Vërejtjet e presidentit amerikan në lidhje me persekutimin e supozuar të të krishterëve duket se janë përgjigje ndaj presionit nga baza e tij ungjillore.
Donald Trump ka kërcënuar të nisë një ndërhyrje ushtarake amerikane “të armatosur” në Nigeri, duke pretenduar se qeveria e vendit të Afrikës Perëndimore ka dështuar të parandalojë sulmet ndaj të krishterëve .
Ja çfarë dimë deri më tani rreth situatës në zhvillim e sipër.
Çfarë pretendoi Trump dhe cili ishte konteksti politik i SHBA-së?
Në një postim në llogarinë e tij Truth Social gjatë fundjavës, Trump tha: “Islamistët radikalë janë përgjegjës për këtë masakër masive” dhe paralajmëroi se nëse qeveria nigeriane nuk arrinte të ndalte vrasjet, Uashingtoni do të “ndërpriste menjëherë të gjitha ndihmat dhe asistencën për Nigerinë” dhe mund të “hynte në atë vend tani të turpëruar, me armë zjarri”.
Komentet e Trump erdhën pas javësh lobimi nga ligjvënësit amerikanë dhe grupet konservatore të krishtera që e nxisnin atë të caktonte Nigerinë si një “vend me shqetësim të veçantë” (CPC) për përndjekje të dyshuar fetare – një listë që përfshin gjithashtu Rusinë, Arabinë Saudite, Iranin dhe Kinën.
Deklarata e tij pasqyroi presionin e ripërtërirë politik të brendshëm për t’u dukur i ashpër ndaj margjinalizimit ose persekutimit të të krishterëve jashtë vendit, një temë që rezonon fuqishëm me pjesë të bazës së tij të djathtë, ungjillore.
A përballen të krishterët me një kërcënim të veçantë sigurie në Nigeri?
Nigeria është zyrtarisht laike, por pothuajse e ndarë në mënyrë të barabartë midis myslimanëve (53%) dhe të krishterëve (45%), me popullsinë e mbetur që praktikon fetë tradicionale afrikane. Dhuna kundër të krishterëve ka tërhequr vëmendje të konsiderueshme ndërkombëtare dhe shpesh cilësohet si përndjekje fetare. Megjithatë, shumica e analistëve argumentojnë se situata është më komplekse.
Në disa pjesë të Nigerisë qendrore, përleshjet vdekjeprurëse midis barinjve shëtitës myslimanë dhe komuniteteve bujqësore kryesisht të krishtera kanë rrënjët në konkurrencën për tokën dhe ujin, por përkeqësohen nga dallimet fetare dhe etnike. Barinjtë shpesh pretendojnë hakmarrje për vrasjen e njerëzve dhe bagëtive të tyre, ndërsa komunitetet lokale i shohin sulmet si spastrim etnik që synon vendbanimet e tyre.
Priftërinjtë dhe pastorët janë rrëmbyer gjithnjë e më shumë për shpërblim, pasi ata shihen si figura me ndikim, adhuruesit ose organizatat e të cilëve mund të mobilizojnë fonde shpejt. Disa analistë thonë se ky mund të jetë një trend i nxitur më shumë nga ekonomia kriminale sesa nga diskriminimi fetar.
Cila është situata më e gjerë e sigurisë në Nigeri?
Në verilindje, Boko Haram dhe grupet e saj të ndara, siç është Shteti Islamik Provinca e Afrikës Perëndimore (ISWAP), kanë zhvilluar një kryengritje që nga viti 2009, duke vrarë dhjetëra mijëra njerëz dhe duke zhvendosur miliona.
Në veriperëndim, bandat kriminale të armatosura rëndë – shpesh të etiketuara si “banditë” – kryejnë rrëmbime dhe bastisje masive që prekin si komunitetet myslimane ashtu edhe ato të krishtera. Këto grupe kanë zgjeruar operacionet në Nigerinë veri-qendrore, duke shfrytëzuar praninë e dobët të shtetit dhe pakënaqësitë lokale.
“Të krishterët po vriten, nuk mund ta mohojmë faktin se edhe myslimanët po vriten”, tha për Agence France-Presse Danjuma Dickson Auta, një i krishterë dhe udhëheqës i komunitetit nga shteti Plateau në Brezin e Mesëm.
Ndërkohë, në juglindje, separatistët që kërkojnë të ringjallin shtetin e shpërbërë të Biafrës janë lidhur me dhunën kundër institucioneve qeveritare dhe civilëve, ku shumica e viktimave janë të krishterë. Në total, mijëra janë vrarë në fronte të shumta, duke krijuar kriza humanitare dhe qeverisëse që mbivendosen.
Si i është përgjigjur Nigeria krizave të sigurisë?
Qeveritë e njëpasnjëshme nigeriane kanë luftuar për të përmbajtur këto kërcënime dhe forcat e sigurisë janë të shtrira në shumë fronte. Ato gjithashtu shpesh akuzohen për abuzime të të drejtave të njeriut që më parë kanë ndaluar mbështetjen e SHBA-së – më së shumti sipas Ligjit Leahy , i cili kufizon shitjet e armëve për forcat e akuzuara për shkelje.
Në mungesë të policisë shtetërore dhe bashkëpunimeve të duhura të inteligjencës në të gjitha nivelet e hierarkisë së sigurisë, shumë komunitete mbeten të pambrojtura dhe grupet e vigjilantëve kanë mbushur boshllëkun në disa shtete.
Si i është përgjigjur Nigeria Trumpit?
Në një deklaratë të dielën, Presidenti Bola Ahmed Tinubu nuk e përmendi drejtpërdrejt Trumpin, por theksoi se Nigeria “është një demokraci me garanci kushtetuese të lirisë fetare”. Ai tha se karakterizimi i vendit si intolerant ndaj feve “nuk pasqyron realitetin tonë kombëtar”.
Ndërkohë, zëdhënësi i tij presidencial, Daniel Bwala, e përshkroi postimin e Trump si “një keqkomunikim” dhe shprehu shpresën se të dy udhëheqësit do të “zgjeronin” dallimet e tyre nëse takohen. Ai këmbënguli që “një vlerësim i bazuar në të dhëna” dhe jo “raporte të izoluara dhe video të mediave sociale” duhet të udhëheqin përfundimet ndërkombëtare.
Bwala shtoi se çdo veprim ushtarak “do të ndodhte vetëm nëse është një veprim i përbashkët me qeverinë nigeriane”, duke riafirmuar sovranitetin e Nigerisë.
Megjithatë, po shtohen shqetësimet se komentet e Trump mund të ndikojnë në marrëdhëniet dypalëshe, veçanërisht ndihmën dhe shitjen e armëve, ose të shfrytëzohen nga grupe separatiste si Qeveria e Republikës së Biafrës në Mërgim, e cila tashmë po lobon në Uashington.
