E përshkruar dikur si “shtëpia më joshëse Wendy ndonjëherë”, Y Bwthyn Bach u bë një tipar i paharrueshëm i fëmijërisë për breza të tërë të Familjes Mbretërore.
Vila miniaturë dykatëshe me çati kashte iu dhurua Princeshës së re Elizabeth në vitin 1932 nga populli i Uellsit.
U instalua në oborrin e shtëpisë së atëhershme të familjes së saj, Royal Lodge në Windsor, dhe ka mbetur atje që atëherë, së fundmi nën kujdesin e Andrew Mountbatten-Windsor, i cili jeton në rezidencë që nga viti 2004.
Por, me fëmijën e tretë të Mbretëreshës së ndjerë të cilit i janë hequr titujt dhe është dëbuar nga rezidenca mbretërore, çfarë e pret të ardhmen vilën – dhe a mund t’i kthehet ajo Uellsit?
Y Bwthyn Bach – në uellsisht për “Vila e Vogël” – u ndërtua në Cardiff dhe iu dhurua prindërve të Princeshës Elizabeth, atëherë Dukës dhe Dukeshës së Jorkut, për ditëlindjen e gjashtë të vajzës së tyre.
E projektuar nga arkitekti Edmund Willmott, vila u ndërtua nga zejtarë uellsianë nga materialet e mbetura nga ndërtimi i Spitalit Llandough në Vale të Glamorgan, i cili u hap në vitin 1933.
Ishte një version miniaturë i planifikuar me kujdes i një shtëpie reale, me katër dhoma 1.5 metra të larta – dy sipër dhe dy poshtë.
Madje përfshinte edhe telefonin e vet funksional, sobë elektrike, frigorifer dhe ujë të rrjedhshëm në kuzhinë, luks edhe për shtëpitë e vërteta në vitet 1930.
“Quhet vilë, por ishte më shumë si një kopje e një shtëpie shumë të rehatshme”, tha historiania Dr. Elin Jones.
“Është një vend magjepsës dhe më kujtohet që kam parë fotografi të tij kur isha fëmijë, dhe në atë kohë pashë Princin Charles dhe Princeshën Anne duke luajtur në atë që dukej si një Shtëpi fantastike Wendy”, tha Dr Jones.
Në kohën e dhuratës, prindërit e Elizabetës ishin Duka dhe Dukesha e Jorkut, përpara se babai i saj të ngjitej në fron si George VI, pas abdikimit të vëllait të tij Edward VIII.
Kujdestaria e vilës më vonë i kaloi Andrew kur ai ishte Duka i Jorkut dhe thuhet se ai pagoi për mirëmbajtjen e saj, ndërsa vajzat e tij Beatrice dhe Eugenie ishin ndër brezat e ardhshëm të anëtarëve të familjes mbretërore që e shijuan atë.
Princesha Beatrice mbikëqyri një rinovim të vilës dhe më vonë e përshkroi atë si “shtëpia më joshëse e Wendy-t ndonjëherë” në një dokumentar të BBC-së që festonte Jubileun e Diamantit të Elizabeth II.
“Gjyshja dhe motra e saj [Princesha Margaret] luanin këtu kur ishin të rritur,” tha ajo në atë kohë. “Kemi pasur fatin të luajmë këtu, si dhe kushërinjtë dhe kushërinjtë e dytë.”
Por me heqjen e titujve të pronësisë së Andrew-t, e ardhmja e vilës është e paqartë.
Pallati i Buckinghamit i konfirmoi BBC-së se pronësia e Y Bwthyn Bach aktualisht i përket Mbretit Charles III.
“Si Familja Mbretërore ashtu edhe qeveritë e Anglisë dhe Uellsit kanë gjëra të tjera për të menduar, të cilat janë shumë më urgjente dhe të rëndësishme sesa lodra e një fëmije”, tha Dr. Jones.
“Por mund të argumentohet se vendi më i mirë për këtë vilë të vogël… mund të jetë që ajo të kthehet në Uells dhe të shkojë në St Fagans si pjesë e historisë së vendit tonë.
“Shtëpia është një shprehje interesante e besnikërisë që kanë ndjerë uellsianët ndaj familjes mbretërore për shekuj me radhë.”
Por këto lidhje po “dobësohen, po lirohen, për shkak të decentralizimit dhe ndryshimeve aktuale në shoqëri”, tha historiani.
Dr. Jones shtoi: “Mendoj se Y Bwthyn Bach është një fosil, me të vërtetë. Është historikisht interesante, mund të argumentohet se është një pjesë e historisë së Uellsit e cila mund të vendoset më mirë në një muze në Uells, si shumë relike të tjera të së kaluarës sonë.”
Entuziastja e familjes mbretërore, Anne Daley, nga Cardiff, shpreson që vila të vazhdojë të përdoret nga anëtarët më të rinj të familjes në vend që të rrezikojë të bjerë në harresë.
“Është thjesht një vilë tjetër që tani është bosh – sa të tjera janë bosh në atë pronë tani?” tha ajo.
“Po Princi i Uellsit dhe Katerina? Pyes veten nëse fëmijët e tyre do të luanin aty. Do të harrohet, do të jetë i rrënuar, përveç nëse Princi William i lejon fëmijët e tij të luajnë atje.”
Nëse nuk do të ishte kështu, edhe ajo do të donte ta shihte atë të kthehej në Uells.
«Ishte një dhuratë, kështu që u përket atyre», tha ajo. «Nuk jam e sigurt nëse mund të kërkosh një dhuratë mbrapsht.»
“Por, historikisht, do të doja shumë ta shihja, publiku nuk e ka parë kurrë pjesën e brendshme.
“Do të sugjeroja ta ktheni në muzeun e Shën Fagansit dhe të gjithë mund ta shohim, edhe nëse duhet ta shembni tullë pas tulle dhe ta rindërtoni.”
