Britania e Madhe dhe Gjermania kanë paralajmëruar për rrezikun në rritje që paraqesin satelitët rusë dhe kinezë, të cilët janë vërejtur shpesh duke spiunuar satelitët e përdorur nga fuqitë perëndimore. Në javët e fundit, të dy vendet kanë raportuar raste të shumta të ndjekjes, pengesave dhe ndërhyrjeve nga Rusia ndaj satelitëve të tyre.
Ministri gjerman i Mbrojtjes, Boris Pistorius, deklaroi se veprimet e Rusisë në hapësirë përbëjnë një kërcënim themelor që nuk mund të injorohet më.
“Veprimet e Rusisë, veçanërisht në hapësirë, paraqesin një kërcënim themelor për të gjithë ne. Një kërcënim që nuk mund ta injorojmë më,” tha ministri Pistorius, gjatë një konference në Berlin me liderë të industrisë hapësinore në shtator, citon CNN.
Ai përmendi dy satelitë rusë që ndiqnin dy satelitë të kompanisë IntelSat, të përdorur nga forcat gjermane dhe aleatët e tyre. Rusia dhe Kina kanë zgjeruar ndjeshëm kapacitetet e luftës hapësinore, duke përfshirë aftësinë për të bllokuar, manipuluar apo shkatërruar satelitë.
Komandanti i Forcave Hapësinore të Mbretërisë së Bashkuar, gjeneralmajor Paul Tedman, tha se satelitët rusë po ndjekin asetet britanike dhe po i pengojnë ato çdo javë, duke përdorur infrastrukturë tokësore për bllokim.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, paralajmëroi për planet e Rusisë për të zhvilluar armë bërthamore edhe në hapësirë. Edhe pse presidenti Putin ka deklaruar se nuk ka synim të vendosë armë bërthamore në hapësirë, Rusia ka vënë veton ndaj një rezolute të OKB-së që ndalon zhvillimin e tyre. Kina abstenoi nga votimi.
Si funksionon spiunazhi satelitor?
Ekspertët thonë se është e lehtë të zbulosh praninë e një sateliti të huaj, por e vështirë të kuptosh qëllimin e tij. Nëse një satelit rus qëndron pranë një sateliti, komunikimi europian për një kohë të gjatë, autoritetet supozojnë se po spiunon. Në orbitat më të ulëta, Rusia ka testuar pajisje që ngjajnë me armë.
SHBA-të dhe Franca kanë paralajmëruar për herë të parë më shumë se një dekadë më parë për satelitët rusë që spiunonin asetet e tyre. Në vitin 2015, një satelit rus u pozicionua pranë dy satelitëve IntelSat, duke shkaktuar shqetësim në Pentagon. Në vitin 2017, pas lançimit të një sateliti francezo-italian, satelitët rusë iu afruan për të “vëzhguar”.
A është Kina një kërcënim? Ekspertët besojnë se Kina është po aq, në mos më shumë, kërcënuese se Rusia. Ajo ka testuar satelitë me krahë robotikë që mund të zhvendosin satelitë të tjerë dhe ka kryer manovra të sofistikuara me shpejtësi të lartë. Kina ka më shumë burime financiare për të zhvilluar programet e saj hapësinore, ndërsa Rusia po përballet me kufizime të mëdha.
A po përgjigjet Europa siç duhet? Gjermania ka planifikuar një buxhet prej 35 miliardë euro për projektet hapësinore në pesë vitet e ardhshme. Mbretëria e Bashkuar ka rritur shpenzimet për mbrojtjen dhe po teston sensorë për të zbuluar kërcënime me lazer në hapësirë. Franca ka propozuar krijimin e “satelitëve roje” për të mbrojtur asetet e saj.
NATO e ka shpallur hapësirën si një “zonë operacionale” që nga viti 2019 dhe ka konfirmuar se Neni 5, që përcakton se një sulm ndaj një anëtari është sulm ndaj të gjithëve, zbatohet edhe në hapësirë.
Megjithëse Rusia paraqet rrezik, ka prova që ajo nuk i ka integruar mirë sistemet e saj satelitore në infrastrukturën ushtarake. Një avion luftarak rus i rrëzuar në Ukrainë kishte një sistem navigimi rus dhe një GPS komercial të ngjitur me ngjitës. Rusia gjithashtu ka blerë imazhe satelitore nga tregu privat, duke treguar dobësi në kapacitetet e saj.
Ky zhvillim tregon se gara për dominimin në hapësirë është intensifikuar dhe kërkon reagim të koordinuar nga vendet perëndimore.
