Çmimi Nobel në Fizikë u është dhënë John Clarke, Michel H. Devoret dhe John M. Martinis për punën e tyre në mekanikën kuantike, e cila po i hap rrugën një brezi të ri kompjuterësh shumë të fuqishëm.
“Nuk ka teknologji të përparuar që përdoret sot që nuk mbështetet në mekanikën kuantike, duke përfshirë telefonat celularë, kamerat… dhe kabllot me fibra optike”, tha komiteti i Nobelit.
Njoftimi u bë nga Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave në një konferencë për shtyp në Stokholm, Suedi.
“Për ta thënë butë, ishte një surprizë e jetës sime”, tha profesori John Clarke, i cili ka lindur në Kembrixh të Mbretërisë së Bashkuar dhe tani punon në Universitetin e Kalifornisë në Berkeley.
Michel H. Devoret ka lindur në Paris, Francë dhe është profesor në Universitetin Yale, ndërsa John M. Martinis është profesor në Universitetin e Kalifornisë, Santa Barbara.
Tre fituesit do të ndajnë çmimin prej 11 milionë kronash suedeze (872,000 paund).
Komiteti i Nobelit njohu punën e jashtëzakonshme të kryer nga tre burrat në një seri eksperimentesh në vitet 1980 mbi qarqet elektrike.
Sipas fjalëve të komitetit, “zbulimi i tunelimit makroskopik mekanik kuantik dhe kuantizimit të energjisë në një qark elektrik”.
Edhe për një fushë që shpesh konsiderohet e dendur, ky zbulim tingëllon çuditshëm.
Por implikimet e saj kanë qenë të thella dhe me shtrirje të gjerë. Pajisjet elektronike që përdoren më së shumti mbështeten në punën e tyre dhe ajo po përdoret për të ndërtuar kompjuterë jashtëzakonisht të fuqishëm.
“Kjo është diçka që çon në zhvillimin e kompjuterit kuantik. Shumë njerëz po punojnë në informatikën kuantike, zbulimi ynë është në shumë mënyra baza e kësaj”, tha Prof Clarke në telefon në konferencën për shtyp pak momente pasi iu tha se kishte fituar çmimin prestigjioz.
Mekanika kuantike lidhet me sjelljen e gjërave të vogla në një botë të vogël. I referohet asaj që bëjnë grimcat si elektroni në botën subatomike.
Profesori Clarke dhe ekipi i tij studiuan se si këto grimca dukeshin se thyenin rregulla, si p.sh. udhëtimi nëpër barrierat e energjisë që fizika konvencionale e quante të pamundur – diçka e quajtur “tunelim”.
Puna e tyre tregoi se tunelimi mund të ndodhë jo vetëm në një botë më teorike, por edhe në qarqet elektrike në ‘botën reale’.
Kjo njohuri është shfrytëzuar nga shkencëtarët për të bërë çipa kuantikë modernë.
“Ky është vërtet një lajm i mrekullueshëm dhe shumë i merituar”, tha Profesor Lesley Cohen, Zëvendës Rektore në Departamentin e Fizikës në Imperial College London.
“Puna e tyre ka hedhur themelet për Kubitët superpërçues – një nga teknologjitë kryesore të pajisjeve për teknologjitë kuantike.”
