Ajo që mund të jetë beteja më e madhe deri më tani në luftën tregtare të Donald Trump është gati të fillojë.
Administrata Trump do të shkojë në Gjykatën Supreme të SHBA-së të mërkurën, duke u përballur me bizneset e vogla dhe një grup shtetesh që pretendojnë se shumica e tarifave që ka vendosur janë të paligjshme dhe duhet të hiqen.
Nëse gjykata bie dakord me ta, strategjia tregtare e Trump do të përmbyset, duke përfshirë tarifat globale gjithëpërfshirëse që ai njoftoi për herë të parë në prill. Qeveria gjithashtu ka të ngjarë të duhet të rimbursojë disa nga miliarda dollarët që ka mbledhur përmes tarifave, të cilat janë taksa mbi importet.
Vendimi përfundimtar nga gjyqtarët do të merret pas asaj që mund të duhen muaj të tërë shqyrtimi të hollësishëm të argumenteve dhe diskutimi i meritave të çështjes. Përfundimisht, ata do të mbajnë një votim.
Trump e ka përshkruar betejën me terma epikë, duke paralajmëruar se një humbje do t’i lidhte duart në negociatat tregtare dhe do të rrezikonte sigurinë kombëtare.
Të dielën, presidenti tha se nuk do të marrë pjesë personalisht në seancën dëgjimore pasi nuk donte të shpërqendronte vëmendjen.
“Doja shumë të shkoja… Thjesht nuk dua të bëj asgjë për të shpërqendruar rëndësinë e atij vendimi”, tha ai. “Nuk ka të bëjë me mua, ka të bëjë me vendin tonë.”
Trump më parë tha se nëse nuk e fiton çështjen, SHBA-të do të “dobësohen” dhe do të jenë në një “rrëmujë financiare” për shumë vite që do të vijnë.
Rreziqet ndihen po aq të larta për shumë biznese në SHBA dhe jashtë vendit, të cilat kanë paguar çmimin ndërsa janë goditur nga politikat që ndryshojnë me shpejtësi.
Tarifat e Trump do t’i kushtojnë Learning Resources, një shitës amerikan i lodrave të prodhuara kryesisht jashtë vendit dhe një nga bizneset që padit qeverinë, 14 milionë dollarë këtë vit. Kjo është shtatë herë më shumë se sa shpenzoi për tarifat në vitin 2024, sipas CEO-s Rick Woldenberg.
“Ata e kanë futur biznesin tonë në një përçarje të pabesueshme”, tha ai, duke vënë në dukje se kompanisë i është dashur të zhvendosë prodhimin e qindra artikujve që nga janari.
Megjithatë, pak biznese po shpresojnë në një fitore në gjykatë.
“Shpresojmë që kjo të shpallet e paligjshme, por të gjithë po përpiqemi të përgatitemi që kjo të ndodhë”, tha Bill Harris, bashkëthemelues i Cooperative Coffees me seli në Xhorxhia.
Kooperativa e tij, e cila importon kafe nga më shumë se një duzinë vendesh, ka paguar tashmë afërsisht 1.3 milion dollarë në tarifa që nga prilli.
Një provë për fuqinë presidenciale të Trumpit
Në vendimmarrjen për këtë çështje, Gjykata e Lartë do të duhet të trajtojë një çështje më të gjerë: Sa larg shkon pushteti presidencial?
Analistët ligjorë thonë se është e vështirë të parashikohet përgjigjja e gjyqtarëve, por një vendim që mbështet Trumpin do t’i japë atij dhe banorëve të ardhshëm të Shtëpisë së Bardhë më shumë ndikim.
Në mënyrë specifike, çështja ka të bëjë me tarifat që administrata Trump vendosi duke përdorur Aktin Ndërkombëtar të Fuqive Ekonomike të Emergjencës (IEEPA) të vitit 1977, të cilin Shtëpia e Bardhë e ka përqafuar për shpejtësinë dhe fleksibilitetin e tij. Duke shpallur një gjendje të jashtëzakonshme sipas ligjit, Trump mund të lëshojë urdhra të menjëhershëm dhe të anashkalojë proceset më të gjata dhe të përcaktuara.
Trump e përdori ligjin për herë të parë në shkurt për të taksuar mallrat nga Kina, Meksika dhe Kanadaja, duke thënë se trafikimi i drogës nga këto vende përbënte një emergjencë.
Ai e përdori përsëri në prill, duke urdhëruar taksa që varionin nga 10% deri në 50% për mallrat nga pothuajse çdo vend në botë. Këtë herë, ai tha se deficiti tregtar i SHBA-së – ku SHBA-të importojnë më shumë sesa eksportojnë – përbënte një “kërcënim të jashtëzakonshëm dhe të pazakontë”.
Këto tarifa u zbatuan me ndërprerje këtë verë, ndërsa SHBA-të i shtynë vendet të arrinin “marrëveshje”.
Kundërshtarët thonë se ligji autorizon presidentin të rregullojë tregtinë, por nuk e përmend kurrë fjalën “tarifa” dhe ata argumentojnë se vetëm Kongresi mund të vendosë taksa sipas Kushtetutës së SHBA-së.
Ata gjithashtu kanë vënë në dyshim nëse çështjet e cituara nga Shtëpia e Bardhë, veçanërisht deficiti tregtar, përfaqësojnë emergjenca.
Anëtarët e Kongresit nga të dyja partitë kanë pohuar se Kushtetuta u jep atyre përgjegjësinë për krijimin e tarifave, detyrimeve dhe taksave.
Më shumë se 200 demokratë në të dyja dhomat dhe një republikane, senatorja Lisa Murkowski, paraqitën një kërkesë në Gjykatën Supreme, ku ata gjithashtu argumentuan se ligji i emergjencës nuk i jepte presidentit fuqinë për të përdorur tarifat si një mjet për të fituar ndikim në bisedimet tregtare.
Ndërkohë, javën e kaluar Senati bëri një lëvizje simbolike dhe dypartiake për të miratuar tre rezoluta që hidhnin poshtë tarifat e Trump, përfshirë një për t’i dhënë fund emergjencës kombëtare që ai shpalli. Ato nuk pritet të miratohen në Dhomën e Përfaqësuesve.
Megjithatë, grupet e biznesit thanë se shpresonin që qortimi do t’u dërgonte një mesazh gjyqtarëve.
‘Një humbje energjie siç nuk kam parë kurrë’
Tre gjykata më të ulëta kanë vendosur kundër administratës. Pasi Gjykata e Lartë të dëgjojë argumentet të mërkurën, ajo do të ketë kohë deri në qershor për të dhënë vendimin e saj, megjithëse shumica presin që një vendim të dalë deri në janar.
Çfarëdo që të vendosë, ka implikime për taksat e importit me vlerë rreth 90 miliardë dollarë të paguara tashmë – afërsisht gjysma e të ardhurave nga tarifat që SHBA-të mblodhën këtë vit deri në shtator, sipas analistëve të Wells Fargo.
Zyrtarët e Trump kanë paralajmëruar se shuma mund të rritet në 1 trilion dollarë nëse gjykata zgjat deri në qershor.
Nëse qeveria detyrohet të lëshojë rimbursime, Cooperative Coffees do të përpiqet “absolutisht” të rikuperojë paratë e saj, tha z. Harris, por kjo nuk do të kompensonte të gjithë ndërprerjen.
Biznesit të tij i është dashur të marrë një linjë shtesë kredie, të rrisë çmimet dhe të gjejë mënyra për të mbijetuar me fitime më të ulëta.
“Kjo është një humbje energjie që nuk e kam parë kurrë më parë”, tha z. Harris, i cili është gjithashtu drejtor financiar i Cafe Campesino, një nga 23 fabrikat e kafesë që zotërojnë Cooperative Coffees. “Dominon të gjitha bisedat dhe thjesht të thith jetën nga brenda.”
Çfarë mund të ndodhë më pas?
Shtëpia e Bardhë thotë se nëse humbet, do të vendosë taksa nëpërmjet mjeteve të tjera, siç është një ligj që i lejon presidentit të vendosë tarifa deri në 15% për 150 ditë.
Edhe atëherë, bizneset do të kishin njëfarë lehtësimi, pasi këto mjete të tjera kërkojnë hapa si lëshimi i njoftimeve zyrtare, të cilat kërkojnë kohë dhe diskutim, tha avokati i tregtisë Ted Murphy i Sidley Austin.
“Kjo nuk ka të bëjë vetëm me paratë,” tha ai. “Presidenti ka njoftuar tarifat të dielën që hyjnë në fuqi të mërkurën, pa njoftim paraprak, pa ndonjë proces të vërtetë.”
“Mendoj se kjo është gjëja më e madhe në këtë rast për bizneset – pavarësisht nëse kjo do të ndodhë apo jo në të ardhmen tonë”, shtoi ai.
Nuk ka asnjë shenjë të qartë se si do të vendosë gjykata.
Në vitet e fundit, ajo ka rrëzuar politika të mëdha, të tilla si falja e kredive studentore të epokës së Bidenit, ndërsa Shtëpia e Bardhë e teproi me veprimet e saj.
Por nëntë gjyqtarët, gjashtë prej të cilëve u emëruan nga republikanët, përfshirë tre nga Trump, kanë treguar respekt ndaj këtij presidenti në mosmarrëveshje të tjera të kohëve të fundit dhe historikisht i kanë dhënë liri veprimi Shtëpisë së Bardhë për çështjet e sigurisë kombëtare.
“Unë me të vërtetë mendoj se Gjykata Supreme ka argumente në dispozicion për të shkuar në të gjitha drejtimet e ndryshme”, tha Greta Peisch, partnere në Wiley dhe ish-avokate tregtare në administratën Biden.
Adam White, bashkëpunëtor i lartë në Institutin Amerikan të Ndërmarrjeve, tha se priste që gjykata të rrëzonte tarifat, por të shmangte pyetje të tilla si ajo që përbën një emergjencë kombëtare.
Rasti tashmë i ka komplikuar marrëveshjet tregtare të Shtëpisë së Bardhë, siç është ajo e arritur në korrik me Bashkimin Evropian.
Parlamenti Evropian po shqyrton aktualisht ratifikimin e marrëveshjes, e cila përcakton tarifat amerikane për mallrat evropiane në 15% në këmbim të premtimeve që përfshijnë lejimin e më shumë produkteve bujqësore amerikane.
“Ata nuk do të veprojnë për këtë derisa të shohin rezultatin e vendimit të Gjykatës Supreme”, tha John Clarke, ish-drejtor për tregtinë ndërkombëtare në Komisionin Evropian.
Në Zvicër, e cila kohët e fundit uli perspektivën e saj për rritjen ekonomike duke përmendur tarifën prej 39% të Amerikës mbi mallrat e saj, prodhuesi i çokollatave Daniel Bloch tha se do të mirëpriste një vendim kundër administratës Trump.
Biznesi i tij, Chocolats Camille Bloch, po përthith rreth një të tretën e kostos së tarifave të reja për çokollatën kosher që firma e tij e ka eksportuar në SHBA për dekada të tëra, duke synuar të zbutë rritjen e çmimeve dhe të ruajë shitjet. Ky vendim ka eliminuar fitimet për njësinë dhe nuk është i qëndrueshëm, tha ai.
Ai shpreson që Trump do t’i rishqyrtojë tarifat e tij tërësisht, sepse “kjo do të ishte më e lehtë”.
“Nëse gjykata do të hiqte tarifat, sigurisht që do ta shihnim këtë si një shenjë pozitive”, tha ai. “Por nuk besojmë se kjo do të sjellë zgjidhjen.”
