Adoleshentja çeke, Barbara Sasova kërkon ndihmë për të gjetur fjalën e duhur në anglisht për të përshkruar detyrat e saj, shkruan gjiganti amerikan i informaciont, CNN, në një reportazh nga Scott McLean dhe Tomas Etzler.
“Punë sanitaresh”, thotë ajo duke qeshur plot nerv.
Vetëm 18 vjeçe, ajo është ndihmëse e një infermiereje në një spital në Kyjov, një qytet i vogël në Republikën Çeke, më pak se gjysmë ore nga kufiri sllovak.
Adoleshentja ndjek një shkollë të mesme për kujdesin shëndetësor, por me shkollat e mbyllura në të gjithë vendin për të ndaluar përhapjen e pandemisë Covid-19, ajo është katapultuar në botën e të rriturve, brenda një spitali për të cilin është shumë e nevojshme.
Disa nga kolegët e saj janë vetëm 16 vjeç.
“Unë mendoj se kjo është detyra jonë sepse ne jemi e ardhmja e punonjësve të shëndetësisë”, thotë Sasova.
“Situata është shumë serioze. Sistemi shëndetësor çek kurrë më parë nuk është përballur me një sfidë të tillë. Çdo ditë ka një rritje prej 1 000 punonjësish të kujdesit shëndetësor që sëmuren. Me 10 milion banorë si shtet, ky është një numër kritik”, thotë mjeku Milan Kubek, president i Dhomës Çeke të Mjekësisë.
Që nga 28 tetori, sipas Kubek, 15 433 punonjës të kujdesit shëndetësor janë infektuar me virusin dhe gati 3 000 prej tyre janë mjekë. Shumica po infektohen me virusin jo në punë, por në rrugë, ose nga miq ose të afërm, beson Kubek.
Shifrat janë aq të larta sa që spitalet çeke po çalojnë së bashku me ndihmën jetësore nga vullnetarët – të cilët marrin pikë bonus për përvojën mjekësore.
“Sistemi i kujdesit shëndetësor në Republikën Çeke tashmë është shembur sepse spitalet, me disa përjashtime, nuk janë në gjendje të ofrojnë kujdes afatgjatë për pacientët pa Covid”, thotë mjeku tjetër Jiri Vyhnal.
Rreth 50 kilometra më në lindje, në qytetin e Zlinit, 21-vjeçarja Marie Hanackova, në vitin e saj të fundit të kolegjit të infermierisë, tani regjistron turne 12-orëshe që kujdesen për pacientët më pak rëndë me koronavirus.
“Këtu ekziston një panik i çmendur. Njerëzit thjesht kanë frikë. Gjatë praktikës sime vitin e kaluar, ata ishin më të qetë,” i tha ajo CNN.
Paniku është i kuptueshëm. Republika Çeke ka një normë infeksioni që është më e larta se pothuajse çdo vend tjetër të madh në botë – gjashtë herë më të lartë se SHBA.
Zyrtarisht, një në çdo 63 njerëz në vend aktualisht është i infektuar me virusin.
CNN u lejua të futet brenda njësisë së kujdesit intensiv, ku të gjithë shtretërit e pajisur për të trajtuar pacientët me koronavirus në ventilator janë zënë.
“Ne nuk kemi mjaft infermierë, mjekë dhe teknikë”, shpjegon mjeku Tomash Gabrhelik.
Rreth 15% e kolegëve të tij janë të sëmurë me virusin. Ai thotë se së shpejti do të duhet t’i kërkojë që të kthehen në punë edhe nëse janë ende të sëmurë. Studentët dhe vullnetarët janë të dobishëm, thotë ai, por mjekët janë të pazëvendësueshëm.
Spitali thotë se nëse gjërat nuk ndryshojnë, ai do të detyrohet të largojë pacientët e rinj deri në 2 nëntor.
Në krye të krizës shëndetësore, Republika Çeke ka një politikan. Javën e kaluar, ministri i Shëndetësisë, Roman Prymula u akuzua për thyerjen e kufizimeve të koronavirusit.
Kryeministri çek, populisti Andrej Babis menjëherë bëri thirrje për dorëheqjen e tij. Pasi rezistoi për herë të parë, Prymula pranoi të tërhiqej pasi të zgjidhej një zëvendësues – ministri i tretë i Shëndetësisë në vetëm gjashtë javët e fundit, në kulmin e një prej shpërthimeve më të këqija që ka parë planeti.
Kthesa e papritur erdhi pasi qeveria çeke u vlerësua për trajtimin e saj të valës së parë në pranverë. Një urdhër i rreptë i qëndrimit në shtëpi, së bashku me një mandat ligjor jopopullor, por efektiv për të mbajtur një maskë kudo jashtë shtëpisë ndihmuan shpejt në shkatërrimin e virusit.
Në fillim të verës, numri i përditshëm i të vdekurve ishte gati zero. Pas kësaj, duket se vetëkënaqësia zuri vend.
Tani, ushtria çeke sapo përfundoi ngritjen e një spitali me 500 shtretër në terren – i pajisur plotësisht me mjekë dhe infermierë ushtarakë, të cilët do të duhet të tërhiqen nga spitalet civile për të ndihmuar.
“Ne nuk kemi personel të mjaftueshëm mjekësor, prandaj e mirëpresim shumë ndihmën nga jashtë”, shton Kubek.
Në pranverë, Italia Veriore e gjeti veten në një pozitë të ngjashme. Qeveria italiane u bëri thirrje fqinjëve të saj për ndihmë. Mjekë nga e gjithë bota iu përgjigjën thirrjes. Por, qeveria çeke nuk pranoi të dërgojë mjekët e saj ushtarakë jashtë vendit.
“Mjekët ushtarakë ishin të nevojshëm edhe këtu”, shpjegon zëvendësministri i Mbrojtjes, Jan Havranek për CNN, megjithëse ai gjithashtu pranoi se vala e parë e Covid-19 në pranverë ishte “mjaft e butë”.
Çekët dërguan kamionë me ndihma në Itali dhe Spanjë, por jo personel.
Tani, qeveria çeke është në një pozitë të vështirë të kërkojë nga fqinjët e saj të dërgojnë të njëjtin lloj punonjësish shëndetësorë që nuk pranoi t’i dërgonte disa muaj më parë.
I pyetur nëse çekët do të mendojnë më shumë për dërgimin e personelit herën tjetër kur fqinjët e tyre do të kenë nevojë për ndihmë, Havranek tha se leksioni u mor.
Garda Kombëtare e SHBA është zotuar të dërgojë disa duzina mjekësh në Republikën Çeke dhe Bashkimi Europian do të dërgojë 300.
Janë gjeste të mirëpritura, por vetëm një pikë uji në oqean.
Do të duhen 140 mjekë dhe infermierë të tjerë për ta bërë përsëri vetëm spitalin e Zlinit plotësisht funksional.
Nuk ka gjasa që çekët të marrin shumë më shumë ndihmë se kaq. Me rritjen e rasteve të koronavirusit në të gjithë Evropën, vendet kanë filluar të përgatiten për skenarët e tyre të rastit më të keq. Republikës Çeke së shpejti mund t’i duhet ta zhvillojë vetëm këtë betejë.
