Autoritetet talebane në Afganistan po organizojnë një takim trepalësh me Kinën dhe Pakistanin më 20 gusht, ndërsa Pekini synon të ulë tensionet mes dy vendeve, duke inkurajuar bashkëpunimin përmes mundësive të reja tregtare dhe investimeve, si pjesë e një sërë iniciativash diplomatike.
Takimi njëditor pritet të fokusohet në përpjekjet e përbashkëta për të luftuar terrorizmin dhe në zgjerimin e nismës globale kineze “Belt and Road” (BRI) në Afganistan, përmes Korridorit Ekonomik Kinë-Pakistan (CPEC), një seri projektesh me vlerë 60 miliardë dollarë, të nisura nga Islamabadi dhe Pekini.
“Do të zhvillohen diskutime gjithëpërfshirëse mbi çështje të rëndësishme, përfshirë bashkëpunimin politik, ekonomik dhe rajonal ndërmjet tre vendeve,” tha Hafiz Zia Ahmad, zëdhënës i zëvendësministrit të Jashtëm të Afganistanit, në një postim në “X” përpara takimit.
“Radio Free Europe” shkruan se nxjerrja e një marrëveshjeje formale për zgjerimin e CPEC-së drejt Afganistanit do të ishte një mbështetje e madhe për regjimin taleban, që është i munguar ekonomikisht dhe përpiqet të fitojë legjitimitet ndërkombëtar. Po ashtu, do të shërbente si fitore diplomatike për Pekinin, ndërsa ky i fundit intensifikon angazhimin e tij dhe përshtatet me ndryshimet e reja në rajon.
Ministri i Jashtëm taleban, Amir Khan Muttaqi, është mikpritësi i homologëve të tij nga Kina, Wang Yi, dhe Pakistani, Ishaq Dar.
Vizita e Wang në Kabul vjen pas takimeve të nivelit të lartë në Nju Delhi, ku Pekini synoi të përfitonte nga tensionet e krijuara pas tarifave të SHBA-ve ndaj mallrave indiane. Një deklaratë e Ministrisë së Jashtme kineze konfirmoi se është arritur një marrëveshje për të adresuar mosmarrëveshjet kufitare mes Kinës dhe Indisë.
Pas takimit në Afganistan, Wang do të udhëtojë në Islamabad për një vizitë treditore, përpara samitit vjetor të Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait, që do të mbahet në fund të gushtit. Aty Kina do të presë liderët dhe zyrtarët e lartë nga Pakistani, India, Rusia, Azia Qendrore, Bjellorusia dhe Irani.
Nxitja diplomatike e Kinës
Edhe pse as Kina dhe as Pakistani nuk e kanë njohur zyrtarisht qeverinë talebane, Pekini ka luajtur një rol të rëndësishëm si ndërmjetësues në prapaskenë.
Bisedimet në Kabul janë takimi i parë që nga maji. Në atë takim, Kina dha një dakordësi verbale për të zgjeruar lidhjet tregtare dhe infrastrukturore që ka krijuar me Pakistanin përmes CPEC-së edhe në Afganistan. Pas këtij takimi, Pakistani ngriti nivelin e marrëdhënieve diplomatike me talebanët, duke dërguar ambasadorin e tij të parë në Kabul që nga ardhja e talebanëve në pushtet në vitin 2021.
Në atë kohë, kthimi i talebanëve në pushtet u pa si një fitore strategjike për Pakistanin, për shkak të lidhjeve të tij historike me grupin. Por që atëherë, marrëdhëniet janë përkeqësuar.
Islamabadi ka akuzuar talebanët afganë për lehtësimin e veprimeve të Tehrik-e Taliban Pakistan (TTP), një grup militant i krijuar në vitin 2007, që ndan ideologji me talebanët afganë, por vepron në mënyrë të pavarur. TTP gjithashtu ka kërcënuar interesat kineze, veçanërisht projektet e CPEC-së, ku qytetarët kinezë që punojnë në Pakistan janë bërë shënjestra të shpeshta të sulmeve. Që nga viti 2021, 14 sulme terroriste janë kryer ndaj shtetasve kinezë në Pakistan.
Kina ka kërkuar bashkëpunim të ngushtë në fushën e sigurisë dhe zbatimit të ligjit mes Pakistanit dhe talebanëve, dhe duket se që nga maji, këto përpjekje janë intensifikuar.
Talebanët thuhet se kanë premtuar se territori afgan nuk do të përdoret për veprimtari të TTP-së, ndërkohë që i dërguari special kinez për çështjet afgane, Yue Xiaoyong, ka vizituar si Afganistanin, ashtu edhe Pakistanin, në korrik.
A është Kina gati të zgjerojë CPEC-në në Afganistan?
CPEC është konsideruar si projekti simbol i nismës “Brezi dhe Rruga”, që nga fillimi në vitin 2015. Por gjatë viteve, është kthyer në një shembull paralajmërues për Kinën, për shkak të projekteve të vonuara, kostove të larta, shqetësimeve për sigurinë dhe borxhit në rritje të Pakistanit.
Pekini është bërë më i kujdesshëm dhe nuk ka miratuar projekte të reja të mëdha, duke u fokusuar te përfundimi i atyre më të realizueshme.
I njëjti kujdes do të karakterizojë edhe çdo hap për zgjerimin e CPEC-së në Afganistan.
Pavarësisht interesit të hershëm të Kinës për ta lidhur Afganistanin me rrjetin BRI përmes CPEC-së, pak progres praktik është bërë, edhe pse Kina ka shfaqur interes për burimet minerare të pasura të Afganistanit.
Ende mbetet e paqartë me çfarë ritmi Kina do të ndërmarrë hapa për ta përfshirë zyrtarisht Afganistanin.
Përmirësimi i marrëdhënieve mes talebanëve dhe Pakistanit, si dhe forcimi i bashkëpunimit në fushën e sigurisë, janë parakushte që Pekini do të kërkojë t’i konsolidojë përpara se të ecë më tej.
Megjithatë, zbatimi real i projekteve në terren në Afganistan mbetet sfidues, për shkak të pasigurisë së vazhdueshme dhe mungesës së stabilitetit politik dhe ekonomik.
