Në mes të bisedave për zëvendësimin e punonjësve të inteligjencës artificiale, ekspertët thonë se ka disa punë që kompjuterët nuk do të jenë në gjendje të marrin përsipër – të paktën për një kohë.
Që nga fillimi i Revolucionit Industrial, ka pasur kërcënime se makinat e reja – nga tezgjahët e mekanizuar deri te mikroçipet – do të uzurpojnë punët e njerëzve. Në pjesën më të madhe, njerëzit kanë mbizotëruar.
Tani, thonë disa ekspertë, me gjithëpërfshirjen e inteligjencës artificiale, kërcënimi po realizohet – robotët me të vërtetë po marrin përsipër disa punë, shkruan BBC.
Një raport i Goldman Sachs i marsit 2023 vlerësoi se inteligjenca artificiale e aftë për të gjeneruar përmbajtje, mund të kryente një të katërtën e punëve që kryhen aktualisht nga njerëzit.
Në të gjithë Bashkimin Evropian dhe SHBA, thotë raporti, 300 milionë vende pune mund të humbasin për shkak të automatizimit. Dhe kjo mund të jetë e frikshme, thotë Martin Ford, autor i Rule of the Robots: How Artificial Intelligence Will Transform Everything.
“Nuk është vetëm se mund t’u ndodhë individëve, mund të jetë mjaft sistematike. Mund t’i ndodhë një numri të madh njerëzish, potencialisht krejt papritur, për të gjithë në të njëjtën kohë. Dhe kjo ka implikime jo vetëm për ata individë, por dhe për të gjithë ekonominë”, thotë Ford.
Për fat të mirë, jo të gjitha lajmet janë të këqija. Ekspertët lëshojnë vërejtjet e tyre me njëfarë kujdesi: ka ende gjëra që inteligjenca artificiale nuk është në gjendje të bëjë – detyra që përfshijnë cilësi të dukshme njerëzore, të tilla si inteligjenca emocionale dhe të menduarit jashtë kutisë. Dhe kalimi në role që përdorin aftësi të tilla mund të zvogëlojë shanset tuaja për t’u zëvendësuar.
Tre kategori të sigurta
“Unë mendoj se ka tre kategori që do të jenë relativisht të sigurta për të ardhmen e parashikueshme. E para do të ishin punët që janë vërtet kreative, kështu që kur nuk jeni duke bërë punë me kazan ose thjesht duke riorganizuar gjërat, në të vërtetë jeni duke dalë me ide të reja dhe ndërtimi i diçkaje të re”, thotë Ford.
Kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht se të gjitha punët që konsiderohen “kreative” janë të sigurta. Në fakt, gjëra të tilla si dizajni grafik dhe rolet që lidhen me artet pamore mund të jenë ndër të parat që do të zhduken; algoritmet bazë mund të drejtojnë një robot për të analizuar miliona imazhe, duke lejuar inteligjencën artificiale të zotërojë menjëherë estetikën.
Por ka një siguri në llojet e tjera të krijimtarisë, thekson Ford.
“Në shkencë, mjekësi dhe ligj, njerëzit detyra e të cilëve është të krijojnë një strategji të re ligjore ose biznesi, mund të jenë të qetë. Mendoj se do të ketë ende vend për qeniet njerëzore”, shtoi Ford.
Një kategori tjetër e mbrojtur janë punët që kërkojnë marrëdhënie të sofistikuara ndërpersonale. Ford veçon infermierët, konsulentët e biznesit dhe gazetarët hulumtues.
“Këto janë punë që kërkojnë një kuptim shumë të thellë të njerëzve. Mendoj se do të kalojë shumë kohë përpara se inteligjenca artificiale të ketë aftësinë për të ndërvepruar në mënyra që të ndërtojnë vërtet marrëdhënie”, theksoi Ford.
Zona e tretë e sigurt, thotë Ford, përfshin punë që kërkojnë shumë lëvizshmëri dhe shkathtësi dhe aftësi për të zgjidhur problemet në mjedise të paparashikueshme. Kjo vlen për punët e elektricistëve, hidraulikëve, saldatorëve dhe të ngjashme.
“Këto janë llojet e punëve ku jeni duke u përballur me një situatë të re gjatë gjithë kohës. Ato janë ndoshta më të vështirat për t’u automatizuar. Për të automatizuar këto lloj pune, do t’ju duhet një robot fantastiko-shkencor. Do t’ju duhet C-3PO nga Star Wars”, tha Ford për BBC.
Ndërsa njerëzit ka të ngjarë të mbeten në punë që bien në ato kategori, kjo nuk do të thotë se ato profesione janë plotësisht të izoluara nga rritja e inteligjencës artificiale.
Në fakt, thotë Joanne Song McLaughlin, profesoreshë e asociuar e ekonomisë së punës në Universitetin në Buffalo në SHBA, shumica e vendeve të punës, pavarësisht nga industria, kanë aspekte që teknologjia ka të ngjarë t’i automatizojë.
“Arsimi dhe pozitat e larta nuk janë mbrojtje kundër inteligjencës artificiale”
“Në shumë raste, nuk ka asnjë kërcënim të menjëhershëm për vendet e punës, por detyrat do të ndryshojnë. Punët e njerëzve do të fokusohen më shumë në aftësitë ndërpersonale”, thotë Song McLaughlin, duke shtuar: “Është e lehtë të imagjinohet se, për shembull, inteligjenca artificiale do të zbulojë kancerin shumë më mirë se njerëzit mund ta bëjnë këtë. Dyshoj se mjekët do ta përdorin atë teknologji të re në të ardhmen. Por nuk mendoj se i gjithë roli i mjekut do të zëvendësohet”.
Ndërsa një robot në dukje mund të bëjë një punë më të mirë për të zbuluar kancerin, thotë McLaughlin, shumica e njerëzve do të duan akoma një mjek, një person real, për t’u treguar diagnozën.
Kjo është e vërtetë për pothuajse të gjitha punët, kështu që zhvillimi i atyre aftësive të dukshme njerëzore mund t’i ndihmojë njerëzit të mësojnë të bëjnë punët e tyre me inteligjencë artificiale.
“Mendoj se është e zgjuar të mendosh se cilat detyra brenda një vendi pune do të kryhen më mirë nga një kompjuter ose inteligjencë artificiale. Dhe cila është një aftësi plotësuese”, thotë McLaughlin.
Ajo tregon sportelet e bankave, ku dikur duhet të ketë pasur sportele shumë të sakta. Tani ajo detyrë është e automatizuar, por ka ende një vend për një arkëtar: “Detyrën e numërimit të parave e ka marrë një makinë, por tani arkëtarët janë më të fokusuar në lidhjen me klientët dhe prezantimin e produkteve të reja. Aftësitë sociale janë bërë më të e rëndësishme”.
Është e rëndësishme të theksohet, thotë Ford, se një arsim i avancuar ose një pozicion shumë i paguar nuk është mbrojtje kundër inteligjencës artificiale: “Ne mund të konkludojmë se një drejtor ekzekutiv është më i lartë në zinxhirin ushqimor sesa dikush që fiton jetesën duke drejtuar një makinë, por se e ardhmja e drejtorit ekzekutiv është më e rrezikuar se sa shoferët e ardhshëm të Uber. Ne nuk kemi ende makina autonome, por inteligjenca artificiale mund të shkruajë raporte. Në shumë raste, punëtorët më të arsimuar do të jenë më të rrezikuar sesa punëtorët më pak të arsimuar. Mendoni se një person që punon në pastrimin e dhomave të hoteleve – është vërtet e vështirë ta automatizosh atë punë”.
Me pak fjalë, kërkimi i vendeve të punës në mjedise dinamike dhe në ndryshim që përfshijnë detyra të paparashikueshme është një mënyrë e mirë për të parandaluar humbjet e vendeve të punës për shkak të inteligjencës artificiale. Të paktën për një kohë.
