Reputacioni i Princit Andrew ka marrë një tjetër goditje të fortë, me faqet e para të gazetave që zbuluan një email që sugjeronte se ai ishte në kontakt me shkelësin seksual Jeffrey Epstein shumë më gjatë nga sa pretendonte më parë.
Ato janë akuza jashtëzakonisht dëmtuese për Princin Andrew.
Emaili i raportuar hedh dyshime të drejtpërdrejta mbi versionin e tij të ngjarjeve në intervistën e tij për BBC Newsnight, se ai i kishte ndërprerë lidhjet me Epsteinin pasi e takoi në Nju Jork në dhjetor 2010, ku dyshja ishte fotografuar së bashku.
Toni intim i email-it që dyshohet se ka dërguar Andrew – “Jemi bashkë në këtë” – gjithashtu minon përpjekjet për të sugjeruar se ata nuk kanë qenë kurrë të afërt.
Skandali nuk ka qenë tamam i panjohur për Dukën e Jorkut.
Emaili i publikuar nga Sun dhe Mail on Sunday raportohet të jetë nga shkurti i vitit 2011 dhe në fillim të këtij viti doli një grup tjetër emailesh nga e njëjta kohë, duke sugjeruar gjithashtu se lidhjet e Andrew me Epstein kishin vazhduar muaj më vonë nga sa pretendoi ai , gjë që nxiti një raund të ngjashëm titujsh të ashpër lajmesh.
Por cilat janë pasojat? Çdo skandal pasohet nga thirrje që Princi Andrew të përballet me një lloj sanksioni mbretëror. Pra, çfarë presioni mund të ushtrojnë në të vërtetë Mbreti dhe Familja Mbretërore? Si mund të distancohen?
Mbledhja e madhe familjare e radhës për familjen mbretërore është Krishtlindjet në Sandringham. Dhe duket e pamundur që Princi Andrew dhe ish-gruaja e tij Sarah Ferguson të jenë të ftuar. Ai do të jetë i ngrirë. Dhe mos prisni ta shihni në sfond në mesazhin e Krishtlindjeve të Mbretit, çdo pamje do të jetë fshirë.
I vetmi Mbret që Andrew ka të ngjarë të shohë do të jetë nëse Mbreti i Mirë Wenceslas shfaqet në listën e këngëve të Krishtlindjeve.
Andrew humbi Krishtlindjet tradicionale mbretërore të vitit të kaluar për shkak të një skandali të dyshuar për spiunazh kinez dhe ky përjashtim duket se do të vazhdojë edhe për një vit tjetër. Nuk do të ketë ndihmuar fakti që Sarah Ferguson është përfshirë në skandalin e saj të emaileve Epstein – me shtatë nga organizatat bamirëse të Mbretërisë së Bashkuar që i kanë ndërprerë lidhjet me të.
Ka pasur thirrje të përsëritura që Princi Andrew të largohet nga Royal Lodge, rezidenca e tij me 30 dhoma në Windsor. Por Andrew ka kontratën e tij të pavarur të qirasë me Crown Estate që zgjat deri në vitin 2078. Pjesa më e madhe e kostove të zhvendosjes atje u mbuluan paraprakisht kur ai mori pronën në vitin 2003 dhe ka pak nxitje të dukshme që Andrew të largohet tani.
Nëse Andrew mund të përballojë të paguajë faturat e tij në Royal Lodge, atëherë nuk është e qartë se si mund të largohet nga puna.
Burime mbretërore thonë se Mbreti ka provuar shumë mjete për të ushtruar presion, si ndërprerja e financimit të Andrew vitin e kaluar.
Por Princi Andrew duket se ka kultivuar burimet e tij të pavarura të financimit që kur u largua nga jeta publike, duke përfshirë lidhjet e biznesit me Kinën, Shtetet e Gjirit dhe një projekt të shkurtuar së fundmi me një kompani holandeze të re. Ai është treguar financiarisht i qëndrueshëm, pavarësisht kostove të konsiderueshme për të paguar për sigurinë e tij.
Ka pasur thirrje për t’i hequr Andrew-t titujt e tij, siç është Duka i Jorkut. Kjo ide ka mbështetje të konsiderueshme publike, me një sondazh të YouGov gjatë verës që tregonte se 67% e njerëzve mbështetën heqjen e titujve të tij të mbetur.
Do të kërkonte ndërhyrjen e Parlamentit, por ekziston një mekanizëm ligjor. U përdor gjatë Luftës së Parë Botërore për të sanksionuar aristokratët që kishin tituj britanikë, por që luftonin në ushtrinë gjermane.
Pra, nuk është e pamundur që një veprim i tillë simbolik të ndiqet nëse skandali i ashpër bëhet tepër i vështirë për t’u injoruar.
Andrew ka mbetur Kalorës i Urdhrit të Garterit, një nder i lartë kalorësie, i cili në teori mund t’i hiqet. Megjithëse aktualisht ai nuk merr pjesë në procesionin publik vjetor në Windsor dhe është i kufizuar në pjesët private të ceremonisë vjetore.
Dikur ekzistonte një proces i hollësishëm për përjashtimin e dikujt nga të qenit anëtar i Urdhrit të Garterit, i njohur si “degradim”. Por kjo nuk është përdorur që nga shekulli i 18-të. Kohët e fundit, anëtarët thjesht u hoqën, siç ishin udhëheqësit e kundërshtarëve të Britanisë në Luftën e Parë Botërore, Wilhelm II i Gjermanisë dhe Franz Jozefi i Austro-Hungarisë.
Benito Mussolini, Robert Mugabe dhe Nicolae Çaushesku u detyruan të hiqeshin nderimet. Edhe pse këtij të fundit, diktatorit rumun, iu hoq Urdhri i Banjës një ditë para se të qëllohej nga një skuadër pushkatimi, kjo mund të mos dukej shqetësimi i tij më i madh.
Në të kaluarën, Pallati ka preferuar një qasje më delikate për heqjen e statusit. Kishte siklet që Princi Andrew mbeti këshilltar shteti, i cili mund të zëvendësonte Mbretin nëse ai ishte jashtë vendit ose ishte i sëmurë. Në vend që ta shkarkonin drejtpërdrejt, në vitin 2022 u krijuan këshilltarë të tjerë të rinj në mënyrë që Princi Andrew të mos duhej të përdorej kurrë.
Princi Andrew e ka humbur tashmë titullin e tij të HRH dhe patronazhet ushtarake – dhe meqenëse nuk është më një “anëtar i familjes mbretërore në punë”, ai nuk ka asnjë detyrë zyrtare mbretërore. Kjo gjithashtu do të thoshte që Pallati i Buckinghamit nuk ishte më përgjegjës për sjelljen e tij.
Ka pasur sugjerime që Familja Mbretërore duhet të shkojë një hap më tej dhe ta “dëbojë” Princin Andrew nga sytë e publikut.
Ai tashmë nuk lejohet të marrë pjesë në ngjarje publike mbretërore. Në vend të kësaj, paraqitjet e tij janë të kufizuara në ngjarje private, familjare, siç janë funeralet ose përkujtimet. Ky rregullim duket se do të vazhdojë. Jo vetëm sepse, si kreu i Kishës së Anglisë, Mbreti nuk mund të shihej ta ndalonte vëllain e tij nga shërbimet kishtare.
Por Pallati duhet të jetë i shqetësuar nga këto valë të pandërprera skandalesh që përplasen mbi një marrëdhënie kaq të ngushtë me Mbretin. Kjo kërcënon të mbytë projektet e tyre më fisnike. Dhe mbetet e panjohur se çfarë mund të dalë ende nga rrjeti i informacionit që rrethon Epsteinin.
Aktivistët kundër monarkisë thonë se duhet të ketë një hetim më të gjerë mbi atë që Familja Mbretërore mund të dijë rreth lidhjeve të Princit Andrew me Epstein.
“Kjo nuk ka të bëjë vetëm me familjen. Nuk është një çështje private”, thotë Graham Smith, drejtor ekzekutiv i Republic.
BBC ka kontaktuar zyrën e Dukës së Jorkut për koment.
