Nga Xhabir Hamiti
Për herë të parë në Liban zbrita në vitin 2002 për të mbrojtur temën e magjistraturës.
Gjatë studimeve në botën arabe, shumë herë kisha dëgjuar gjëra interesante për Libanin dhe sidomos për multikulturalizmin dhe multifetarizmin e tij e në veçanti për qytetin e Bejrutit, i cili njihej ndër arabët si Parisi i Lindjes së Mesme, e që asnjëherë nuk më ishte dhënë rasti ta vizitoja deri më tani.
Multikulturalizmi dhe multifetarizmi libanez
Libani është një shtet, banorët e të cilit dallohen nga pjesët e tjera arabe nga pasuri të shumta e të lashta kulturore dhe historike. Ky shtet arab shtrihet në një pjesë gjeopolitike shumë të ndjeshme përgjatë detit Mesdhe. Kufizohet me Izraelin, Sirinë dhe Palestinën. Ndryshe, Libani është i njohur botërisht edhe për luftën e tij të gjatë dhe të përgjakshme qytetare disavjeçare (1975-1990), gjurmët e së cilës dukeshin ende të freskëta në shumë pjesë të tij, të cilat të rikujtonin për një të kaluar të dhimbshme të kësaj shoqërie.
Ky vend, në gjirin e vet ka popullatën më multifetare në Lindjen e Mesme. Rreth 50 % e libanezëve janë myslimanë të ndarë në dy orientime – 26% suni dhe 24% shia, kurse mbi 40 % e banorëve tjerë janë të krishterë (ortodoksë, katolikë dhe protestantë), ndërsa rreth 5-6% i takojnë sektit druzë.
Gjatë lëvizjeve të mia në Lindjen e Mesme, në asnjë vend arab nuk kisha parë shoqëri më të fragmatizuar në aspektin e bindjeve fetare sesa në Liban. Një urrejtje e heshtur mbi bazën religjioze dhe atë sektare mbizotëronte thuajse kudo në mesin e kësaj shoqërie të vuajtur shumë nga lufta e gjatë qytetare. Dallimet më të theksuara shquheshin ato mes shiitëve të organizuar nën grupimin e tyre politik “Hizbu-llah” dhe sunitëve. Shiitët e Libanit janë mbështetur vazhdimisht nga alevitët e pushtetit asadian në Siri si dhe nga autoritetet qeveritare të Iranit.
Ende e kam të freskët fotografinë e myftiut libanez Hasan Halidit (1921-1989) të ekzekutuar përmes një atentati të përgatitur nga pjesa ekstremiste shiite e Libanit dhe Sirisë.
Ndërhyrja e Sirisë në Liban përmes Hizbull-llahit ka qenë dhe vazhdon të jetë një problem i vazhdueshëm gjatë dekadave të fundit.
Përmes celulave të saj sekrete dhe konspirative Siria çdo herë ka qenë element destabilizues i Libanit. Regjimi asadian është akuzuar gjithashtu nga komuniteti ndërkombëtar për organizimin dhe ekzekutimin e atentatit ndaj kryeministrit të suksesshëm libanez Refik el-Hairi, i cili në vitin 2005 në Bejrut, përmes një automjeti bombë të telekomanduar u vra në pabesi. Hairi u masakrua sepse ishte pjesëtar mysliman i drejtimit sunit. Kaq!
Në Liban, siç edhe e përmenda më lart jeton edhe komuniteti më i madh i krishterë në Lindjen e Mesme. Gati në çdo pjesë të këtij vendi mund të shihje kisha dhe qendra tjera fetare të besimit të krishterë. Qyteti Xhuneh ishte njëri nga qytetet e bukura bregdetare, banorët e të cilit në shumicë absolute ishin të besimit krishterë.
Partia e Hizbullahut, e udhëhequr nga sekretari i përgjithshëm Hasen Nasrallah, i njohur për lidhjet e tij shpirtërore dhe politike me Iranin, shihej nga pjesa dërmuese e shoqërisë libaneze si një ndër faktorët kryesorë destabilizues në vend.
Tensionet e konfesioneve fetare në Liban, as tani nuk janë shuar tërësisht.
Edhe pas përfundimit të luftës qytetare në vitin 1990, Libani për shkaqe sektare dhe politike ende vazhdon të jetë arenë e atentateve të herëpashershme vdekjeprurëse.
Republika e Libanit ka një sistem interesant qeverisës, të bazuar mbi përkatësitë fetare të komuniteteve që jetojnë në të.
– Kryetari i shtetit duhet të jetë i krishterë – maronit,
– Kryeministri mysliman – sunit,
– Kryetari i parlamentit mysliman – shiit,
– Zëvendëskryeministri dhe zëvendës kryetari i parlamentit duhet të jenë pjesëtarë të besimit të krishterë maronit.
Kjo duket se ishte formula e vetme e pajtimit mes fraksioneve, si dhe një kusht i vetëm për përfundimin e luftës së gjatë qytetare në këtë vend.
Libani, gjegjësisht kryeqyteti i tij Bejruti, njihet edhe me emrin e Pashko Vasës, i cili në këtë pjesë të Lindjes së Mesme ishte guvernator gjatë kohës së sundimit të Perandorisë Osmane, gjegjësisht nga viti 1883 deri në vitin 1892.
Në Liban, Siri, Egjipt dhe Irak edhe sot mund të takosh numër të madh të familjeve me prejardhje shqiptare, të cilat në botën arabe në përgjithësi si dhe në Turqi njihen me emrin “Arnaut”.
Shkëputur nga “Kujtimet për Lindjen e Mesme”, Xhabir Hamiti (pedagog i Studimeve Islame, Universiteti i Prishtinës)
