Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, njoftoi se do të presë udhëheqësit e Armenisë dhe Azerbajxhanit të premten për atë që ai e përshkroi si një “samit historik paqeje”.
Kryeministri armen, Nikol Pashinyan, dhe presidenti i Azerbajxhanit, Ilham Aliyev, do t’i bashkohen atij në Shtëpinë e Bardhë “për një ceremoni zyrtare paqeje”, shkroi Trump në “Truth Social”. E premtja do të jetë “një ditë historike për Armeninë, Azerbajxhanin, Shtetet e Bashkuara dhe botën”, njoftoi më tej Trump.
Bashkimi i dy armiqve të përbetuar dhe ndoshta arritja e një marrëveshjeje paqeje do të ishte një përpjekje e mëtejshme për ndërmjetësim në një konflikt ndërkombëtar nga presidenti i SHBA-së, i cili është i bindur se e meriton Çmimin Nobel për Paqen.
“Këto dy kombe kanë qenë në luftë për shumë vite, duke kushtuar mijëra jetë”, deklaroi Trump. “Shumë udhëheqës botërorë janë përpjekur t’i japin fund luftës, por pa sukses – deri më tani, falë Trump”, shtoi ai. Qeveria amerikane ka qenë “në kontakt me të dyja palët për një kohë të gjatë”.
Trump deklaroi më tej se Uashingtoni do të nënshkruante disa marrëveshje dypalëshe me të dyja palët “në mënyrë që të mund të shfrytëzojmë plotësisht potencialin e rajonit të Kaukazit Jugor”.
Armenia dhe Azerbajxhani kanë zhvilluar dy luftëra për kontrollin e rajonit të Nagorno-Karabakut në dekadat e fundit. Në vitin 2023, Azerbajxhani e vuri nën kontrollin e tij rajonin me shumicë armene etnike në një ofensivë ushtarake në shkallë të gjerë. Operacioni ushtarak shkaktoi ikjen e më shumë se 100,000 njerëzve drejt Armenisë, shkruan A2 CNN.
Rusia është ende dominuese ushtarakisht në rajon, por aktualisht është e lidhur në Ukrainë. Prandaj, Moska po përpiqet të mbrojë interesat e saj përmes presionit ekonomik dhe propagandës. Ajo tashmë ka shënjestruar kryeministrin armen Pashinyan , të cilin Moska dëshiron ta shohë të zëvendësuar nga një kandidat pro-rus në zgjedhjet e ardhshme të vitit 2026. E ardhmja e rajonit varet gjithashtu nga luftërat në Ukrainë dhe midis Izraelit dhe Iranit.
Nëse trupat ruse tërhiqen nga Ukraina në një moment, rreziku i ndërhyrjes së Moskës me provokime ushtarake në Kaukazin e Jugut rritet. Dhe sa më i dobët të jetë Irani, aq më pak hapësirë manovrimi ka Armenia. Meqenëse Turqia dhe Azerbajxhani e konsiderojnë veten “shtete vëllazërore”, hapja e kufirit midis Turqisë dhe Armenisë do të ndodhte vetëm me pëlqimin e Azerbajxhanit. Megjithatë, eksperti i Kaukazit, Meister, i sheh shanset për një marrëveshje paqeje si “më të mëdha se kurrë”.
