Një kontrabandist armësh i cili përdori një varkë peshkimi për të transportuar pjesë raketash balistike nga Irani te rebelët Huthi në Jemen është dënuar me 40 vjet burg në SHBA.
Shtetasi pakistanez Muhammad Pahlawan u ndalua gjatë një operacioni ushtarak amerikan në Detin Arabik në janar 2024 – gjatë të cilit u mbytën dy ushtarë të Navy SEAL të SHBA-së.
Ekuipazhi i Pahlawan dëshmoi se ishin mashtruar që të merrnin pjesë, pasi besonin se po punonin si peshkatarë.
Huthët kanë nisur sulme të vazhdueshme me raketa dhe dronë ndaj Izraelit në atë kohë dhe kanë synuar anijet tregtare ndërkombëtare në Detin e Kuq dhe Gjirin e Adenit, duke thënë se po vepronin në mbështetje të banorëve të Gazës. Irani ka mohuar vazhdimisht armatosjen e Huthëve.
Dëshmitë e hollësishme të ekuipazhit në një gjykatë në shtetin amerikan të Virxhinias ofrojnë një vështrim të rrallë brenda një operacioni kontrabande që ndihmoi në fuqizimin e sulmeve.
Komponentët e gjetur në varkën e Pahlawan ishin “disa nga sistemet më të sofistikuara të armëve që Irani u përhap grupeve të tjera terroriste”, thanë prokurorët federalë amerikanë pas gjyqit të tij.
49-vjeçari u dënua të enjten, pasi ishte dënuar më parë për pesë akuza – duke përfshirë vepra penale të terrorizmit dhe transportimin e armëve të shkatërrimit në masë.
Dokumentet e gjykatës tregojnë se dënimet për dy nga pesë akuzat do të zbatohen njëkohësisht për 240 muaj, ose 20 vjet. Tre akuzat e tjera, 20 vjet të tjera, do të zbatohen në vazhdimësi – duke e çuar në një total prej 480 muajsh, ose 40 vjetësh.
‘Person i vdekur në këmbë’
Tetë anëtarët e ekuipazhit që dëshmuan në gjykatë thanë se nuk kishin idenë se çfarë kishte brenda pakove të mëdha në bordin e anijes, të quajtur Yunus.
Një anëtar i ekuipazhit tha se kur e pyeti Pahlawanin për këtë, i thanë të merrej me punët e veta.
Megjithatë, Pahlawan e dinte sa e rrezikshme ishte ngarkesa.
Ai e quante veten një “person i vdekur në këmbë” në shkëmbimet e mesazheve me gruan e tij, të dërguara në ditët para udhëtimit të janarit 2024, i cili do ta çonte në arrestimin e tij.
“Vetëm lutuni që [ne] të kthehemi shëndoshë e mirë”, thuhej në mesazh, i përdorur si provë në gjykatë.
“Pse flet kështu, ‘mund të kthehem ose jo'”, e pyeti ajo.
Pahlawani i tha: “E tillë është natyra e punës, e dashur, e tillë është natyra e punës.”
Fjalët e tij të fundit drejtuar asaj para se të lundronte ishin: “Më mbaj në lutjet e tua. Zoti më çoftë atje shëndoshë e mirë dhe më ktheftë shëndoshë e mirë, në rregull. Lutu.”
Për këtë udhëtim, Pahlawan u pagua 1,400 milionë rialë (25,200 £; 33,274 dollarë) – një tarifë e konsiderueshme që prokurorët në gjyqin e tij e përshkruan si “para rreziku”.
Udhëtimi ishte “pjesë e një operacioni më të madh” të financuar dhe koordinuar nga dy vëllezër iranianë, Yunus dhe Shahab Mir’kazei, tha Departamenti i Mbrojtjes i atëhershëm i SHBA-së (tani i njohur si Departamenti i Luftës) në një deklaratë në qershor.
Vëllezërit Mir’kazei dyshohet se janë të lidhur, shtoi ajo, me Korpusin e Gardës së Revolucionit Islamik të Iranit (IRGC) – forcën e armatosur më të fuqishme në Iran. IRGC është përcaktuar si një organizatë terroriste e huaj nga SHBA-të.
Si Shahab ashtu edhe Yunus Mir’kazei janë akuzuar nga autoritetet amerikane, por janë ende të lirë dhe besohet se ndodhen në Iran.
Pahlawan bëri dy udhëtime të suksesshme kontrabande përpara se të kapej – një në tetor 2023 dhe një të dytë dy muaj më vonë.
Dhjetëra burra që ai rekrutoi për t’u bashkuar me të ishin të gjithë nga Pakistani dhe kishin udhëtuar përtej kufirit në Iran duke kërkuar punë.
Përpara se të niseshin për udhëtimin e dhjetorit – dëgjoi gjykata amerikane – ekuipazhi u ngarkua me detyrën e ngarkimit të pakove të mëdha në anije në Chabahar në bregdetin jugor të Iranit.
Pastaj, pas pesë ose gjashtë ditësh në det, kur ishin afër bregut të Somalisë, ekuipazhi përshkroi një varkë tjetër që u ndal pranë natën dhe u detyrua të dorëzonin ngarkesën.
Anëtari i ekuipazhit, Mehandi Hassan, i tha gjykatës se në varkën tjetër kishte rreth pesë burra, të cilët flisnin në një gjuhë që ai nuk e njihte.
Udhëtimi i tyre i radhës, muajin pasardhës, pritej të ndiqte të njëjtën rrugë. Ashtu si më parë, ai filloi në portin e vogël të Konarak përpara se të lundronte për në Chabahar, ku ekuipazhi u detyrua të ngarkonte kuti të rënda në bord.
Pakot, siç do të zbulonte më vonë Marina Amerikane, përmbanin pjesë raketash balistike të prodhuara në Iran, pjesë raketash lundrimi kundër anijeve dhe një kokë bërthamore.
Pasi dilte në det, Pahlawan rrinte i vetmuar – sipas dëshmisë së ekuipazhit – shpesh qëndronte në kabinën e tij dhe shikonte filma në telefonin e tij. Ndonjëherë ata e shihnin Pahlawan në një celular të dytë – një telefon satelitor – por nuk dinin çfarë po thoshte, tha Mehandi Hassan, sepse ai fliste në një gjuhë që ata nuk e kuptonin.
Më 11 janar, ekuipazhi tha se u zgjuan nga zhurma e rotorëve të helikopterëve sipër dhe një anijeje të Marinës Amerikane që po afrohej pranë saj. Pahlawan doli nga kabina e tij për t’u thënë të gjithëve të “vazhdonin” dhe të mos e ndalonin anijen, duke u thënë atyre se anija dhe helikopterët u përkisnin piratëve.
Anije të armatosura të Marinës Amerikane SEAL dhe oficerë të Rojës Bregdetare u përpoqën të hipnin në Yunus. “Pati shumë rrëmujë”, i tha gjykatës një anëtar i ekuipazhit, Aslam Hyder.
Oficeri i Luftës Speciale Christopher Chambers humbi kontrollin dhe ra në ujë gjatë operacionit – dhe Oficeri i Luftës Speciale i Klasit të Parë Nathan Gage Ingram u hodh në ujë për ta shpëtuar atë.
Të dy burrat ishin aq të ngarkuar me pajisje saqë u mbytën shpejt, sipas një raporti të brendshëm më vonë. Trupat e tyre nuk u gjetën kurrë dhe ata u shpallën të vdekur 10 ditë më vonë.
Ekuipazhi qëndroi në Yunus për dy ditë përpara se të shkarkohej në një anije të Marinës Amerikane, dëgjoi gjykata, ku ata u ndanë në dy grupe dhe u mbajtën në kontejnerë pa dritare.
Pahlawan urdhëroi ekuipazhin të gënjente dhe të thoshte se kapiteni kishte ikur tashmë. “Ai tha, ‘Mos u thoni atyre se unë jam [kapiteni], sepse mund t’ju shkaktoj dëme serioze nëse e bëni këtë’,” i tha Aslam Hyder gjykatës.
“Ai filloi të na kërcënonte… Bëhej fjalë për familjen dhe fëmijët, se ata nuk do të dinë për ty dhe ti nuk do të dish çfarë u ka ndodhur atyre”, tha ai. “Pastaj u frikësuam shumë dhe heshtëm.”
Një nga një, thanë anëtarët e ekuipazhit që dhanë dëshminë, ata u nxorën nga kontejnerët për t’u marrë në pyetje individualisht. Të gjithë në bord – përfshirë Pahlawan – u pyetën se kush ishte kapiteni dhe, sipas prokurorëve amerikanë, Pahlawan “thjesht iku, gënjeu dhe u fsheh”.
Ushtria amerikane tha se pakot e gjetura në bordin e Yunus ishin armët e para të furnizuara nga Irani që u sekuestruan nga forcat amerikane që kur Huthit kishin filluar të sulmonin anijet në Detin e Kuq disa muaj më parë.
Por Pahlawan kishte ndjekur një rrugë të zakonshme për kontrabandistët që transportonin armë me destinacion Jemenin.
Sipas një raporti të OKB-së, midis viteve 2015 dhe 2023, forcat amerikane dhe aleatët e tyre sekuestruan pothuajse 2.4 milionë municione, 365 raketa të drejtuara antitank dhe më shumë se 29,000 armë të vogla dhe të lehta nga anije të vogla në Detin Arabik.
Zakonisht, kontrabandistët përdorin anije dhow – një lloj varke të vogël, shpesh për peshkim – për të transportuar mallra afër bregdetit të Somalisë.
Ashtu si me anijen Yunus, është këtu që armët transferohen në anije të tjera, më të vogla, të cilat më pas nisen drejt “plazheve të izoluara pranë bregut jugor të Jemenit… ku më pas kontrabandohen nëpër shkretëtirë në zonat e kontrolluara nga Huthitë në vend”, thuhet në raportin e Zyrës së OKB-së për Drogën dhe Krimin.
William Freer, nga grupi britanik i ekspertëve Council on Geostrategy, i tha BBC News se ndërsa shumica e sulmeve të Houthi-t kanë përfshirë armë më të vogla, përbërësit e gjetur në anijen e Pahlawan janë “shumë më të ndërlikuar dhe mund të kenë shumë më tepër fuqi”.
“Shumë shpejt, shumica e kompanive të transportit detar vendosën t’i ridrejtonin të gjitha anijet e tyre, kur ishte e mundur, rreth Afrikës së Jugut në vend që të kalonin tranzit nëpër Detin e Kuq.”
Ky devijim i gjatë shton rreth 10 deri në 12 ditë kohë lundrimi në çdo udhëtim dhe karburant shtesë, të cilin analiza e mëparshme e ka vlerësuar se u kushton kompanive rreth 1 milion dollarë shtesë (748,735 paund) për udhëtim vajtje-ardhje.
Z. Freer shtoi se ndikimi në transportin detar komercial ka vazhduar edhe sot e kësaj dite.
“Brenda rreth dy muajve nga sulmet fillestare [në tetor 2023], transporti detar që kalonte nëpër Detin e Kuq kishte rënë me rreth 60% në 70%, dhe ka mbetur në atë nivel që atëherë, edhe me armëpushimet”, na tha ai.
Edhe pse sulmet e Houthi-t tani janë më pak të shpeshta, shtoi ai, ka ende “sulme të mjaftueshme për të bindur kompanitë e transportit detar se nuk ia vlen të rrezikohet kthimi” në rrugën e Detit të Kuq.
Irani është akuzuar nga SHBA-të, Mbretëria e Bashkuar, Izraeli dhe Arabia Saudite për kontrabandë raketash dhe armësh të tjera për rebelët Huthi nga deti, në shkelje të një rezolute të Këshillit të Sigurimit të OKB-së që kur grupi i armatosur rrëzoi qeverinë e njohur ndërkombëtarisht të Jemenit nga pjesa më e madhe e Jemenit veriperëndimor 10 vjet më parë, duke shkaktuar një luftë civile shkatërruese. Irani e mohon këtë.
Më 5 qershor të këtij viti, Pahlawan u shpall fajtor për komplot për të siguruar mbështetje materiale dhe burime për terroristët; për të siguruar mbështetje materiale për programin e armëve të shkatërrimit në masë të Korpusit të Gardës së Revolucionit Islamik të Iranit; për të komplotuar dhe transportuar pajisje shpërthyese për Houthi-t, duke ditur se këto eksplozivë do të përdoren për të shkaktuar dëm; dhe për të kërcënuar ekuipazhin e tij.
“Pahlawan nuk ishte vetëm një kontrabandist me përvojë,” thanë prokurorët, “ai e dinte se çfarë po kontrabandonte dhe përdorimin e saj të synuar.”
Në një kërkesë të fundit drejtuar gjykatës për butësi, avokati i Pahlawan shkroi se jeta e gruas së Pahlawan ishte larguar prej kohësh nga familja e saj për shkak të martesës së saj me të, dhe se që nga arrestimi i tij, jeta e saj dhe e fëmijës së saj ishte bërë “jashtëzakonisht e vështirë dhe e ashpër”.
“Që nga vendimi i jurisë, fokusi i vetëm i z. Pahlawan në bisedat e tyre telefonike është mirëqenia e familjes së tij”, tha avokati i tij. “Ai nuk flet për veten apo fatin e tij. Ai qan nga shqetësimi se çfarë do të ndodhë me gruan dhe fëmijën e tij.”
Por gjykata vendosi që dënimi i tij i lartë ishte “i përshtatshëm për shkak të natyrës dhe rrethanave të veprës penale, si dhe historisë dhe karakteristikave të të pandehurit”.
