Përhapja e punës nga shtëpia ndryshon ndjeshëm në Europë, e lidhur me faktorë kulturorë dhe ekonomikë
Britania e Madhe ka nivelin më të lartë të punës në distancë ndër 18 vende europiane, me punonjës që punojnë mesatarisht 1.8 ditë në javë nga shtëpia. Në një shkallë më të gjerë, kjo rendit Britaninë e Madhe të dytën nga 40 vende në botë.
Por, përveç Britanisë së Madhe, si ndryshojnë normat e punës nga shtëpia në Europë dhe në botë? Dhe çfarë mund të shpjegojë këto ndryshime mes vendeve?
Sondazhi Global mbi Marrëveshjet e Punës (G-SWA) tregon se tendencat e punës në janë zhvilluar që nga pandemia COVID-19. Botimi i katërt i këtij studimi, kryer midis nëntorit 2024 dhe shkurtit 2025, përfshin punonjës me kohë të plotë të moshës 20 deri 64 vjeç që kanë përfunduar arsimin terciar (kolegj ose universitet).
Ndërsa mesatarja globale e punë në distancë është 1.2 ditë në javë, normat e punës nga shtëpia ndryshojnë ndjeshëm në 40 vendet e studiuara, duke varuar nga vetëm 0.5 ditë në javë në Korenë e Jugut deri në 1.9 ditë në Kanada.
Britania e Madhe udhëheq
Disa faktorë shpjegojnë renditjen e Britanisë së Madhe në krye, sipas Dr. Cevat Giray Aksoy, ekonomist i lartë në EBRD dhe profesor i asociuar i ekonomisë në King’s College London.
“Britania e Madhe ka një nivel të lartë të individualizmit kulturor, që lidhet ngushtë me komoditet në ambientet e punës autonome,” tha Dr. Aksoy.
Ai theksoi se Britania ka kaluar periudha të gjata dhe të rrepta izolimi, duke përshpejtuar zbatimin e infrastrukturës dhe normave të punës në distancë. Gjithashtu, tregu i punës britanik është i përqendruar në sektorë shërbimesh, si financat, konsulenca dhe media, ku puna nga shtëpia është një opsion praktik.
Finlanda, Gjermania, Portugalia mesatarisht mbi 1.5 ditë pune nga shtëpia
Në Europë, Finlanda (1.7 ditë) dhe Gjermania (1.6 ditë) renditen pas Britanisë së Madhe. Normat e punës nga shtëpia janë gjithashtu relativisht të larta në Portugali (1.5 ditë), si dhe në Hungari dhe Holandë (të dyja me 1.4 ditë).
Punonjësit në Çeki, Itali dhe Suedi punojnë nga shtëpia mesatarisht 1.3 ditë në javë, pak më shumë se mesatarja globale. Rumania, Spanja dhe Austria janë në linjë me mesataren globale, duke raportuar secila 1.2 ditë pune në distancë.
Çfarë i shpjegon ndryshimet në punën nga shtëpia?
Dr. Aksoy i atribuon ndryshimet ndërmjet vendeve europiane një përzierjeje faktorësh strukturalë, kulturorë dhe ekonomikë.
“Faktori më i fuqishëm parashikues është individualizmi, një tipar kulturor që thekson autonominë personale, vetë-mjaftueshmërinë dhe pavarësinë mbi qëllimet kolektive ose mbikëqyrjen e ngushtë,” shpjegoi ai.
Faktorë të tjerë që ndikojnë janë ashpërsia dhe zgjatja e izolimeve COVID-19, dendësia e popullsisë dhe struktura industriale e çdo ekonomie. Për shembull, vendet me një pjesë më të madhe të sektorëve të përshtatshëm për punë në distancë, si IT dhe financa, janë më të përgatitura për modele hibride. Vendet me popullsi të dendura shpesh kanë nivele më të larta të punës nga shtëpia, pjesërisht për shkak të distancave të gjata të përshkuara për në punë.
Pse Greqia ka nivelin më të ulët?
Greqia raporton nivelin më të ulët të punës nga shtëpia në Europë, me vetëm 0.6 ditë në javë.
“Një pjesë e shpjegimit qëndron në strukturën e ekonomisë greke, që mbështetet fort në sektorë si turizmi, shitja me pakicë dhe hoteleria, punë që zakonisht kërkojnë praninë fizike,” tha Dr. Aksoy.
“Por edhe faktorë më të thellë kulturorë dhe institucionalë luajnë rol. Greqia ka një nivel relativisht të ulët të individualizmit,” shtoi ai.
Gjithashtu, dixhitalizimi dhe praktikat e menaxhimit ishin relativisht të pakërkuara para pandemisë, çka ngadalësoi normalizimin e punës nga shtëpia.
Vendet nordike ndahen në tendenca të ndryshme të punës nga shtëpia
Ndërsa Finlanda renditet e dyta në Europë me 1.7 ditë pune nga shtëpia, Norvegjia dhe Danimarka kanë norma shumë më të ulëta, vetëm 0.9 ditë. Suedia, me 1.3 ditë, ndodhet në mes, duke reflektuar një ndarje të qartë në tendencat e punës në distancë mes vendeve nordike.
Finlanda ka një kulturë më individualiste dhe i kushton shumë rëndësi ekuilibrit punë – jetë dhe autonomisë së punonjësve krahasuar me Danimarkën dhe Norvegjinë, të cilat mund të ruajnë praktika më tradicionale menaxhimi.
Organizatat finlandeze, sidomos në sektorin publik dhe teknologji, kanë qenë adoptues të hershëm të politikave fleksibile të punës edhe para pandemisë.
Në mesin e pesë ekonomive më të mëdha europiane, Franca ka nivelin më të ulët të punës nga shtëpia, me punonjës që punojnë mesatarisht vetëm 1 ditë në javë nga shtëpia. Turqia renditet pas saj me 0.9 ditë, ndërsa Polonia është pak më përpara me 1.1 ditë.
Në përgjithësi, niveli i punës nga shtëpia ka rënë globalisht, nga mesatarja 1.6 ditë në javë në vitin 2022 në 1.33 ditë në 2023. Në vitet 2024 dhe 2025, kjo shifër ka rënë në 1.27 ditë. /
