“Skema e migracionit e Italisë në Shqipëri prej 720 milionë dollarësh përballet me sfida të tjera”. Me këtë titull prestigjiozja “Forbes” i ka kushtuar hapësirë asaj që ndodhi me emigrantët e Gjadrit. Në shkrim thuhet se është ende herët të thuhet se skema po dështon, por problemet me skemën mbeten.
Më poshtë shkrimi i plotë.
Një gjykatë italiane ka urdhëruar Italinë të transferojë një grup tjetër azilkërkuesish në Itali, pasi u shpëtuan në det dhe u dërguan në Shqipëri për përpunim. Ky është vendimi i dytë i tillë nga një gjykatës italian, mbi një çështje që ka të bëjë me mënyrën se si Italia dhe Bashkimi Evropian e shohin konceptin e një vendi “të sigurt”. Çështja po rezulton një pengesë e rëndësishme në rrugën e qeverisë italiane për të zbatuar plotësisht marrëveshjen e saj të diskutueshme të migracionit me Shqipërinë.
Azilkërkuesit që gjyqtari urdhëroi autoritetet italiane të transferoheshin në Itali janë nga Egjipti dhe Bangladeshi, vende që Italia pretendon se janë mjaft “të sigurta” për të deportuar njerëzit. Kjo është thelbësore pasi sipas ligjeve ndërkombëtare dhe atyre të BE-së, shtetet zakonisht nuk mund t’i kthejnë njerëzit në vende ku ka të ngjarë të përballen me dëmtime ose rrezik të konsiderueshëm, një parim i njohur si mos-kthimi.
Italia, ashtu si vendet e tjera anëtare të BE-së dhe të tjerat, ka listën e saj të vendeve që i konsideron “të sigurta”. Qeveria italiane po kërkon të drejtën e kthimit të njerëzve në këto vende dhe kjo përbën bazën e justifikimit të saj për skemën e diskutueshme me Shqipërinë. Shkurtimisht, njerëzve nga këto vende “të sigurta” ka të ngjarë që kërkesat e tyre për azil t’u refuzohen dhe Italia dëshiron të jetë në gjendje t’i kthejë ata me lehtësi nga kanë ardhur, diçka që bëhet shumë më e vështirë kur janë brenda territorit të BE-së.
Problemi është se Gjykata Evropiane e Drejtësisë (GJED) nuk duket se i shikon me dashamirësi vendet që kanë listat e tyre të vendeve të sigurta. Në një vendim të veçantë në fillim të vitit, GJED-ja vendosi që Republika Çeke nuk mund të kthente njerëz në Siri, pavarësisht se e para e kishte shpallur të dytën si “të sigurt” pasi i gjithë territori i tij duhet të jetë i lirë nga konflikti, dhuna, rreziku i persekutimit etj.
Ky vendim i mëparshëm hodhi bazën për vendimin e parë italian në tetor 2024, ku mbi një duzinë burrash, gjithashtu nga Egjipti dhe Bangladeshi, u urdhëruan të transferoheshin në Itali pasi u dërguan fillimisht në Shqipëri. Kjo është një çështje madhore për qeverinë e Giorgia Melonit, e cila më parë mburrej se qendrat e përpunimit në Shqipëri mund të trajtonin mijëra njerëz në muaj, me një kosto prej mbi 720 milionë dollarë për 5 vjet.
Qeveria italiane ka lobuar fort që skema të funksionojë dhe duket se synon të vazhdojë pavarësisht pengesave ligjore dhe kritikave ndërkombëtare. Qeveria dhe gjykatat italiane kanë qenë prej kohësh në mosmarrëveshje mbi politikën e migracionit, mbi përpjekjet për të reduktuar migrimin e parregullt në vend që goditet ose nuk zbatohet nga gjyqtarët. Kjo ka çuar në një dinamikë të tensionuar me qeverinë dhe mbështetësit e Melonit, të cilët janë shprehur kundër gjyqtarëve që pengojnë ambiciet e tyre politike, ndonjëherë duke i thirrur edhe me emër.
Ka pak indikacione se skema e Shqipërisë do të anulohet së shpejti, siç ishte fati i skemës së Ruandës po aq të shtrenjtë dhe ligjërisht të atakuar në Mbretërinë e Bashkuar. Në të gjithë Bashkimin Evropian oreksi po rritet në fakt për skema të tilla “offshoring”, mes një krize të migrimit të parregullt në Union. Ligjvënësit gjermanë kanë shprehur mbështetje për idenë, ashtu si edhe kryeministri i ri i Mbretërisë së Bashkuar Keir Starmer.
Me këtë në mendje, eksperimenti italian i offshoring-ut në Shqipëri po shikohet nga afër në Bruksel dhe në vendet anëtare të bllokut. Nëse Meloni dhe kabineti i saj janë në gjendje të kalojnë nëpër gjykata, atëherë kjo mund të shërbejë si një provë koncepti për shtetet e tjera, ndoshta të koordinuara nga vetë Komisioni Evropian, për të filluar eksplorimin e skemave të tyre në “offshore”.
