Gjatë fundjavës që kaloi, Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar, Sir Keir Starmer, priti atë që e quajti një “koalicion të vullnetarëve”.
“Në njëfarë mënyre, Trump po na bën një nder, nëse zgjedhim ta shohim kështu. Përndryshe, këto kohë janë tepër të errëta.”
Këto janë fjalët e një diplomati nga një prej vendeve kryesore evropiane, pas ndërprerjes së ndihmës ushtarake amerikane për Ukrainën nga Donald Trump. Ai kërkoi të mbetej anonim për të shprehur mendimet e tij më lirshëm.
Shpejtësia e ndryshimeve në Uashington është marramendëse, jo vetëm për publikun, por edhe për politikanët.
Evropa po përpiqet të reagojë në mënyrë efektive, me një valë të paprecedentë aktivitetesh diplomatike: Telefonata urgjente mes liderëve evropianë gjatë natës; Takime dypalëshe në Londër dhe Paris; Mbledhja e ministrave të mbrojtjes të NATO-s në Bruksel; Një samit urgjent i BE-së për sigurinë të enjten.
“Ky është një nga momentet më vendimtare në historinë evropiane.”
Shumica e vendeve evropiane besojnë se në rrezik nuk është vetëm sovraniteti i Ukrainës, por edhe siguria e gjithë kontinentit, ndërsa Rusia kërkon të çmontojë ekuilibrin e pushtetit perëndimor të vendosur pas Luftës së Ftohtë.
Por çfarë po arrijnë realisht këto takime të nivelit të lartë?
Vetëm disa orë para se Uashingtoni të ndalonte ndihmën ushtarake për Kievin, Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar, Sir Keir Starmer, i cili po merr një rol udhëheqës në Evropë për Ukrainën, deklaroi se kishte ardhur koha për “veprime, jo fjalë”. Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, ndërkohë, tha se Evropa duhet ta ndihmojë Ukrainën me dërgesa të menjëhershme dhe shtesë të armëve.
Por a mund të veprojë kontinenti si një i vetëm? Evropa është një bashkësi vendesh me buxhete të ndryshme dhe politika të brendshme e prioritete të larmishme.
Dy objektivat e Evropës
1. Të bindë Donald Trump-in që Evropa po merr përgjegjësinë e saj në mbrojtjen e sigurisë. Liderët evropianë shpresojnë që kjo ta bindë atë të rinisë mbështetjen ushtarake për Ukrainën dhe të ruajë garancitë e sigurisë për Evropën.
2. Të forcojë urgjentisht mbrojtjen dhe mbështetjen për Ukrainën, në rast se Trump tërhiqet plotësisht nga konflikti – apo edhe më keq, nga mbrojtja e Evropës në tërësi.
Por Evropa nuk është duke e bërë këtë vetëm për Uashingtonin.
Moska gjithashtu po vëzhgon.
Nëse samitet evropiane nuk prodhojnë rezultate konkrete dhe të shpejta, atëherë në sytë e Kremlinit, Evropa do të duket e dobët dhe e përçarë.
Rusia tashmë ka shprehur gëzim për “çarjet” që sheh në unitetin perëndimor.
Evropa ende e varur nga SHBA
Donald Trump thotë se i beson Vladimir Putinit, por ka qenë përçmues ndaj aleatëve të NATO-s dhe e ka quajtur presidentin e Ukrainës një diktator. Pavarësisht retorikës evropiane për një mbrojtje të pavarur, çdo ekspert sigurie e pranon se Evropa ende ka nevojë për SHBA-në, të paktën në afatin e shkurtër dhe të mesëm.
Për këtë arsye, javën e kaluar në Uashington, presidenti francez dhe kryeministri britanik u përpoqën ta afronin Donald Trump-in. SHBA ka mbuluar boshllëqet e mëdha të mbrojtjes evropiane, të shkaktuara nga dekada të tëra të investimeve të pamjaftueshme pas Luftës së Ftohtë.
Nëse Mbretëria e Bashkuar dhe Franca arrijnë të krijojnë një “koalicion të vullnetarëve” – vende evropiane që pranojnë të dërgojnë trupa paqeruajtëse në Ukrainë pas një armëpushimi – kjo mund të zbulojë dobësitë e mbrojtjes së NATO-s. Kjo është arsyeja pse Polonia nuk dëshiron të dërgojë trupa. Ajo thotë se i duhet t’i mbajë ushtarët në vend për t’u mbrojtur nga Rusia dhe shpreson fuqimisht që SHBA të mos tërheqë trupat e saj nga Evropa Lindore.
“A mund ta mbulojë Evropa boshllëkun që la SHBA?”
Por Evropa varet gjithashtu nga SHBA për aftësi ushtarake kritike, të njohura si “enablers” (mundësuesit).
Ukraina mbështetet shumë në inteligjencën amerikane për të mbajtur avantazhin ndaj Rusisë. Por të mërkurën, Financial Times raportoi se SHBA kishte ndaluar ndarjen e inteligjencës me Kievin, duke e dobësuar ndjeshëm aftësinë e Ukrainës për të goditur forcat ruse.
Çdo forcë paqeruajtëse evropiane në Ukrainë do të kishte nevojë për ndihmën e SHBA-së për të vendosur një mburojë ajrore mbi Ukrainën. Evropa nuk ka kapacitete të mjaftueshme për furnizim ajror apo municione për të neutralizuar mbrojtjen ajrore ruse.
Këto aftësi “nuk blihen në një supermarket të lagjes”, siç thotë një politikan evropian.
A është Evropa gati të shpenzojë më shumë?
Për Ukrainën, Evropa mund të mbulojë ndihmën aktuale të SHBA-së, nëse e ndan mendjen për ta bërë këtë. Gjermania është donatori më i madh ushtarak i Ukrainës pas SHBA-së. Berlini dhe vendet e Evropës Veriore shprehin pakënaqësi ndaj Francës, duke argumentuar se ajo flet shumë për mbrojtjen e Ukrainës, por kontribuon pak.
Ursula von der Leyen deklaroi se “Evropa po hyn në një epokë riarmatimi”, duke sugjeruar mobilizimin e 800 miliardë eurove për mbrojtjen.
Nëse Trump tërhiqet plotësisht nga Evropa, ekspertët thonë se kontinenti duhet të shpenzojë midis 4-6% të PBB-së për mbrojtje – një “tërmet” politik, social dhe ekonomik, të cilin liderët evropianë shpresojnë të mos e ndeshin kurrë. / BBC – bota.al
