Analizat gjenetike janë shumë të rëndësishme në parandalimin e shumë sëmundjeve dhe japin një ndihmë të madhe në trajtimin dhe gjetjen e terapive individuale për pacientë me sëmundje të rënda. Rëndësia e gjenetikës është vënë re edhe nga Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave në Stokholm, e cila këtë vit nderoi me çmimin ‘Nobel 2022 në Mjekësi’ gjenetistin suedez, Svante Pääbo.
Pikërisht në këtë fushë të gjenetikës, ka investuar edhe një shqiptar mjaft i njohur në Alberta dhe Kanada. Bëhet fjalë për Art Agollin,themelues dhe CEO i ”Equity Health Services”. ”Equity Health Services” po investon në krijimin e një nga qendrave më të mëdha gjenetike në Amerikën Veriore. Kjo qendër parashikohet të ketë platformën më të madhe të diagnostikimit dhe përpunimit të të dhënave gjenetike në Kanada dhe Amerikën Veriore.
Ky projekt zhvillohet në bashkëpunim me qeverinë e provincës së Albertës dhe Universitetit të Albertës dhe Universitetit të Calgarit. ”Equity Health Services” ishte shumë aktiv përgjatë pandemisë së Covid-19, duke qenë një nga kompanitë më të mëdha të testimit të Covid në Kanada. Equity Health ka qenë gjithashtu një nga kompanitë kryesore në furnizimin e sistemit shëndetësor publik Kanadez. Gjate pandemisë Equity Health ngriti një nga laboratorët mikrobiologjikë më të mëdhenj privat në Kanada me kapacitet për 10,000 teste në ditë (COVID-19, infeksionet, gripin) ku janë punësuar 25 profesionistë dhe në staf ka edhe shqiptarë.
“Ne ishim në gjendje të krijonim një rrjet cilësor në mënyrë për të shpërndarë dhjetëra miliona pajisje mbrojtëse personale në një kohë shumë të vështirë në botë” është shprehur themeluesi i “Equity Health Services”, Art Agolli për gazetën kryesore kanadeze Globe and Mail.
Sistemi kanadez është publik dhe kompania “Equity Health Services” po bashkëpunon shumë me qeverinë qendrore dhe me autoritetin shëndetësor të Albertës. Gjenetika është në hapat e para të saj të para në Kanada, ku pritet të instalohet edhe platforma më e madhe si kapacitet, duke bashkëpunuar edhe me dy universitetet më të mëdha në Calgary si dhe me qeverinë provinciale te Albertës. Brenda kësaj qendre pritet të testohen qelizat kancerogjene, tumoret, sëmundjet e ndryshme hereditare. Z.Agolli shprehet se ka shumë dëshirë që kjo qendër t’i shërbejë dhe Shqipërisë apo Kosovës pasi këto kapacite atje nuk ekzistojnë për momentin dhe shqiptarët do të kenë mundësi të testohen pranë qendrës në Kanada, pa pasur nevojë të udhëtojnë për në Kanada. Teknologjia dhe kapciteti i qendrës do të mundësojnë që Shqipëria dhe Kosova të bëjnë studime gjenetike të popullsisë për të kuptuar predispozicionin gjenetik të popullsisë nga sëmundjet dhe të krijojnë politikë inteligjente të parandalimit të sëmundjeve dhe gjithë sistemit shëndëtsor. Qendra do tu ofrojë shqiptarëve një shërbim për kryerjen e testit të ADN-së për të krijuar një profil gjenetik individual e cila do të shërbejë për parandalimin e shumë lloje sëmundjesh si ajo e zemrës, gjenetiket, tiroiden, pothuaj të çdo sfere që ka të bëjë me shëndetin dhe Shqipërisë do t’i vijë në ndihmë mundësia që do t’i ofrojmë me këtë infrastrukturë. Konsumatori shqiptar do të ketë shërbim në gjuhën e tij dhe gjenetistët shqiptarë që mund të bashkëpunojnë me homologët kanadezë të qendrës për studime specifike në Shqipëri.
Gjenetika shikohet si një nga armët kryesore me të cilën mund të luftohen sëmundjet. Aktualisht kompanitë më të mëdha farmaceutike në botë janë në kërkim të geneve që janë përgjegjëse për shkaktimin e kancerave dhe këto gene shikohen si vendimtare në zbulimin e terapive të reja në kurimin e kancerit.
“Equity Health Services” po zgjeron kërkimin e tij shkencor edhe në aplikimet e AND-së edhe në agrikulturë apo tek kafshët.
Z. Agolli ka një histori të gjatë në fushën e sipërmarrjeve. Para “Equity Health Services”, ai ishte bashkëthemeluesi i Bankers Petroleum dhe disa kompani të tjera në teknologji të ndryshme përfshirë bioteknologjinë. /AMPress/
Bisedoi: Blerina Ruka
