Nga refuzimi i arrestimit të ish-ministrit Saimir Tahiri, te heqja e menjëhershme e imunitetit për Arben Ahmetajn dhe rasti aktual i Belinda Ballukut, Kuvendi ka ndjekur qasje të ndryshme ndaj kërkesave të drejtësisë, duke e kthyer raportin mazhorancë–SPAK në një provë të vazhdueshme politike dhe institucionale.
Vendimet e Kuvendit për heqjen ose jo të imunitetit kanë ndjekur qasje të ndryshme në kohë, duke reflektuar peshën politike të figurave të përfshira.
Kërkesa e Prokurorisë së Posaçme për heqjen e imunitetit duke i hapur rrugë arrestimit të Belinda Ballukut, e rikthen përballjen e Ramës me drejtësinë në qendër të debatit publik dhe institucional.
Rama ka lejuar drejtësinë të veprojë shpejt kur kostoja politike ka qenë e ulët, por ka bllokuar ose relativizuar procesin kur është prekur rrethi i pushtetit real.
Precedenti i parë i rëndësishëm u shënua në vitin 2018, kur mazhoranca socialiste refuzoi t’i hapte rrugë arrestimit të ish-ministrit Saimir Tahiri, pavarësisht kërkesës së Prokurorisë për Krime të Rënda. Kuvendi zgjodhi një rrugë të ndërmjetme, duke mos autorizuar heqjen e lirisë, por vetëm masa më të lehta sigurie, ndërsa Tahiri më pas, në një fazë të veçantë, dha dorëheqjen nga mandati i deputetit. Ky rast u konsiderua si një përdorim politik i imunitetit parlamentar.
Pas krijimit të SPAK, qasja e mazhorancës ndryshoi në disa raste. Kuvendi miratoi pa rezistencë heqjen e imunitetit për ish-zv.kryeministrin Arben Ahmetaj, duke i hapur rrugë masave penale dhe hetimit të thelluar. E njëjta linjë u ndoq edhe për deputetë socialistë si Alqi Bllako dhe Jurgis Çyrbja, ndërsa ish-ministri Lefter Koka u arrestua pa pasur nevojë për procedurë parlamentare, pasi nuk mbante më mandat deputeti.
Megjithatë, këto raste kishin një element të përbashkët: figurat e përfshira ishin ose tashmë të distancuara politikisht nga kryeministri, ose nuk përfaqësonin më një shtyllë të pushtetit ekzekutiv.
Ndryshe paraqitet situata kur hetimet prekin figura kyçe të qeverisë në detyrë. Rasti i kryebashkiakut të Tiranës, Erion Veliaj, u shoqërua me mbrojtje të fortë politike përpara se drejtësia të ndërhynte. Në përjashtim nga ministrat dhe deputetët, kryebashkiakët nuk gëzojnë imunitet parlamentar, ndaj rasti i Veliajt përmendet vetëm si shembull i mbrojtjes politike, dhe jo si precedent procedural në Kuvend.
Në këtë kontekst, rasti i Belinda Ballukut paraqet një provë të re. Ajo është zyrtarja më e lartë e qeverisë në detyrë ndaj së cilës SPAK kërkon forcim masash, ndërsa Kuvendi ka në dorë autorizimin për heqjen e imunitetit. Rregullorja parlamentare i jep mazhorancës jo vetëm fuqinë e votës, por edhe mundësinë e zvarritjes së procesit deri në tre muaj, afat pas të cilit kërkesa e prokurorisë konsiderohet e rrëzuar nëse nuk ka vendim.
Përdorimi i kësaj hapësire procedurale, edhe pse formalisht ligjor, mund të përbëjë një pengesë reale për drejtësinë dhe të cenojë frymën e Kushtetutës dhe parimin e barazisë para ligjit. Për më tepër, çdo vendimmarrje ose mosvendimmarrje e Kuvendit në këtë fazë lexohet si sinjal politik për raportin e mazhorancës me Reformën në Drejtësi.
Nga Tahiri te Balluku, Kuvendi ka ndjekur qasje të ndryshme ndaj kërkesave të drejtësisë, duke krijuar një praktikë jo gjithmonë të njëtrajtshme. Ndërsa në disa raste mazhoranca ka lejuar veprim të shpejtë të organeve të drejtësisë, në raste të tjera ka zgjedhur rezistencën, zvarritjen ose mbrojtjen politike.
Vendimi që do të merret për Belinda Ballukun nuk do të jetë vetëm një akt procedural, por një provë politike dhe institucionale për mazhorancën. Më shumë se fati individual i një zyrtareje, në lojë është besueshmëria e parimit se imuniteti nuk shërben si mburojë politike, por si garanci procedurale që nuk duhet të pengojë ndjekjen penale.
