Edhe pse kriza aktuale nuk u shkaktua nga sektori financiar, pasoja nga një valë e dytë e pandemisë është më e madhe se kërcënimi që u vjen bankave nga kriza e borxhit në Eurozonë.
Bankave evropiane u është kërkuar që të fshijnë bilancet e tyre për hua të këqija, mes shqetësimeve në rritje që fshirjet në të gjithë zonën e euros mund të tejkalojnë krizën financiare 2008/09.
Andrea Enria, kryetar i bordit mbikëqyrës të Bankës Qendrore Evropiane (BQE), i tha (12.10) së përditshmes gjermane me profil ekonomik,” Handelsblatt”, se një valë e dytë e zgjatur e pandemisë së koronavirusit mund të shkaktojë një rritje të kredive të këqija në 1.4 trilionë euro (1.7 trilionë dollarë).
“Është ende herët për ta përjashtuar këtë skenar ekstrem,” paralajmëroi Enria.
Në mars dhe prill, qeveritë e BE aplikuan masa të pashembullta për të garantuar hua, subvencionuar pagat dhe për të vonuar ripagimet e borxheve në mënyrë që të ndihmonin firmat për t’i mbijetuar krizës shëndetësore. Në të njëjtën kohë, BQE prezantoi planin e saj duke zbutur kërkesat e kapitalit për të mbështetur bilancet e bankave dhe për të siguruar që kredia për ekonominë e gjerë të mbahej e qëndrueshme.
Dividenti në pritje
Bankat evropiane, të cilat kanë luftuar që të realizojnë fitime të mira që nga kriza financiare 2008/09 dhe kriza e borxhit në zonën e euros, u ndaluan gjithashtu nga blerjet e aksioneve dhe lëshimi i pagesave të dividentit deri në fund të vitit. Në përgjithësi, masat e BQE-së çliruan 150 miliardë euro kapital.
Enria sugjeron një ndryshim të politikave në Bankën Qendrore. Në vend që të ndihmojë huadhënësit në parandalimin e një vale të madhe falimentimesh të korporatave, BQE tani po u bën thirrje atyre që t’i japin përparësi bizneseve të zbatueshme dhe të përqendrohen në përfitimin e tyre, veçanërisht pasi një epokë e normave negative të interesit ka dëmtuar marzhet.
“Bankat duhet të hedhin një vështrim të sinqertë në librat e tyre të kredive dhe të kontrollojnë se cili nga klientët e tyre do t’i mbijetojë krizës,” i tha ai “Handelsblatt”, duke shtuar se disa huadhënës nuk kishin vlerësuar ende plotësisht rrezikun e një rritjeje të madhe të kredive të këqija.
Në qershor, BQE kreu një test stresi për të vlerësuar cënueshmërinë e huadhënësve të Evropës dhe ndërsa tha se ata mund t’i rezistonin pandemisë që po lehtësohej, paralajmëroi se nëse situata përkeqësohej, “shterimi i kapitalit të bankës do të ishte material”.
Josefin Mayer, një studiuese me eksperiencë në Institutin Kiel për Ekonominë Botërore (IfW), i tha DW se një valë e dytë e zgjatur do të shkojë “dorë për dore me rënie më të mëdha të PBB-së” në të gjithë zonën e euros, e cila nga ana tjetër mund të “përngjajë” me skenarin më të rëndë të Bankës Qendrore.
“Sektori i korporatave të Evropës merr dy të tretat e nevojave të saj për kredi në formën e kredive bankare, kundrejt vetëm një të tretës në SHBA. Kështu që këto kompani varen vërtet nga bankat që sigurojnë likuiditet,” paralajmëroi Mayer.
Agjensia e vlerësimeve S&P, ndërkohë, javën e kaluar parashikoi që normat e interesit të paracaktuara të korporatave evropiane do të dyfishoheshin gjatë nëntë muajve të ardhshëm në 8.5%, nga 3.8% që ishin më herët. Në skenarin më të keq, ku vala e dytë detyron mbyllje shtesë dhe vonesat vazhdojnë deri në daljen e vaksinës kundër virusit Corona, agjencia tha që normat e interesit në Evropë mund të arrijnë në 11%.
Në një raport specifik muajin e kaluar, agjencia e vlerësimeve mbajti parashikimet e saj negative për bankat evropiane. Ndërsa shumica e indekseve të aksioneve e kanë rimarrë veten nga e ashtuquajtura “përplasje nga virusi Corona”, Bankat Euro Stoxx – një indeks bankar evropian – është akoma poshtë 46% nga niveli më i lartë i tij në shkurt, një tjetër shenjë e mungesës së besimit në sektor. S&P paralajmëroi gjithashtu se konsolidimi ishte tashmë i pashmangshëm.
Më shumë blerje dhe fuzione
Shumica e analistëve pajtohen se një sektor bankar më i dobët do të stabilizonte sistemin financiar të Eurozonës. Bashkimet dhe blerjet do t’i lejonin huadhënësit të ulnin kostot dhe të diversifikonin burimet dhe rreziqet e të ardhurave. Por ndërsa për konsolidimin është folur për disa vjet, ai sapo ka filluar, falë lehtësimit të rregullave nga BQE këtë verë.
Në Spanjë, bashkimi i CaixaBank dhe Bankia krijoi muajin e kaluar huadhënësin më të madh të vendit, me 650 miliardë euro pasuri dhe 20 milionë klientë. Intesa Sanpaolo në Itali mori miratimin e aksionerëve këtë verë për të blerë UBI Banca, duke krijuar bankën më të madhe e të pasur të vendit dhe zonën e dytë më të madhe të Eurozonës nga kapitalizimi i tregut.
Spekulimet po rriten për një megabashkim midis bankave zvicerane UBS dhe Credit Suisse. Në Gjermani, megjithatë, pavarësisht presionit të qeverisë, huadhënësit më të mëdhenj të vendit Deutsche Bank dhe Commerzbank vitin e kaluar e përjashtuan mundësinë e një bashkimi, për momentin.
Në intervistën e tij për “Handelsblatt”, Enria bën thirrje për heqjen e pengesave për bashkimet ndërkufitare, të cilat do të lejonin krijimin e gjigandëve bankarë evropianë, që janë më të aftë të konkurrojnë me homologët e tyre të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Kërcënim i ri
Borxhi i korporatave nuk është cunami i vetëm që po u afrohet bankave evropiane. Muajin e kaluar, S&P Global paralajmëroi për rrezikun në rritjeje të një “laku dënimi” të një banke të re sovrane – ose një spirale negative – kur një pjesë e madhe e borxhit qeveritar të një vendi të lëkundur mbahet nga bankat e brishta vendase, të cilat qeveria më pas detyrohet t’i shpëtojë.
Agjencia e vlerësimeve tha se huadhënësit e Eurozonës, që nga fillimi i pandemisë, kanë blerë bono me vlerë 210 miliardë euro në vendet ku ata operojnë.
Një “lak dënimi” ishte në zemër të krizës së borxhit të Eurozonës dhe mund të përbëjë përsëri një rrezik ngjitjeje për të gjithë bllokun e monedhës së 19 shteteve. Për shembull, një krizë në një vend mund të detyrojë bankat e Eurozonës të shesin borxhin e këtij shteti, duke i lënë bankat vendase të paafta për ta përballuar.
Bankat e vendeve si Gjermania dhe Franca zakonisht zotërojnë rreth 5-10% të borxhit të qeverisë së tyre, por në Spanjë dhe Portugali, raporti është më afër 20%-shit. Në disa vende të Evropës Qendrore ose Lindore, raporti është gati 50%, tha S&P.
