjekja penale e atyre që kanë sulmuar studentë dhe pjesëmarrës të tjerë gjatë protestave, janë ndër kërkesat kryesore që studentët ua kanë paraqitur institucioneve të Serbisë, përcjell A2.
“Konstatojmë se rrënjët e korrupsionit të pushtetit kanë depërtuar thellë në institucionet shtetërore, duke pamundësuar ushtrimin e pavarur të detyrave nga këto institucione”, thuhet në deklaratën e studentëve, e publikuar më 5 maj.
Në rast se mbahen zgjedhje, studentët kanë bërë të ditur se nuk do të paraqesin listë kandidatësh, por do të mbështesin ato parti apo lista që, sipas tyre, mund të formojnë një qeveri që do t’i përmbushë kërkesat e tyre.
Si po reagon opozita ndaj kërkesës së studentëve?
Shumica e partive opozitare kanë shprehur mbështetje për studentët protestues dhe për kërkesën e tyre për zgjedhje të parakohshme parlamentare.
Partia Demokratike (DS) ka deklaruar se është e gatshme të ofrojë “çdo ndihmë për një listë universitare-studentore”, por vetë nuk do të garojë në ato zgjedhje. Megjithatë, DS-ja thekson se “në Serbi nuk ekzistojnë kushte për zgjedhje të lira dhe të ndershme”.
Fronti i gjelbër majtist (ZLF) e konsideron të arsyeshme kërkesën për zgjedhje të reja, duke thënë se “Partia Përparimtare Serbe (SNS) ka humbur çdo legjitimitet për të udhëhequr vendin”. Ata theksuan se qëllimi i tyre kryesor është rrëzimi i pushtetit aktual.
Mbështetje për këtë kërkesë kanë dhënë edhe lëvizja Kreni-promeni (Lëviz-Ndrysho), Kryengritja Ekologjike dhe Partia Socialdemokrate (SDS).
“E vetmja mënyrë për të dalë nga kjo situatë e rëndë dhe jashtëzakonisht e rrezikshme është mbajtja e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare”, ka shkruar Boris Tadiq, kryetar i SDS-së, në rrjetin social X.
Kryetari i Partisë së Re Demokratike të Serbisë (NDSS), Millosh Jovanoviq, ka deklaruar se është “dëm i madh nëse është hequr dorë nga ideja e një Qeverie tranzitore”.
“NDSS ende beson se kjo është e vetmja zgjidhje e mundshme, që mund të realizohet vetëm nëpërmjet bashkimit të të gjithë qytetarëve me bindje opozitare”, tha Jovanoviq për agjencinë Beta.
Lëvizja Popullore e Serbisë, nën udhëheqjen e Miroslav Alleksiq, ka qenë për zgjedhje të parakohshme edhe para kërkesës së studentëve.
Deri në përfundim të këtij artikulli, Partia e Lirisë dhe e Drejtësisë (SSP) nuk është prononcuar për zgjedhjet e mundshme të parakohshme.
Si po reagon pushteti?
Partia Përparimtare Serbe (SNS) nuk i është përgjigjur pyetjes së Radios Evropa e Lirë për kërkesën e studentëve.
Kryetarja e Kuvendit, Ana Bërnabiq, ka shkruar në rrjetin X se “kërkesat origjinale të studentëve” kanë të bëjnë me prokurorinë dhe gjyqësorin, dhe jo me pushtetin legjislativ apo ekzekutiv.
“Ato institucione nuk ndryshohen nëpërmjet zgjedhjeve parlamentare”, ka shkruar Bërnabiq.
Ajo ka vënë në dyshim edhe kërkesën e studentëve për shpalljen e konkursit për anëtarët e rinj të Këshillit të Entit Rregullator për Mediat Elektronike (REM), për të cilin komisioni përkatës parlamentar ka njoftuar se do të mbahet më 8 maj.
“Nëse tani kërkoni shpërbërje urgjente dhe të pakushtëzuar të Kuvendit, përse e keni bllokuar RTS-në për 15 ditë?”, ka shkruar Bërnabiq në rrjetin X.
Studentët kanë bllokuar ndërtesat e RTS-së për dy javë, duke kërkuar shpalljen e një konkursi të ri për përzgjedhjen e anëtarëve të Këshillit të REM-it.
Komisioni për Informim i Kuvendit ka nisur këtë procedurë më 28 prill, dhe siç është bërë e ditur, njoftimi publik do të publikohet më 8 maj në Fletoren Zyrtare.
Kryetari i Partisë Socialiste të Serbisë (SPS), Ivica Daçiq, partner i koalicionit të SNS-së, ka deklaruar se nuk sheh arsye për zgjedhje të parakohshme.
“Qeveria ka një shumicë të qëndrueshme parlamentare. Nuk jam për ngjarje të jashtëzakonshme, por për zgjedhje të rregullta – dhe këtë nuk e kam fshehur kurrë”, ka thënë Daçiq për TV Pink.
Opozita “në provë”
Analisti politik Boshko Jakshiq i ka thënë Radios Evropa e Lirë se kërkesa e studentëve është “epilog logjik dhe i pritshëm i ngjarjeve të muajve të fundit”.
Sipas tij, kjo kërkesë është “një provë e madhe” për opozitën.
“Nëse partitë opozitare nuk janë të gatshme të lënë mënjanë identitetet e tyre dhe të bashkohen në një front të vetëm, ato që nuk e bëjnë këtë, apo shprehin rezerva, mund të përjashtohen nga skena politike”, ka thënë Jakshiq.
Rruga deri te kërkesa për zgjedhje
Pas shembjes së strehës në stacionin hekurudhor në Novi Sad më 1 nëntor, shpërthyen protesta në shumë qytete të Serbisë.
Protestat udhëhiqen nga studentët që për më shumë se pesë muaj kanë bllokuar fakultetet duke kërkuar drejtësi për vdekjen e 16 njerëzve.
Studentët kanë marrë mbështetje nga profesorët, punëtorët e arsimit, bujqit, avokatët, aktorët dhe një pjesë e qytetarëve.
Ndërkohë, Serbia ka emëruar një kryeministër të ri. Kuvendi i Serbisë më 16 prill ka votuar për një qeveri të re, e cila udhëhiqet nga endokrinologu dhe profesori i Fakultetit të Mjekësisë në Beograd, Gjuro Macut.
Qeveria e re u formua pas dorëheqjes së Millosh Vuçeviqit në fund të janarit, i cili u tërhoq nga posti pas incidentit ku anëtarë të SNS-së, partisë që ai udhëheq, rrahën një studente në Novi Sad.
Në mes të prillit, me nismën e presidentit Aleksandar Vuçiq, u formua në Beograd “Lëvizja për popullin dhe shtetin”. Vuçiq i paraqiti kërkesat e tij institucioneve për “rivendosjen e rendit në shtet” dhe “respektimin e plotë të Kushtetutës”.
Sa është përmirësuar procesi zgjedhor?
Zgjedhjet e fundit parlamentare u mbajtën në dhjetor 2023, pas muajsh protestash pas dy masakrave në maj, ku humbën jetën 19 njerëz, shumica fëmijë dhe të rinj.
Sipas vëzhguesve vendorë dhe ndërkombëtarë, zgjedhjet u shoqëruan me një sërë parregullsish dhe opozita i cilësoi si “të pandershme” dhe “të manipuluara”.
Pas akuzave, Misioni i ODIHR-it i OSBE-së dha 25 rekomandime për përmirësimin e kushteve të zgjedhjeve.
U formua edhe një grup punues me përfaqësues të pushtetit, opozitës dhe shoqërisë civile.
Nemanja Nenadiq, drejtor programor i “Transparency Serbia”, tha për REL se në vitin 2025 nuk është mbajtur asnjë mbledhje e këtij grupi.
“Jo vetëm që nuk janë mbajtur mbledhje, por struktura nuk ekziston më siç ishte planifikuar fillimisht”, tha ai.
Ai shtoi se kjo ndodhi pasi përfaqësuesit e opozitës dhe të OJQ-ve, përfshirë “Transparency Serbia”, vendosën të largohen për shkak të mungesës së përgjigjeve nga ana e pushtetit.
Nenadiq paralajmëron se tani ka rreziqe të reja për barazinë e garës zgjedhore dhe përdorimin e burimeve publike në fushata.
“Partia në pushtet ka mbajtur aktivitete të rëndësishme pa i prezantuar si të vetat, por duke përfshirë strukturat shtetërore”, tha ai.
Si shembull, ai përmendi tubimin e prillit të organizuar nga presidenti Vuçiq për promovimin e “Lëvizjes për popullin dhe shtetin”.
“Edhe sot nuk dihet kush ishte organizatori zyrtar i atij tubimi”, tha ai.
Përmirësimi i kushteve zgjedhore ishte gjithashtu temë e takimeve të komisionares për zgjerim të BE-së, Marta Kos, në Beograd, ku ajo bëri thirrje për reforma dhe përmbushje të obligimeve ndaj BE-së.
Në raportin e fundit, raportuesi i Parlamentit Evropian për Serbinë, Tonino Picula, ka theksuar rëndësinë e zbatimit të plotë të rekomandimeve të ODIHR-it përpara çdo zgjedhjeje të re./ REL
Dronët e pajisur me teknologji të posaçme kanë ndihmuar shkencëtarët të zbulojnë një virus potencialisht vdekjeprurës në frymën e balenave të Arktikut, duke hapur një kapitull të ri në monitorimin e shëndetit të gjitarëve detarë.
Shkencëtarët fluturuan dronë të pajisur me pajisje të posaçme përmes pikëzave të nxjerra gjatë frymëmarrjes, ose “fryrjeve”, që krijohen kur këta gjigantë dalin në sipërfaqe për të marrë frymë.
Analizat zbuluan praninë e morbillivirusit cetacean, një virus shumë ngjitës që përhapet lehtësisht midis delfinëve, balenave dhe derrave të detit, duke shkaktuar sëmundje të rënda dhe vdekje masive.
Ky është konfirmimi i parë se virusi po qarkullon mbi Rrethin Arktik, duke paraqitur një kërcënim serioz për ekosistemet detare.
Sipas studiuesve, kjo metodë është një hap i madh përpara, pasi lejon monitorimin e balenave të gjalla pa i stresuar apo dëmtuar ato. Virusi mund të përhapet lehtësisht mes specieve dhe të udhëtojë nëpër oqeane, çka e bën edhe më të rrezikshëm.
Shkencëtarët shpresojnë se përdorimi afatgjatë i kësaj teknologjie do të ndihmojë në identifikimin e hershëm të kërcënimeve dhe në mbrojtjen më të mirë të jetës detare në një Arktik që po ndryshon me shpejtësi.
Në një zonë të largët të Himalajeve, Kina po ndërton një sistem hidroenergjetik me vlerë 168 miliardë dollarë në lumin Yarlung Tsangpo, që pritet të prodhojë më shumë energji se çdo hidrocentral tjetër në botë. Projekti, i cili zbaton një rënie lartësie prej 2,000 metrash dhe përfshin tunele dhe stacione kaskade, synon të furnizojë energji për makinat elektrike dhe qendrat e inteligjencës artificiale, duke zvogëluar varësinë nga qymyri dhe emetimet e karbonit.
Megjithatë, ndërtimi ngre shqetësime të mëdha ekologjike dhe sociale, shkruan CNN. Zona e “Great Bend”, ku lumi ndryshon drejtim përreth maleve, është e pasur me biodiversitet, përfshirë specie të rrezikuara si tigri i Bengalit dhe panda e kuqe, dhe banorë vendas si Monpa dhe Lhoba mund të detyrohen të zhvendosen. Vlerësimet e ndikimit mbi ekosistemet dhe shoqëritë lokale mbeten të pasigurta, duke shtuar frikën se projekti mund të shkaktojë dëme të paparashikuara.
Projekti ngre gjithashtu tensione diplomatike. Lumi Yarlung Tsangpo bëhet Brahmaputra në Indi dhe Bangladeshi, duke mbështetur miliona banorë që varen nga peshkimi dhe bujqësia. Autoritetet indiane e kanë quajtur projektin një “bombë uji”, duke paralajmëruar për potenciale ndikime katastrofike në rast të kontrollit ose lëshimit të papritur të ujit. Marrëdhëniet midis Pekinit dhe New Delhit për lumenjtë transnacionalë janë tashmë të ndërlikuara dhe ndërtimi i hidrocentralit mund të tensionojë më tej situatën.
Kina ka theksuar se ka zbatuar masa të forta për mbrojtjen ekologjike dhe sigurinë inxhinierike, duke premtuar monitorim mjedisor dhe komunikim me vendet në vijën e poshtme të lumit. Por ekspertët paralajmërojnë se rreziqet janë të mëdha për shkak të lëvizjeve sizmike, reshjeve të paparashikueshme dhe përmbytjeve, si dhe pasojave për banorët dhe ekosistemet e Himalajeve.
Ndërsa Kina synon të kthejë Tibetin në një qendër të energjisë së pastër, projekti tregon sfidat mes zhvillimit teknologjik, sigurisë kombëtare dhe mbrojtjes së mjedisit, duke bërë që hidrocentrali i Yarlung Tsangpo të konsiderohet një ndër ndërmarrjet më ambicioze dhe kontroverse në historinë e vendit.
Kompania europiane Airbus po eksperimenton me një koncept të ri të fluturimit në formacion, i frymëzuar nga zogjtë, për të ulur konsumin e karburantit dhe ndikimin mjedisor të industrisë ajrore.
Projekti, i quajtur “Fello’fly”, synon të përdorë efektin e krijuar nga avioni që udhëheq formacionin për të përmirësuar efikasitetin e karburantit të avionëve që e ndjekin, një efekt i njohur si “rikuperimi i energjisë nga shtrati i ajrit”.
Testimet u realizuan në bashkëpunim me linjat ajrore Air France, Delta Air Lines, French Bee dhe Virgin Atlantic, duke kryer tetë fluturime mbi Atlantikun e Veriut midis shtatorit dhe tetorit 2025.
Avionët u vendosën në një formacion që imiton pozicionin e zogjve migratorë, ku avioni kryesor gjeneron një ngritje që ndihmon avionët pasues të konsumojnë më pak karburant, duke ruajtur gjithashtu distancën e sigurt sipas rregullave të aviacionit.
Airbus njofton se nëse kjo teknikë zbatohet në fluturimet komerciale, mund të arrihet një kursim karburanti në fluturimet e gjata dhe një reduktim i ndjeshëm i emetimeve të CO2.
Megjithatë, ekspertët paralajmërojnë se reduktimet do të jenë të kufizuara. Çmimi i lartë i karburanteve të pastra, mungesa e avionëve të rinj dhe rritja e vazhdueshme e trafikut ajror e komplikojnë përmirësimin e qëndrueshmërisë.
Parashikohet që deri në vitin 2040 të ketë 8 miliardë pasagjerë në vit, duke rritur ndjeshëm flotën globale.
Sipas një studimi të Transporte dhe Mjedisit, edhe përdorimi i karburanteve alternative SAF nuk do të eliminojë plotësisht përdorimin e karburanteve fosile, duke treguar sfidat e vazhdueshme për një aviacion më të gjelbër.
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
Kryetari shqiptar i komunës së Morbachut bëhet viral në Gjermani
Bujqësia po e humb peshën e saj në ekonomi, sektori në rënie të lirë
Berisha uron Kurtin për fitoren: Zgjedhjet, një sukses i vërtetë i demokracisë në Kosovë!
BE pret formim të shpejtë të institucioneve të reja të Kosovës
Zbulohet pas 12 vitesh, çfarë tha Michael Schumacher para se të aksidentohej
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
20 pikat e Zelenskyt për t’i dhënë fund luftës, Rusia kundër!
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
Autoboti i pastrimit të ujërave të zeza, po shpërndan ujë për qytetarët në Vlorë
Strakosha në formë të jashtëzakonshme, AEK-u gjen stabilitet. Garanci edhe për Kombëtaren
I dhanë mundësinë të krijojë qeverinë pa opozitën, Kurti mesazh falënderues për të gjithë votuesit e LVV: U jemi mirënjohës përjetë
Vlora 4 ditë pa ujë, kryetarja e bashkisë: Defekti, fatkeqësi natyrore. Ujësjellësi s’është në varësinë tonë, protestën po e bën opozita
Peskov: Rusia pajtohet me vlerësimin e Trump, bisedimet në fazën përfundimtare
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
Princi William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
Spitalet paralajmëruan se kriza e kujdesit në fund të jetës kërcënon trajtimin
Titujt e gazetave në UK
Disidenti egjiptian kërkon falje për tweets, ndërsa konservatorët kërkojnë dëbim nga Mbretëria e Bashkuar
Përplasjet kufitare Taxhikistan-Taleban: Çfarë fshihet pas tyre, pse ndikojnë në Kinë?
Përfundon numërimi i votave për subjektet politike, nis numërimi për kandidatët në 38 Qendra Komunale
-
Albania9 hours agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
UK8 hours agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania2 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
Sports7 hours agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
UK2 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Albania9 hours agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
Albania1 day ago
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
-
Albania1 day ago
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri