Bota
Pas protestuesve të Gjeneratës Z që duan ta detyrojnë presidentin e Madagaskarit të largohet nga pushteti
Mijëra njerëz në Madagaskar kanë dalë në rrugë në pjesë të ndryshme të vendit gjatë javës së kaluar në valën më të madhe të protestave që ky komb ishullor i Oqeanit Indian ka parë në më shumë se 15 vjet.
Ajo që filloi si zemërim për mungesën e nevojave themelore është përshkallëzuar me shpejtësi në një nga sfidat më serioze me të cilat përballet Presidenti Andry Rajoelina, i cili ka qenë në pushtet për herë të dytë që nga viti 2018. Të hënën, në përgjigje, ai shpërndau qeverinë e tij, por kjo nuk i qetësoi protestuesit, të cilët tani duan që edhe ai të largohet.
Të paktën 22 persona janë vrarë dhe më shumë se 100 të tjerë janë plagosur në trazira, sipas OKB-së, megjithëse qeveria e Malagasisë i ka hedhur poshtë këto shifra dhe i ka përshkruar ato si të bazuara në “thashetheme dhe dezinformata”.
Çfarë i nxiti protestat?
Galeria e imazheveKapërce galerinë e imazheve
Burimi i imazhit,AFP nëpërmjet Getty ImagesMbishkrimi i imazhit,Protestat janë shndërruar në një sfidë të drejtpërdrejtë ndaj presidentit – pankarta thotë “Dorëheqje Rajoelina”.
Burimi i imazhit,AFP nëpërmjet Getty ImagesMbishkrimi i imazhit,Forcat e armatosura të sigurisë janë vendosur në kryeqytet
Burimi i imazhit,AFP nëpërmjet Getty ImagesMbishkrimi i imazhit,Protestuesit janë shpërndarë duke përdorur gaz lotsjellës dhe ndihmësit kanë qenë në gatishmëri për të zbutur efektet e tij.
AFP nëpërmjet Getty ImagesMbishkrimi i imazhit,Barrikada të ndërtuara me goma dhe blloqe betoni janë parë në kryeqytet.
1 nga 4Imazhi i mëparshëmImazhi tjetërDiapozitiva 1 nga 4 , Dhjetëra protestues mund të shihen duke marshuar përgjatë një rruge. Në pjesën e përparme janë njerëz që mbajnë një banderolë që thotë ‘Rajoelina jep dorëheqjen’ në gjuhën malagaziane. Mund të shihet edhe një flamur i Madagaskarit. Protestat janë zhvilluar në një sfidë të drejtpërdrejtë ndaj presidentit – banderola thotë “Dorëheqje Rajoelina”Fundi i galerisë së imazheve
Presioni filloi të shtohej pas arrestimit më 19 shtator të dy politikanëve kryesorë të qytetit, të cilët kishin planifikuar një demonstratë paqësore në kryeqytet, Antananarivo, për shkak të problemeve kronike të furnizimit me energji elektrike dhe ujë.
Ka pasur ndërprerje të përditshme me orë të tëra të shërbimeve të drejtuara nga kompania shtetërore e shërbimeve Jirama.
Shumë e panë ndalimin e tyre si një përpjekje për të heshtur mospajtimin legjitim që çoi në zemërim publik, me kauzën e marrë përsipër nga grupet e shoqërisë civile dhe formimin e një lëvizjeje online të udhëhequr nga të rinjtë e njohur si Gen Z Mada.
Protestat që atëherë janë përhapur përtej Antananarivos, duke përfshirë tetë qytete të tjera në të gjithë ishullin, pa shenja qetësimi.
Duke valëvitur pankarta, protestuesit kanë denoncuar ndërprerjet e energjisë elektrike dhe kanë akuzuar qeverinë se nuk ka garantuar të drejtat themelore.
Aktivistët kanë fajësuar gjithashtu korrupsionin e përhapur brenda kompanisë së energjisë elektrike për krizën e energjisë elektrike.
Kush po demonstron?
Fillimisht, Gjenerata Z Mada po koordinonte atë që po ndodhte përmes faqeve të mediave sociale si Facebook dhe TikTok. Një komitet u krijua për të organizuar demonstrata të mëtejshme pas një takimi midis Gjeneratës Z Mada, grupeve të shoqërisë civile dhe politikanëve vendas.
Grupe të tjera u përfshinë sapo filluan protestat. Disa sindikata, ndër të cilat më e madhja në vend, Solidariteti i Sindikatave të Malagasit, kanë mbështetur lëvizjen e udhëhequr nga të rinjtë.
Organizatat e shoqërisë civile kanë bërë thirrje për bisedime të udhëhequra nga kisha për të “parandaluar zhytjen e Madagaskarit në kaos ose luftë civile”.
Udhëheqësi i opozitës Siteny Randrianasoloniaiko dhe ish-presidenti Marc Ravalomanana shprehën mbështetjen e tyre për protestat në një deklaratë të rrallë të përbashkët të mërkurën.
Të dy kanë refuzuar ofertat për t’u bashkuar me qeverinë e Rajoelinës, duke thënë se ky veprim do të ishte një “tradhti” ndaj popullit madagaskar.
Çfarë duan protestuesit?
Demonstruesit nuk kanë publikuar një manifest, por ajo që filloi me zemërim për shërbimet publike është zhvilluar në kërkesa më të gjera për ndryshime politike.
Shumë të rinj, të përballur me punë të pasigurta dhe të paguara dobët, kanë kërkuar dorëheqjen e presidentit, duke e fajësuar atë për problemet me të cilat po përballen.
Të mërkurën, demonstruesit në kryeqytet u panë duke valëvitur flamuj dhe banderola me fjalët “Rajoelina jashtë”.
Një zëdhënës i Gjeneralit Z Mada i tha agjencisë së lajmeve AFP se ata donin që presidenti të jepte dorëheqjen dhe “pastrimin e Asamblesë Kombëtare”.
Ata gjithashtu duan që Rajoelina të marrë përgjegjësinë për ata që thuhet se u vranë nga forcat e sigurisë.
Disa përdorues të mediave sociale kanë bërë thirrje gjithashtu për shpërbërjen e komisionit zgjedhor dhe të gjykatës së lartë të vendit.
Cili është reagimi i qeverisë?
Forcat e sigurisë kanë ruajtur një prani të madhe në Antananarivo dhe qytete të tjera të mëdha, me policinë që ka përdorur gaz lotsjellës dhe topa uji për të shpërndarë protestuesit.
Një shtetrrethim nga muzgu deri në agim u vendos në kryeqytet pas raportimeve për dhunë dhe plaçkitje, përfshirë djegien e zyrave të ministrisë së financave.
Rajoelina fillimisht bëri përpjekje për të qetësuar protestuesit, si p.sh. rrëzimi i qeverisë së tij, thirrja për dialog me të rinjtë dhe zotimi se Banka Botërore do të financonte përpjekjet për të adresuar ndërprerjet e energjisë elektrike.
Por kur këto hapa dështuan t’i ndalnin demonstratat, toni i tij ndryshoi.
Në një fjalim të transmetuar drejtpërdrejt në faqen e tij në Facebook, Rajoelina pretendoi se protestuesit ishin “shfrytëzuar për të provokuar një grusht shteti” dhe se forcat e huaja po financonin lëvizjen për ta rrëzuar atë.
Shkollat në të gjithë kryeqytetin dhe rrethinat përreth u mbyllën javën e kaluar, nga frika e përshkallëzimit të dhunës.
Autoritetet pohojnë se tubimet pa autorizim formal paraqesin rreziqe për rendin publik.
Si është jeta në Madagaskar?
Madagaskari është një nga vendet më të varfra në botë, me 75% të njerëzve që jetojnë nën kufirin e varfërisë, sipas Bankës Botërore.
Vetëm rreth një e treta e 30 milionë banorëve të Madagaskarit kanë qasje në energji elektrike, sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar.
Një demonstrues i tha AFP-së se “kushtet e jetesës së popullit malagazian po përkeqësohen dhe po përkeqësohen çdo ditë”.
A është presidenti nën kërcënim?
Shkencëtarja politike dhe aktivistja e të drejtave të njeriut, Ketakandriana Rafitoson, i tha agjencisë së lajmeve AFP se demonstratat rrezikojnë të zvarriten dhe të intensifikohen nëse autoritetet mbështeten në forcë për të shtypur mospajtimin në vend që t’i japin përparësi përgjegjësisë.
Ajo tha se “rezultati rrezikon fragmentim politik, retorikë më të fortë nacionaliste kundër ndërhyrjes së perceptuar të jashtme dhe pasoja të mundshme ekonomike”.
Por, duke vendosur orë policore dhe duke shpërfillur raportet e OKB-së për viktimat, qeveria mund të sinjalizojë se mund të dyfishojë represionin në vend që të bëjë kompromis.
Analistët thonë se kontrolli mbi median shtetërore dhe institucionet kryesore mund t’i lejojë Rajoelinës të mbijetojë valën e menjëhershme të mospajtimit.
Ekspertët e qeverisjes thonë se një pikë kritike kthese do të ishte nëse ushtria do të refuzonte urdhrat për të shtypur protestuesit.
Zëdhënësja e presidentit, Lova Ranoromaro, tha në mediat sociale se “nuk duam një grusht shteti, sepse një grusht shteti shkatërron një komb, sepse një grusht shteti shkatërron të ardhmen e fëmijëve tanë”.
Madagaskari është tronditur nga kryengritje të shumta që kur fitoi pavarësinë në vitin 1960, përfshirë protestat masive në vitin 2009 që e detyruan ish-Presidentin Ravalomanana të jepte dorëheqjen dhe panë Rajoelinën të vinte në pushtet për herë të parë.
Rajoelina u rikthye në detyrë në vitin 2018 dhe u rizgjodh në vitin 2023 në zgjedhje të kontestuara të bojkotuara nga opozita.
Viti 2025 ka sjellë një valë të re inovacionesh teknologjike që po ndryshojnë mënyrën si jetojmë, punojmë dhe ndërveprojmë me botën digjitale.
Revista prestigjioze TIME ka publikuar listën e saj vjetore “The Best Inventions of 2025”, ku përzgjodhi qindra produkte dhe teknologji me ndikim transformues.
Nga inteligjenca artificiale te robotika dhe pajisjet mjekësore të gjeneratës së re, këtu janë 10 shpikjet më të bujshme Hi-Tech të vitit.
1. Rabbit R1 – Asistenti portabël i gjeneratës së re
Një pajisje e vogël me IA të specializuar, që kryen detyra komplekse në emër të përdoruesit. Nuk ka nevojë për aplikacione – thjesht i kërkon dhe vepron në sekondë.
Burimi: TIME – Best Inventions 2025
2. Humane Ai Pin – Pajisja që zëvendëson telefonin
Një mini-kompjuter i veshshëm që projekton ndërfaqen në çdo sipërfaqe. Ai funksionon me komandë zanore dhe synon të reduktojë varësinë nga ekranet tradicionale.
Burimi: TIME
3. LIM X iRobot – Robot ndihmës për përdorim shtëpiak
Robot inteligjent për organizimin e shtëpisë, monitorim, pastrim të avancuar dhe ndihmë të personave me nevoja të veçanta.
Burimi: TIME
4. ProActiv Retract – Drón vetë-palosës për emergjenca
Një drón i ri që paloset automatikisht dhe nis fluturimin brenda sekondave, ideal për shpëtim në zona të vështira.
Burimi: TIME
5. NeuralSight 2.0 – Syze AR me IA të integruar
Syze të realitetit të shtuar që përkthejnë tekstin, identifikojnë objekte dhe projektojnë informacion në kohë reale.
Burimi: TIME
6. EcoCharge X – Bateri inteligjente që rikarikohet në 3 minuta
Një bateri ultratë shpejtë, e aftë të furnizojë pajisje shtëpiake dhe aparatura industriale.
Burimi: TIME
7. Medisync BioPatch – Sensor biometrik për diagnostikim të shpejtë
Një patch inteligjent që analizon parametrat shëndetësorë 24/7 dhe parashikon kriza shëndetësore përpara se ato të ndodhin.
Burimi: TIME
8. FoldCam Pro – Kamera e parë e palosshme 360°
Projeksione 3D, rezolucion ultra HD dhe kapacitet i avancuar stabilizimi – ideale për krijues përmbajtjesh.
Burimi: TIME
9. NanoClean Sphere – Pajisje nano-robotike për pastrim ajri
E përbërë nga mikro-robotë që neutralizojnë ndotësit në hapësira të mbyllura.
Burimi: TIME
10. AeroLink Urban – Drón personal për mobilitet urban
Një mjet fluturues i lehtë që synon të përdoret si “taksi ajrore personale” brenda qyteteve.
Udhëheqësit botërorë kanë uruar qytetarët e shteteve të tyre për afrimine vitit të ri 2026, ndërkohë që të tjerë e shfrytëzojnë fjalimin e fundvitit për të dhënë mesazhe politike.
Presidenti i Kinës, Xi Jinping në fjalimin për Vitin e Ri në Pekin, u shpreh se në 2026 do të bashkojë Kinën dhe Tajvanin.
Duke folur një ditë pas përfundimit të stërvitjeve intensive ushtarake kineze rreth Tajvanit, Xi tha: “Ribashkimi i atdheut tonë, një trend i kohërave, është i pandalshëm”.
Kina pretendon se Tajvani, një ishull që vetë qeveriset, është pjesë të territorit të saj dhe është zotuar prej kohësh ta aneksojë atë, duke përdorur forcën nëse është e nevojshme.
Bota
“Gjermania po plaket!”, Merz u drejtohet qytetarëve: 2026-a është një pikë kthese për kombin tonë
Viti 2026 mund të shënojë një pikë kthese për Gjermaninë dhe për gjithë Evropën. Kjo ishte perspektiva e paraqitur nga Kancelari Federal Gjerman, Friedrich Merz, në fjalimin e tij tradicional të fundvitit, ku theksoi rëndësinë e këtij viti për të ardhmen e vendit dhe të kontinentit.
“Mund të jetë një vit në të cilin Gjermania dhe Evropa do të rimarrin në dorë paqen, lirinë dhe prosperitetin me forcë të përtërirë”, u shpreh Merz gjatë fjalimit.
Kancelari kujtoi një sërë reformash të ndërmarra nga qeveria e tij, duke përfshirë ndryshimet në shërbimin ushtarak, luftën kundër emigracionit të paligjshëm, uljen e burokracisë si dhe heqjen e të ardhurave bazë, të cilat janë zëvendësuar me sistemin e sigurimit bazë.
Duke iu referuar sfidave demografike, Merz theksoi se shoqëria gjermane po plaket dhe se brezi i “baby boomers” po i afrohet moshës së pensionit. Sipas tij, viti i ardhshëm do të jetë thelbësor për krijimin e një ekuilibri të ri në sistemet e sigurimeve shoqërore, që të përmbushë në mënyrë të drejtë nevojat e të gjitha brezave.
Ai u bëri thirrje qytetarëve që të mos udhëhiqen nga frika apo dekurajimi, por nga besimi dhe bindja se Gjermania ka aftësinë për të përballuar edhe sfidat më të mëdha.
Në fund, Merz kërkoi sërish durim nga qytetarët, duke pranuar se reformat nuk kanë dhënë ende rezultatet e dëshiruara. “Nuk është e mjaftueshme, por qeveria federale ka filluar punën e saj dhe jam i bindur se përfitimet do të vijnë, edhe pse do të kërkojnë kohë”, deklaroi ai.
Sir Ferguson sot në 84-vjetorin e tij i rikthehet historisë personale: Nuk fola dy vite me babain…vetëm pija alkool
10 shpikjet “Hi-Tech” më të bujshme të 2025-ës që po ndryshojnë botën
Presidenti i Kinës mban fjalimin e fundvitit: Në 2026-ën zotohem të bashkohemi me Tajvanin
Vizitorët, tarifë për të hyrë në Britani – Shtetasit që udhëtojnë pa viza duhet të aplikojnë për autorizim
”Kalaja” e pamposhtur, Arsenali pa humbje në ”Emirates” në pjesën e parë të sezonit
Zgjedhjet në Kosovë, minus 52 mijë vota, si shpjegohet rënia e LDK-së?
Ambasada e SHBA në Tiranë u uron shqiptarëve Vitin e Ri: Të forcojmë partneritetin tonë!
“Gjermania po plaket!”, Merz u drejtohet qytetarëve: 2026-a është një pikë kthese për kombin tonë
“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
58000 kilometra në këmbë nga Kili në Britani, historia e pazakontë e ish-ushtarit
Kosova ngre aktakuzë ndaj 21 personave për masakrën e Reçakut
Dy shtetet që e festojnë të parët Vitin e Ri
Grabitje spektakolare në Gjermani, hajdutët vjedhin 30 milionë euro nga një bankë
George dhe Amal Clooney marrin shtetësinë franceze së bashku me fëmijët e tyre
Faqet e para të gazetave në UK
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
Bllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë
Ironia e një dosje sekrete në Harvard: Amerikanë mbroni Trashëgiminë Ilire, Shqiptarët pas ’90-s e shkatërruan …
Bashkimi me euron do të kishte mbuluar koston e NHS-së
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
Britania marrëveshje me Angolën dhe Namibinë për kthimin e emigrantëve
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
-
UK2 days agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania2 days agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
Albania4 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
Albania4 hours ago“Wizz Air” le në mëshirë të fatit pasagjerët e linjës Londër-Tiranë
-
UK4 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Sports2 days agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
Albania2 days agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
UK23 hours agoBllokohet hekurudha Angli-BE/ Probleme me energjinë elektrike, pezullohen udhëtimet për mijëra pasagjerë