Bahri Cani DW
Serbia dhe Kroacia po bëhen partnerë më të rëndësishëm për ekonominë gjermane sesa Rusia. Tregtia me Rusinë po bie, e me këto vende po rritet.
Rusia dikur ishte një nga partnerët më të rëndësishëm tregtarë të Gjermanisë, por që nga pushtimi i Ukrainës dhe vendosja e sanksioneve të BE-së, tregtia ka qenë në rënie të vazhdueshme. Në gjysmën e parë të këtij viti, importet nga Rusia nuk arritën as 670 milionë euro – shumica e të cilave janë pesticide dhe metale. Eksportet – kryesisht ilaçe, pajisje mjekësore dhe ndihma humanitare që nuk u nënshtrohen sanksioneve ndërkombëtare – ranë në pak mbi 3.5 miliardë euro.
Kështu, Rusia ra në vendin e 48-të në listën e partnerëve më të rëndësishëm të Gjermanisë, sipas të dhënave zyrtare. Ka raportime për eksporte të tërthorta të produkteve gjermane në Rusi nëpërmjet vendeve të treta, duke anashkaluar kështu sanksionet, por nuk ka të dhëna të besueshme dhe konkrete për këtë.
Kur bëhet fjalë për eksportet e ligjshme, pas rënies së tregut rus, vendet e Evropës Lindore janë bërë gjithnjë e më të rëndësishme për ekonominë gjermane. Kështu, pas SHBA-së, Kinës, Holandës dhe Francës – Polonia është bërë partneri i pestë më i rëndësishëm me një shkëmbim total prej mbi 90 miliardë eurosh. Midis vendeve të Evropës Lindore, Rusia tani është vetëm në vendin e 12-të, e tejkaluar nga Serbia në vendin e 9-të dhe Kroacia në vendin e 11-të, njoftoi “Komisioni për Lindjen” i ekonomisë gjermane.
Ish-kancelari gjerman Scholz dhe presidenti serb VuçiqFotografi: Sebastian Kahnert/Pool/REUTERS
Raportet e mira me Serbinë dhe problem me protestat
Tregtia me Serbinë arrin në pothuajse 890 milionë euro – një rritje prej deri në 16.9% krahasuar me qershorin e kaluar, por ekspertët e GTAI vërejnë një ngadalësim të ndjeshëm të kësaj tendence.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq njofton investime të mëdha në ekonomi, por duke pasur parasysh protestat, partnerët gjermanë nuk janë të sigurt se si ta vlerësojnë stabilitetin politik të vendit.
Nga janari deri në prill 2025, investimet e huaja direkte ranë me 77% krahasuar me vitin e kaluar, në 385 milionë euro, sipas portalit gjerman për promovimin e ekonomisë.
Megjithatë, më optimisti është qëllimi i Serbisë për t’u bashkuar me Zonën Evropiane të Pagesave (SEPA) në vitin 2026, gjë që do të mundësonte transaksione pagesash më të shpejta, më të sigurta dhe më të lira.
Ekspertët gjermanë flasin për një rritje të ndjeshme të pagave reale në Serbi prej 8.7%, në rreth 930 euro neto në prill 2025, si dhe një rritje të planifikuar të pagës minimale në 500 euro nga 1 tetori 2025. Kjo po stimulon konsumin privat.
Inflacioni do të jetë rreth 4.2% në vitin 2025, vlerëson Instituti i Vjenës për Kërkime Ekonomike Ndërkombëtare (wiiw), dhe rritja reale e konsumit privat pritet të jetë 2.5%.
Serbia mbetet një treg tërheqës i prokurimit për Gjermaninë – pavarësisht prapambetjes në projektet e reja të investimeve. Megjithëse pasiguria politike vazhdon, kompanitë gjermane ende e shohin Serbinë si një destinacion potencial për të ashtuquajturin “nearshoring”. Ata kanë investuar në projekte të shumta vitet e fundit, por protestat ndoshta kanë ngadalësuar zhvillimin e mëtejshëm.
Rreth 900 kompani me kapital gjerman punësojnë rreth 80,000 punëtorë. Nëntë nga dhjetë pjesëmarrës në anketën e biznesit AHK Serbia, nga vera e vitit 2025, do të zgjidhnin përsëri Serbinë si një destinacion investimi. Ndërsa një në tre planifikon të rrisë investimet, sipas GTAI.
Problemi i Kroacisë me rritjen e çmimeve
Tregtia me Kroacinë u rrit deri në 8.2% deri në qershor të këtij viti krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, por Fabian Mepret nga agjencia shtetërore Germany Trade & Invest (GTAI) nuk është i bindur se kje tendencë pozitive do të vazhdojë.
Andrej Plenkoviq në Konferencën e Sigurisë në MynihFotografi: Peter Kneffel/dpa/picture alliance
Një rrezik serioz ekonomik për ekonominë kroate, e cila bazohet fort në konsum, mbetet inflacioni, i cili mbetet i lartë. Në maj 2025, norma vjetore e rritjes së çmimeve ishte 3.5%, dhe indeksi i harmonizuar i çmimeve të konsumit (HIPC) ishte deri në 4.3%, që është 2.4 pikë përqindjeje mbi mesataren e eurozonës. Çmimet e shërbimeve dhe produkteve ushqimore u rritën më shumë.
Një rrezik edhe më i madh është rritja e çmimeve të shërbimeve. Kërkesa e fortë vendase po përmbush një treg të ngushtë pune dhe po nxit rritjen e pagave, një faktor kryesor i kostos.
Në maj, çmimet e shërbimeve ishin 6.2% më të larta se një vit më parë. Sezoni turistik pritet të sjellë rritje të mëtejshme të çmimeve. Shqetësimet po rriten në sektorin e turizmit në lidhje me konkurrueshmërinë e destinacioneve, dhe rënia e numrit të vizitorëve në maj sugjeron se shumë vizitorë kanë arritur limitin e tolerancës, sipas një eksperti të GTAI.
Ndryshim i detyruar në tregti
Tregtia e mallrave me Gjermaninë në vitin 2025 po zhvillohet pozitivisht, por më ngadalë se rritja e përgjithshme e tregtisë së jashtme të Kroacisë, veçanërisht kur bëhet fjalë për dërgesat nga Gjermania. Kohët e fundit, kërkesa për makineri dhe pajisje transporti gjermane, tradicionalisht grupet më të rëndësishme të mallrave, është dobësuar në Kroaci.
Silva Stipiq Kobali nga Dhoma e Tregtisë Kroate pret një rritje të qëndrueshme, por të ngadaltë të eksporteve kroate në Gjermani. Ajo përmend konfliktin tregtar të SHBA-së dhe ndoshta kërkesën më të dobët në tregun gjerman si arsye, sipas portalit për promovimin e ekonomisë gjermane.
Kroacia ende ka një deficit të madh tregtar me Gjermaninë – ajo eksportoi mallra dhe shërbime me vlerë 220 milionë euro dhe importoi pothuajse 485 milionë. Një pjesë e madhe e rritjes së eksportit është për shkak të industrisë farmaceutike kroate.
Kroacia nuk është prekur veçanërisht nga “tarifat e Trump” sepse tregu amerikan është i papërfillshëm për të, por ato po ndikojnë në industrinë farmaceutike, kështu që rritja e eksporteve mund të konsiderohet pjesërisht një ndryshim në prioritetet në atë sektor.
Megjithatë, eksperti gjerman vlerëson se ky ndryshim ka ndodhur tashmë dhe nuk do të ndryshojë ndjeshëm.
DW
