Dora e Tetiana Khlapova u drodh ndërsa regjistroi në celularin e saj rrënojat e Katedrales së Shpërfytyrimit të shkatërruar të Odesës, dhe mallkoi Rusinë, tokën e saj të lindjes. Khlapova u rrit në Ukrainë dhe gjithmonë kishte ëndërruar të jetonte në qytetin bregdetar. Por jo si refugjate lufte.
Në vetëm një javë, Rusia ka goditur me dhjetëra raketa dhe dronë rajonin e Odesës. Por asnjëra nuk goditi aq shumë sa ajo që shkatërroi katedralen, e cila qëndron në zemër të së kaluarës romantike, famëkeqe të qytetit dhe rrënjëve të saj të thella si në kulturën ukrainase ashtu edhe në atë ruse.
“Unë jam refugjate nga Kharkiv. E durova atë ferr dhe erdha në Odesa me diell, perla, zemra e Ukrainës sonë”,- tha Khlapova, e cila ka jetuar në këtë vend për 40 nga 50 vitet e saj.
Qafa e saj ka ende një gjurmë të shrapnelit nga dita e tretë e luftës, kur u godit banesa e saj. Në ditën e katërt, ajo iku në Odesa.
Tani, ajo po bën një udhëtim të shpejtë në vendin e saj në Kharkiv për të marrë rrobat e dimrit që të mund të presë mbarimin e luftës në Irlandë, “sepse këtu nuk jemi të mbrojtur për asnjë sekondë, në asnjë qytet”.
“Në çdo moment, ju thjesht mund të goditeni dhe i gjithë trupi juaj të copëtohet”,- tha ajo.
“Pas përfundimit të luftës, unë besoj se Ukraina do ta mposhtë këtë papastërti, këta vampirë dhe unë do të kthehem në shtëpi. Unë do të kthehem, pa marrë parasysh asgjë.”
Që kur Ukraina fitoi pavarësinë nga Moska në vitin 1991, Odesa e shikonte veten ndryshe nga qytetet e tjera të mëdha të vendit për shkak të historisë së saj të gjatë, konfliktuale dhe një këndvështrimi që shtrihej shumë përtej kufijve të saj.
E kaluara e Odesës është e ndërthurur me disa nga figurat më të nderuara të Rusisë, duke përfshirë Katerinën e Madhe, autorin Leo Tolstoy dhe poeten Anna Akhmatova.
Portet e saj ishin kyçe për marrëveshjen ndërkombëtare të vitit të kaluar që lejoi Ukrainën dhe Rusinë të dërgonin grurin e tyre në pjesën tjetër të botës. Katedralja e saj ortodokse i përket patriarkanës së Moskës. Banorët e saj kryesisht flasin rusisht. Derisa Kremlini e aneksoi ilegalisht Gadishullin e Krimesë aty pranë në 2014, plazhet e tij dashuroheshin edhe nga turistët rusë.
Në javët e para të luftës, thashethemet e mbjella nga propaganda e Kremlinit fluturuan nëpër qytet: Moska nuk do të godiste kurrë qendrën historike, kryetari i bashkisë kishte ngarkuar një varkë të mbushur me trëndafila për të përshëndetur ushtarët rusë, ndërsa një shumicë e heshtur e banorëve prisnin një “çlirim” rus. Por ato ishin gënjeshtra.
“Deri më sot, nëse lexoni dhe monitoroni kanalet ruse, të gjithë ata janë absolutisht të bindur se ne po i presim këtu,”- tha Hanna Shelest, një studiuese politike dhe sigurie e rritur në Odesa, babai i së cilës është një portier.
Infrastruktura rajonale e Odesës u godit vazhdimisht nga Rusia gjatë dimrit, ndryshe nga porti i saj, i cili ishte kyç për Iniciativën e Kokrrave të Detit të Zi që lejoi që produktet bujqësore të transportoheshin të sigurta nga të dy vendet për të ushqyer njerëzit në mbarë botën.
Siloset e rajonit ishin plot kur Rusia u tërhoq nga marrëveshja në mes të korrikut. Raketat dhe dronët goditën të nesërmen, duke vënë në shënjestër vendet e magazinimit, infrastrukturën e transportit dhe ndërtesat e rastësishme.
Mbrojtja ajrore e Ukrainës devijoi shumicën e goditjeve, por çdo ditë një pakicë kalonin. Sulmet e javës së kaluar shënuan herën e parë që goditet qendra e qytetit historik të Odesës që nga fillimi i luftës.
Kryebashkiaku Hennadii Trukhanov ishte i paqartë në një video-mesazh të tërbuar drejtuar rusëve pas goditjes së të dielës në katedrale, duke treguar punonjësit e shpëtimit duke hequr me kujdes një ikonë të dëmtuar nga rrënojat.
“Sikur ta dinit se sa shumë ju urren Odesa. Jo vetëm që ju urren. Ju përbuz. Ju po luftoni fëmijët e vegjël, kishën ortodokse. Raketat tuaja bien edhe në varreza”,- tha ai.
“Vështirë se duhet të na njihni ne, odesanët. Nuk do të na thyeni, thjesht na bëni më të zemëruar.”
Një tjetër raketë u përplas në Shtëpinë e Shkencëtarëve, një rezidencë që dikur i përkiste familjes Tolstoy dhe u shndërrua në një institucion për të bashkuar studiuesit. Një e tretë goditi ndërtesat administrative dhe apartamente.
Objektivat ishin brenda 200 metrave (oborre) nga porti. Shelest beson se katedralja u godit rastësisht, por kjo përbën pak ngushëllim përballë shkatërrimit. Apnews
