Nga Anna Sauerbrey, New York Times
Së fundi mora një makinë me qira në Las Vegas, isha në Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të mbuluar zgjedhjet.
Agjenti në sportel insistoi të më jepte një BMW.
“Ju do të ndiheni si në shtëpi”, tha ai, duke parë patentën time gjermane.
Mora çelësat dhe mendova diçka: Jashtë Gjermanisë, Gjermania është ende e paprekur.
E gjej shpesh këtë kur udhëtoj.
Jashtë Gjermanisë, Gjermania është ende një vend i makinave, shtëpia e një ekonomie në lulëzim.
Jashtë Gjermanisë, Gjermania është ende një vend i begatë, ku të gjithë ngasin një BMW apo të ngjashme.
Jashtë Gjermanisë, Gjermania është ende një vend i sistemuar mirë, një vend i këndshëm si politikisht ashtu edhe shoqëror.
I buzëqesha agjentit. Por së brendshmi, u preka.
Sepse në Gjermani, Gjermania nuk ndihet më si Gjermania.
Të hënën, kancelari Olaf Scholz humbi votëbesimin në Bundestag – parlamenti gjerman – duke i dhënë fund zyrtarisht qeverisë së tij.
Ishte një formalitet: koalicioni trepartiak kishte rënë në fillim të nëntorit, kur Scholz shkarkoi ministrin e Financave, Christian Lindner.
Lëvizja e la Scholz-in, një socialdemokrat, me një qeveri të pakicës së bashku me të Gjelbërit.
Në vend që të lëkundej, ai vendosi të thërrasë zgjedhjet e parakohshme që do të mbahen më 23 shkurt.
Në pamje të parë, historia e prishjes së qeverisë duket si një thriller politik mjaft i mërzitshëm “House of Cards”, i përqendruar në një luftë buxhetore.
Megjithatë, ka një krizë ekzistenciale.
Gjermania ekonomikisht e begatë dhe e qëndrueshme politikisht ka ikur.
Dhe kjo qeveri, e tronditur nga goditjet e jashtme, u tregua e paaftë për t’ia dalë mbanë.
Si arritëm këtu?
Në vjeshtën e vitit 2021, gjërat u ndjenë shumë ndryshe.
Pasi Angela Merkel vendosi të mos kandidojë më pas 16 vitesh në detyrë, Scholz mundi pasardhësin e saj kristian-demokrat dhe formoi qeverinë e parë trepartiake në historinë gjermane.
Politikanët më të rinj si Annalena Baerbock, ministrja e Jashtme dhe Lindner u shfaqën.
Ishte hera e parë që të Gjelbërit, një parti me prirje ekonomike të majtë, me rrënjë në lëvizjen ekologjike të viteve ’80, kishin ndarë pushtetin kombëtar me Demokratët e Lirë, një parti pro lirive civile dhe pro biznesit.
Në intervistat për një libër që po shkruaja, shumë nga ata politikanë të rinj folën për kapërcimin e barrierave ideologjike për të modernizuar Gjermaninë pas mbretërimit të gjatë të Merkel.
Ata folën me entuziazëm për digjitalizimin e vendit dhe promovimin e industrive të gjelbra.
Energjia ndihej e vërtetë.
E udhëhequr nga Scholz-i i qëndrueshëm dhe i moderuar, qeveria dukej e përgatitur mirë për të trajtuar sfidat e vendit.
Por problemet nisën.
I pari ishte pushtimi i Ukrainës nga Vladimir Putin, i cili e dërgoi Qeverinë e re në modalitetin e menaxhimit të krizave.
Pasi Scholz shpalli një “Zeitenwende”, një pikë kthese në politikën e jashtme, qeveria ndau 100 miliardë euro për rindërtimin e ushtrisë gjermane.
E gjithë kjo erdhi pasi ekonomia u lëkund.
Ndërsa vendet e tjera të G7-ës janë në rritje, Gjermania është gati të regjistrojë vitin e dytë radhazi të recesionit.
Bizneset e saj po përballen me vështirësi.
Volkswagen, i cili punëson rreth 300 mijë njerëz në Gjermani, planifikon të mbyllë vendet e prodhimit dhe të pushojë nga puna mijëra punëtorë.
Ford, Audi dhe Tesla kanë njoftuar gjithashtu pushime nga puna, edhe ThyssenKrupp, një prodhues i madh çeliku.
Dikur ekonomia e shquar e Evropës, Gjermania ka kaluar nga lider në një ngecje.
Arsyet e rënies janë komplekse.
Fundi i papritur i gazit të lirë rus është një faktor i madh, sigurisht, por po ashtu është edhe agjenda e qeverisë për reformat e gjelbra, të cilat kanë përkeqësuar koston e energjisë.
Kjo nuk i ka ndihmuar prodhuesit gjermanë të makinave, të cilët po luftojnë për të konkurruar me homologët e tyre kinezë.
Disa kompani kanë marrë qartazi vendime të dobëta, por edhe qeveria nuk ka arritur t’i mbështesë ato.
Në përgjithësi, qeveria është fajtore për investimin e pamjaftueshëm jo vetëm në industritë kryesore, por edhe në shkolla, hekurudha dhe rrugë.
Në përgjithësi, pamja e plotë është e zymtë.
Gjatë gjithë kohës, një debat toksik mbi migracionin ka qenë duke u zhvilluar.
Që nga viti 2015, miliona njerëz kanë ardhur në Gjermani, duke përfshirë, së fundmi, afërsisht një milion ukrainas.
Qëndrimi i vendit ka qenë bipolar.
Nga njëra anë, fakti që Gjermania është një shoqëri multietnike, multifetare pranohet gjerësisht.
Por nga ana tjetër, ka pakënaqësi – duke u shndërruar në mënyrë periodike në valë zemërimi – për emigracionin.
Qeveria ka ofruar një përgjigje të ngjashme, të përzier, duke e bërë më të lehtë emigrimin për punëtorët e kualifikuar dhe duke vendosur kontrolle të rrepta kufitare, me masa më të ashpra për azilin dhe më shumë dëbime.
Qasja nuk i ka pëlqyer askujt.
Këto tentativa janë kombinuar me efekte shkatërruese politike.
Përballë kaq shumë vështirësive, është bërë gjithnjë e më e vështirë për të qeverisur.
Publiku nuk ka qenë dashamirës: zhgënjimi me qeverinë është i përhapur, partitë e saj nuk janë të pëlqyera.
Në këtë atmosferë, një parti pro-ruse e sapoformuar, Sahra Wagenknecht, ka përparuar dhe Alternativa për Gjermaninë e ekstremit të djathtë është çimentuar si partia e dytë më e popullarizuar në vend.
Nëse koalicioni trepalësh ishte një eksperiment për të përballuar politikën e fragmentuar të vendit, ai dështoi.
Koha, me Donald Trump në rritje dhe Evropën në rrëmujë, nuk mund të ishte më e keqe.
Megjithatë, jo gjithçka është e humbur.
Kriza e Gjermanisë është reale, por është po aq krizë besimi sa çdo gjë tjetër.
Papunësia mund të rritet, por është ende minimale.
Kufizimet tona buxhetore, larg nga një forcë e natyrës, mund të kapërcehen me vullnet politik.
Sistemi partiak po thyhet, por edhe shtetet më të ndara kanë qenë në gjendje të formojnë qeveri.
Vitin e ardhshëm mund të shohim rikthimin e një koalicioni të qëndrueshëm midis kristiandemokratëve dhe socialdemokratëve.
Duke pasur breza e breza të integruar emigrantësh, nuk ka asnjë arsye që nuk mund ta bëjmë përsëri.
E megjithatë ia vlen t’i kushtohet vëmendje.
Shumica e fqinjëve dhe miqve tanë përballen me të njëjtat probleme: kostot e transformimit të ekonomive të bazuara në karbon, rreziqet e përgjigjes ndaj sfidave të reja gjeopolitike, vështirësitë e arritjes së kohezionit social.
Nga Anna Sauerbrey, New York TimesNëse Gjermania nuk është në gjendje ta bëjë këtë, kush është?
