Skitarët që u vendosën në start për ngjarjet e Kupës së Botës të skijimit alpin në Rocky Mountains në fillim të dhjetorit hodhën sytë nëpërmjet rrezeve e diellit për të shikuar një shteg të mbuluar me borë të mjaftueshme. Dhe të prodhuar po ashtu.
Kur shikonin lart pasi arrinin në vijë të finishit, skitarët shihnin kodra ngjitur që ishin ngjyrë kafeje dhe pa borë.
Ky ishte një sinjal për skitarët që do të shkonin në Pekin për Lojërat Olimpike Dimërore që do të nisin më 4 shkurt. Është një realitet shqetësues dhe i vështirë që të pranohet nga skitarët. Në kohët e fundit është bërë varësi prodhimi i borës. Në fakt makineritë për prodhimin e borës ndihmuan në vendosjen e “dimrit” të zhdukur në Lojërat Olimpike Dimërore.
“Ndryshimi i klimës është këtu dhe po ndodh. Ne po jetojmë në të tani. Nuk është diçka që do të ndodhë në të ardhmen e largët, por po ndodh tani. Dhe kjo tashmë po shihet me zjarret në Kaliforni, përmbytjet në Evropë. Kjo nuk është aspak mirë”, thotë Travis Ganong, një 33-vjeçar nga Kalifornia që është pjesë e ekipit skitar të SHBA-së që do të paraqitet në LOD “Pekini 2022”.
“Me egoizëm shpresoj se do të kemi dimra më të fortë në të ardhmen. Mirëpo situata nuk po duket aspak e mirë”.
Ngrohja globale po ndryshon dhe po rrezikon sportin e skijimit dhe sportet tjera të borës, ndoshta përgjithmonë, dhe jo vetëm në nivelin elitar. Kjo prek njerëzit që thjesht duan të skijojnë për argëtim, por edhe ata që sigurojnë jetesën nga vendet që ofrojnë aktivitete të tilla. Në dhjetor Kolorado vendosi një rekord që qëndroi që nga vitet 1880 për ditët e njëpasnjëshme pa borë. Pas temperaturave të ngrohta dhe vetëm një centimetër të reshjeve të borës deri më 30 dhjetor, zjarret e shkaktuara nga era shkatërruan qindra shtëpi në këtë shtet të SHBA-së. Tetë vjetët e fundit renditen si më të nxehtat në histori për tokën, sipas dy agjencive shkencore të SHBA-së, NASA-s dhe Administratës Kombëtare të Oqeanit dhe Atmosferës.
“Akullnajat po tërhiqen. Dimri fillon më vonë dhe përfundon më shpejt”, tha John Kucera, kampioni i botës në lëshim në vitin 2009, i cili tani është trajner i ekipit alpin të Kanadasë.
“Për një sport si i yni ne mund ta paguajmë më shpejt se disa të tjerë mungesën e borës. Ne jemi të varur nga klima dhe moti dhe kjo dikton se çka mund të bëjmë”.
Rezultati i mungesës së borës është evident. Po bëhet gjithnjë e më e vështirë për skitarët që të gjejnë akullnaja të përshtatshme për stërvitje, kështu që ata janë të detyruar të kërkojnë vende të reja – apo edhe të shkojnë në ambiente të mbyllura. Kjo vështirëson zhvillimin e garave të Kupës së Botës. Shumë erë apo shumë borë, ose edhe pak borë, çojnë në shtyrjen ose anulimin e garave. Është më e vështirë të gjendet bora e vërtetë kudo, kështu që konkurrenca vjen gjithnjë e më shumë në borën e bërë me makinë e cila ka efektet e veta të dëmshme në mjedis.
Ndërsa shpejtësitë e mëdha, pjerrtësia dhe këndet e mprehta e përbëjnë rrezikun e vazhdueshëm në skijimin alpin, përplasjet që shkaktojnë lëndime janë gjithnjë e më të zakonshme në skijimin nordik. Kjo pasi bora e krijuar nga njerëzit prodhohet më e fortë dhe në shtresë më të hollë.
“Patjetër që kemi vërejtur mungesë bore gjithandej. Vendet që në dhjetor, nëntor, dikur ishin ‘tokat e çudirave të dimrit’, po i shohim me gjithnjë e më pak borë. Dhe ka disa vjet që ato nuk po kanë borë sepse nuk po bie”, tha Taylor Fletcher, i cili u rrit në Kolorado dhe do të paraqitet për herën e katërt në Lojërat Olimpike Dimërore.
Shumë skitarë pjesëmarrës të Olimpiadës Dimërore ndajnë mendimin e njëjtë me Fletcherin.
“Unë nuk jam meteorologe”, tha Marta Bassino e Italisë, fituesja e disiplinës së sllallomit të madh në Kupën e Botës vitin e shkuar. “Por unë po e shoh me sytë e mi mungesën e borës”.
Alexis Pinturault, fitues i tri medaljeve olimpike për Francën, insiston se në shpatet e Tignes në Alpet e vendit të tij, ku është stërvitur, “është pothuajse e pamundur të skijosh”.
Skiatarja amerikane Winter Vinecki kujton një ngjarje në Bjellorusi ku në vend të një mjedisi të përshtatshëm për sezonin ajo garoi pellgjeve me ujë.
Një studim i botuar kohët e fundit në revistën “Çështjet aktuale në turizëm” parashikoi se vetëm një nga 21 vendet e mëparshme të Lojërave Olimpike Dimërore do të ishte në gjendje të siguronte me besueshmëri kushte të drejta dhe të sigurta deri në fund të këtij shekulli. Studiuesit nga Austria, Kanadaja dhe SHBA-ja përcaktuan se vetëm tri nga 12 qytetet evropiane që kanë pritur Lojërat Dimërore do të ishin vend i besueshëm deri në vitin 2050.
“Një pjesë e asaj se pse bëjmë dokumente si ky është të nxjerrim mesazhin se kemi një ndikim të madh. Në po shpresojmë që të shmanget skenari më i keq i mundshëm në të cilin nuk do të kemi vende për garat me ski”, tha Daniel Scott, profesor në Universitetin e Waterloos, i cili ishte bashkautor i studimit “Ndryshimi i klimës dhe e ardhmja e Lojërave Olimpike Dimërore: perspektiva e sportistëve dhe trajnerëve”.
Komiteti Olimpik Ndërkombëtar thotë se do të detyrojë kontraktualisht nikoqirët e ardhshëm të jenë pozitivë ndaj klimës. Lojërat e Pekinit supozohet të jenë neutrale ndaj klimës; të gjitha mjediset pritet të mundësohen nga energjia e rinovueshme dhe katër sheshe patinazhi në akull do të përdorin teknologjinë natyrale të CO2 për ftohje.
Tom Johnston po mbikëqyr formimin e borës së prodhuar në shtigjet alpine në malet e Pekinit, të cilat mund të jenë të ftohta por u mungon bora e vërtetë. Ai ka shqetësimet e tij për përgatitjen e shtigjeve të skijimit.
“Do të ketë probleme”, tha Johnston, i cili pyet nëse datat e Lojërave të ardhshme mund të kenë nevojë të ndryshojnë. “Por unë mendoj se sporti është shqetësimi i fundit për ndryshimin e klimës, për mendimin tim, në krahasim me ushqimin”.
“Jam i shqetësuar për të ardhmen e sportit tim, por me të vërtetë shumë përtej kësaj thjesht jam e shqetësuar për të gjithë të ardhmen tonë dhe sa kohë kemi përpara se gjithçka të arrijë vërtet”, tha skitarja Mikaela Shiffrin, e cila është nga Kolorado. “Ndonjëherë mendoj seriozisht të heq dorë nga garat për arsye se është një udhëtim më pak me aeroplan. Ky do të ishte një kontribut i vogël për një çështje të madhe”.
Shiffrin dhe snouborderja amerikane Maddie Mastro thonë se kanë reduktuar konsumimin e mishit, sepse ajo industri e dëmton planetin. Vinecki rrit vetë frutat, perimet dhe barishtet e saj në një kopsht në shtëpi. Ganong e nget biçikletën në vend të makinës kur është e mundur, siç bëjnë shoku i tij i ekipit amerikan Ryan Cochran-Siegle dhe Vincent Kriechmayr, një austriak që fitoi dy medalje të arta në kampionatin botëror.
“Realiteti është që ne po përballemi me një klimë që është në ndryshim e sipër. Dhe me siguri se në të ardhmen do të shohim gjëra vërtet dramatike sa i përket mungesës së borës”, tha Bode Miller, i cili është rekordmen me gjashtë medalje olimpike.
Miller është një investitor dhe një fytyrë publike e “Alpine-X”, një grup që punon për të ndërtuar vende të brendshme për sportet e dëborës në të gjithë SHBA-në.
