Marrëveshja kornizë e Donald Trump për t’i dhënë fund luftës në Gaza dhe për rindërtimin e territorit të shkatërruar ka një vrull pas saj.
Pjesa më e madhe e kësaj vjen nga vetë presidenti. Momenti vjen gjithashtu nga vendet kryesore arabe dhe islamike që e kanë mbështetur planin, duke përfshirë Jordaninë, Egjiptin, Katarin, Arabinë Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe, Pakistanin, Indonezinë dhe Turqinë. Dhe kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, duke qëndruar pranë Donald Trump, e pranoi atë gjithashtu, pavarësisht faktit se përmban diskutime për një rrugë drejt një shteti palestinez, të cilën ai e ka denoncuar vazhdimisht.
Për të mbajtur ritmin, Trump thotë se Hamasi ka “tre deri në katër ditë” për të vendosur nëse do të thotë po apo jo.
Nëse përgjigjja është jo, lufta vazhdon.
Marrëveshja e propozuar duket shumë si një plan i paraqitur nga Joe Biden më shumë se një vit më parë. Që atëherë ka pasur vrasje masive të civilëve palestinezë, më shumë shkatërrime në Gaza dhe tani një zi buke, ndërsa pengjet izraelite në Gaza janë detyruar të durojnë muaj të tjerë agonie dhe robërie.
Pati shumë raportime në median izraelite se iniciativa e Bidenit dështoi sepse Netanyahu i ndryshoi objektivat me një sërë kërkesash të reja – nën presionin e së djathtës ekstreme në kabinetin e tij.
Megjithatë, plani kornizë është një moment i rëndësishëm. Për herë të parë, Donald Trump po ushtron presion mbi Izraelin që t’i japë fund luftës. Donald Trump e ka shndërruar veten në një udhëheqës të cilit është e vështirë t’i thuash jo. Askush nuk dëshiron të përfundojë duke përjetuar të njëjtën kritikë të ashpër që mori presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, në Zyrën Ovale në shkurt. Por gjërat mund të ndryshojnë kur udhëheqësit të largohen nga Shtëpia e Bardhë.
Përpara se Benjamin Netanyahu të largohej nga Uashingtoni për t’u kthyer në Izrael, stafi i tij e filmoi atë duke shpalosur versionin e tij të ngjarjeve. Një element ishte ideja e një Palestine të pavarur pranë Izraelit, zgjidhja me dy shtete të cilën Mbretëria e Bashkuar dhe vendet e tjera perëndimore janë përpjekur ta ringjallin duke njohur Palestinën.
Dokumenti i Trumpit i jep një mbështetje të papërcaktuar idesë së pavarësisë palestineze. Ai thotë se pas reformës së Autoritetit Palestinez, i cili ka selinë në Ramallah dhe udhëhiqet nga Presidenti Mahmoud Abbas, kushtet “mund të jenë më në fund të vendosura për një rrugë të besueshme drejt vetëvendosjes dhe shtetësisë palestineze, të cilën ne e njohim si aspiratën e popullit palestinez”.
Edhe mendimi i një perspektive të largët të një shteti palestinez ishte i tepërt për Netanyahun, i cili i kishte dhënë mbështetje të plotë Trumpit në Shtëpinë e Bardhë, duke i thënë në anglisht: “Unë mbështes planin tuaj për t’i dhënë fund luftës në Gaza, i cili arrin qëllimet tona të luftës”.
Në video, duke u përcjellë mesazhin e tij në hebraisht njerëzve në atdhe para fluturimit të gjatë për në shtëpi, Netanyahu pyetet nëse ai ishte dakord për një shtet palestinez. Ai ishte këmbëngulës.
“Jo, absolutisht jo. As nuk është shkruar në marrëveshje. Por ne thamë një gjë. Se do t’i rezistojmë me forcë një shteti palestinez.” Trump, tha ai, u pajtua.
Momenti është forca e planit. Dobësia e tij është mungesa e detajeve, një karakteristikë e diplomacisë Trumpiane. Dokumenti që Trump dhe Netanyahu miratuan, i cili gjithashtu ka mbështetjen e Mbretërisë së Bashkuar dhe vendeve të tjera evropiane, vjen me një hartë të përafërt të fazave të një tërheqjeje të IDF-së, por asnjë nga detajet thelbësore që përcaktojnë nëse marrëveshjet diplomatike të hartuara për t’i dhënë fund një lufte qëndrojnë të forta apo shpërbëhen.
Nëse do të funksionojë, do të nevojiten negociata të vështira. Në atë proces do të ketë shumë mundësi që të dështojë.
Partitë kryesore të opozitës në Izrael e kanë mbështetur planin. Ai është dënuar nga ultranacionalistët ekstremistë në koalicionin Netanyahu, të cilët e kishin pëlqyer planin “Trump Riviera” të diskutuar në fillim të vitit, i cili u lançua me një video të çuditshme që tregonte udhëheqësit e Izraelit dhe SHBA-së me veshje plazhi duke pirë kokteje në sfondin e një peizazhi të ri urban të Gazës me kulla qelqi vezulluese. E djathta ekstreme izraelite ishte e kënaqur që plani i Rivierës përfshinte largimin e të gjithë më shumë se dy milionë palestinezëve të Gazës. Ekstremistët hebrenj duan që toka të aneksohet dhe palestinezët të zëvendësohen me kolonë hebrenj.
Plani i ri thotë se asnjë palestinez nuk do të detyrohet të largohet. Bezalel Smotrich, ministri ultranacionalist i financave dhe udhëheqësi i kolonëve, e krahasoi atë me marrëveshjen e Mynihut, të nënshkruar këtë javë në vitin 1938. Në Mynih, Mbretëria e Bashkuar dhe Franca e detyruan Çekosllovakinë të dorëzonte territorin e saj dhe jo shumë kohë pas pavarësisë së saj ndaj Gjermanisë naziste.
Nëse Hamasi e pranon marrëveshjen dhe nëse Benjamin Netanyahu dëshiron të gjejë mënyra për të qetësuar Smotrichin dhe ekstremistët e tjerë që e mbajnë koalicionin e tij në pushtet, ai do të ketë shumë mundësi për të sabotuar negociatat në mënyra që fajësojnë Hamasin. Struktura e marrëveshjes kornizë të Trumpit i lejon Izraelit një sërë mundësish për të vënë veton ndaj lëvizjeve që nuk i pëlqejnë.
Mund të mos jetë e mundur të përfundojë një konflikt i thellë që ka zgjatur më shumë se një shekull. Në planin afatgjatë, Mbretëria e Bashkuar dhe shumë vende jashtë Izraelit dhe SHBA-së besojnë se çdo zgjidhje e tentuar që nuk çon në pavarësinë e Palestinës nuk do të sjellë paqe.
Kur ministrat e jashtëm të vendeve arabe dhe islamike lëshuan deklaratën e tyre të mbështetjes, ata thanë se besonin se kjo do të çonte në një tërheqje të plotë të Izraelit dhe rindërtim të Gazës, dhe “një rrugë për paqe të drejtë mbi bazën e zgjidhjes me dy shtete, sipas së cilës Gaza është plotësisht e integruar me Bregun Perëndimor në shtetin palestinez në përputhje me ligjin ndërkombëtar”. Kjo mund të merret si një referencë e koduar për vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë se pushtimi i tokës palestineze nga Izraeli është i paligjshëm.
Netanyahu beson se marrëveshja e afron atë me fitoren e pakapshme të Izraelit ndaj Hamasit. Ai i mohon palestinezëve çdo të drejtë mbi tokën midis lumit Jordan dhe detit.
Një plan, dy versione shumë të ndryshme të asaj që do të thotë. Korniza është mjaftueshëm e paqartë saqë të dyja interpretimet janë të mundshme. Ky nuk është një fillim premtues.
