Deklarata mbi sovranitetin e Ukrainës e nënshkruar nga të gjithë udhëheqësit e BE-së përveç Viktor Orbanit para bisedës telefonike me Trumpin
Udhëheqësit e BE-së bënë një thirrje për të mbrojtur lirinë e Ukrainës për të vendosur vetë për të ardhmen e saj përpara samitit të tyre virtual me Donald Trump – i mbledhur për të diskutuar strategjinë e SHBA-së përpara bisedimeve të presidentit me Vladimir Putin të premten.
Me përjashtim të Hungarisë, të gjithë udhëheqësit e BE-së nënshkruan një deklaratë të përbashkët, me Kaja Kallas, shefen e politikës së jashtme të BE-së, e cila i bëri thirrje gjithashtu presidentit ukrainas, Volodymyr Zelenskyy, të marrë pjesë në samitin Trump-Putin në Alaska të premten.
Trump këmbëngul se takimi i tij me Putinin është një “provë” për të vlerësuar gatishmërinë e udhëheqësit rus për kompromis, por udhëheqësit evropianë kanë frikë se Trump do të joshet në një deklaratë të përbashkët me Moskën që përfshin lëshime të pakthyeshme përpara bisedimeve thelbësore midis Ukrainës dhe Rusisë.
Putini mund ta përdorë gjithashtu takimin për të çuar përpara një axhendë më të gjerë të normalizimit të marrëdhënieve midis SHBA-së dhe Rusisë , një zhvillim që do të fillonte ta detyronte Trumpin të bashkëpunonte ekonomikisht me Moskën në vend të konfrontimit.
Sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, konfirmoi të martën se samiti do të ishte një takim kokë më kokë midis Trump dhe Putin, dhe se do të zhvillohej në Anchorage të Alaskës . Ajo uli më tej pritjet për çdo lloj marrëveshjeje, duke thënë se do të ishte një “ushtrim dëgjimi” për Trump.
Zelenskyy të martën përjashtoi largimin e trupave ukrainase nga rajoni i Donbasit, ndoshta një qëllim kyç për Rusinë, dhe e përshkroi samitin si një “fitore” për Putinin. “Së pari, ai do të takohet në territorin e SHBA-së, të cilën e konsideroj fitoren e tij personale”, tha Zelenskyy. “Së dyti, ai po del nga izolimi sepse po takohet në territorin e SHBA-së. Së treti, me këtë takim, ai në një farë mënyre i ka shtyrë sanksionet.”
Evropa gjithashtu e ka mbështetur hapur Ukrainën. Udhëheqësit e BE-së thanë të martën: “Negociatat kuptimplote mund të zhvillohen vetëm në kontekstin e një armëpushimi ose reduktimi të armiqësive”, duke shtuar: “Ne ndajmë bindjen se një zgjidhje diplomatike duhet të mbrojë interesat jetësore të sigurisë së Ukrainës dhe Evropës.
“Një Ukrainë e aftë për të mbrojtur veten në mënyrë efektive është një pjesë integrale e çdo garancie sigurie në të ardhmen.” Ata shtuan se vendet e BE-së ishin të gatshme të kontribuonin më tej në garancitë e sigurisë.
Kryeministri hungarez, Viktor Orbán, aleati i hershëm i Putinit në Evropë, e talli deklaratën e homologëve të tij të BE-së, duke thënë: “Deklarata përpiqet të vendosë kushte për një takim në të cilin udhëheqësit e BE-së nuk ishin të ftuar. Fakti që BE-ja u la mënjanë është mjaft i trishtueshëm. E vetmja gjë që mund t’i përkeqësonte gjërat është nëse ne do të fillonim të jepnim udhëzime nga banka.” Duke mohuar se ishte kukull e Putinit, ai shtoi: “I vetmi veprim i arsyeshëm për udhëheqësit e BE-së është të iniciojnë një samit BE-Rusi, bazuar në shembullin e takimit SHBA-Rusi.”
Zelenskyy tha se nuk kishte shenja se Rusia kërkon paqe dhe tha se në vend të kësaj po përgatit një ofensivë të re ushtarake. Ukraina pranoi se po përpiqej të parandalonte një përparim vendimtar rus në veri të rajonit të Donetskut.
Udhëheqësit evropianë po shpresojnë se padurimi i kohëve të fundit i Trump me Putinin për shkak të dështimit për të rënë dakord për një armëpushim 30-ditor nuk do të zhduket me kontaktin me udhëheqësin rus. Shenjat e fundit sugjerojnë se Trump po e ashpërson ngadalë qëndrimin e tij ndaj Rusisë, duke përfshirë rifillimin e bashkëpunimit të inteligjencës me Ukrainën, një gatishmëri për të furnizuar me armë Ukrainën nëse blihen nga BE dhe kërcënimin e sanksioneve dytësore kundër vendeve që tregtojnë naftë ruse.
Por përparimi i mundimshëm diplomatik i Evropës me Trumpin, përfshirë një samit të suksesshëm të NATO-s në qershor, tani duket se është në rrezik.
Trump ka thënë se çdo marrëveshje paqeje do të përfshijë “një shkëmbim territoresh në dobi të të dyjave” Rusisë dhe Ukrainës, një shprehje që fsheh realitetin se praktikisht i gjithë territori në fjalë është ukrainas. Rusia ende nuk ka specifikuar nëse do të kthejë ndonjë nga territoret që ka pushtuar me forcë që kur nisi sulmet e saj të para ushtarake më shumë se 11 vjet më parë.
“Negociatat kuptimplote mund të zhvillohen vetëm në kontekstin e një armëpushimi ose reduktimi të armiqësive”, thanë udhëheqësit evropianë. Ata shtuan: “Ne ndajmë bindjen se një zgjidhje diplomatike duhet të mbrojë interesat jetësore të sigurisë së Ukrainës dhe Evropës.”
Kallas shtoi: “Radhitja e hapave është e rëndësishme. Së pari, një armëpushim pa kushte me një sistem të fortë monitorimi dhe garanci të forta sigurie.”
Në deklaratën herët të martën, udhëheqësit ishin të kujdesshëm që të mos shprehnin kritika ndaj Trump, duke thënë se mirëprisnin “përpjekjet e Presidentit Trump për t’i dhënë fund luftës së agresionit të Rusisë kundër Ukrainës”.
Ata shtuan: “Një paqe e drejtë dhe e qëndrueshme që sjell stabilitet dhe siguri duhet të respektojë të drejtën ndërkombëtare, duke përfshirë parimet e pavarësisë, sovranitetit, integritetit territorial dhe faktin që kufijtë ndërkombëtarë nuk duhet të ndryshohen me forcë.”
Trump minimizoi mundësinë e një përparimi në Alaska, por tha se parashikonte “biseda konstruktive” me Putinin, një mënyrë menaxhimi të pritjeve që nuk ka gjasa t’i sigurojë udhëheqësit evropianë.
“Ky është me të vërtetë një takim paksa emocional”, u tha Trump gazetarëve në Shtëpinë e Bardhë. “Do të shohim se çfarë ka në mendje dhe nëse është një marrëveshje e drejtë, do t’ua zbuloj udhëheqësve të Bashkimit Evropian dhe udhëheqësve të NATO-s dhe gjithashtu Presidentit Zelensky”, tha Trump. “Mund të them: ‘Shumë fat, vazhdoni të luftoni’. Ose mund të them: ‘Mund të bëjmë një marrëveshje’.”
Trump kritikoi gjithashtu Zelenskyy të hënën, duke vënë në dukje se udhëheqësi i Ukrainës kishte qenë në pushtet gjatë gjithë kohëzgjatjes së luftës dhe tha se “asgjë nuk ndodhi” gjatë asaj kohe. Ai e ka bërë të qartë se nuk sheh asnjë perspektivë që Ukraina të rifitojë territorin që ka humbur dhe është i frustruar që udhëheqësit evropianë, të shqetësuar për moralin ukrainas, mbeten kaq të gatshëm ta pranojnë këtë realitet në publik. Zelenskyy i referohet një humbjeje de facto të territorit, por do të refuzojë ta pranojë humbjen në çdo traktat paqeje.
