Nuk është rastësi që Muzeu i Dizajnit në Den Bosch ka zgjedhur shtatorin e këtij viti për të hapur ekspozitën “Dizajni i Rajhut të Tretë”: Qyteti u çlirua nga pushtimi gjerman 75 vjet më parë.

Ekspozitat retrospektive nga Holanda dhe Gjermania përfshijnë dizajnime të njohura si “ “VW Beetle dhe swastika”, si dhe filma dhe foto nga epoka që japin një përshtypje të mitingjeve mbresëlënëse naziste dhe Lojërave Olimpike të 1936-s. Filmat me regji nga Leni Riefenstahl, të cilët transferuan me përvojë ideologjinë naziste në ekran, gjithashtu janë paraqitur në të gjithë Muzeun. “E gjitha tregon se sa dizajni krijues kontribuoi në shfaqjen e ideologjisë së përsosur naziste”, ka thënë drejtori i Muzeut Timo de Rijk

Nazistët paraqitën një imazh joshës të prosperitetit dhe kënaqësisë së pakujdesshme për botën e jashtme në një kohë kur ata tashmë po ndërtonin kampe përqendrimi, thonë organizatorët e ekspozitës.

Dizajni shpesh paraqitet si një kontribut për një botë më të mirë, por në këtë rast ishte një instrument i forcave të liga. “Kjo është arsyeja pse ju duhet t’ju hyni telasheve për të analizuar se si funksionoi propaganda e kohës,” kuratorët e muzeut argumentojnë të devijojnë kritikat ndaj projektit. Shoqata e antifashistëve holandezë (AFVN) e kishte refuzuar ekspozitën si “provokuese” dhe i bëri thirrje administratës së qytetit të ndërhynte.

Hanna Luden, drejtore e Qendrës për Informim dhe Dokumentim mbi Izraelin në Hagë, e përshkroi ekspozitën si një “veprim shtrëngues”, por pranoi se është “thellësisht e mirë” për të shpjeguar sesi propaganda mund të manipulojë njerëzit.

“Dizajni ka të bëjë me çdo formë të pranisë”, thotë eksperti i dizajnit nga Cologne, Michael Erlhoff, dhe që përfshin organizimin e marshimeve masive, veshjeve, gjesteve, gjuhës – “gjithçka që ne tani e lidhim me markën dhe identitetin e korporatës”.

Ishte diçka që nazistët e dinin mirë, thotë Erlhoff. Dizajni, shton ai, është “masivisht politik”, sepse formon shoqërinë. “Të gjithë mund ta përshtatin atë dhe ta përdorin atë për qëllimet e veta”.

Drejtori i Muzeut, Timo de Rijk, ndërkohë, nuk është u dhënë pas ndjesive: “Përndryshe, unë do të kisha bërë një ekspozitë krejtësisht tjetër”, thotë ai, duke shtuar se ai mund të kishte marrë hua një gijotinë të kohës së luftës nga Gjermania. Por ai nuk e dëshironte atë.

“Dizajni i Rajhut të Tretë” është hapur në Muzeun e Dizajnit në Den Bosch më 8 shtator dhe është në dispozicion të publikut deri më 19 janar të vitit që vjen/DW.