Në Forumin Ekonomik Botëror, dy biznesmenë shqiptarë, Esat Lika dhe Elton Axha, i japin shije Kosove rezortit luksoz zviceran.
Natën e vonshme të 19 janarit, përballë maleve me borë, flamuri i Kosovës u ngrit krahas atij zviceran në Davos në përgatitje për Forumin Ekonomik Botëror (FEK), që nis më 20 janar në një rezort luksoz skijimi.
Prej 20 deri më 24 janar 2024, derisa konferenca e Davosit mbledh lojtarët kryesorë ekonomikë dhe përfaqësuesit qeveritarë, Kosova po hap hapësirën e saj “House of Kosovo” kryesisht fal dy zhvilluesve të suksesshëm të patundshmërive, Esat Lika nga fshati Carrabreg në Kosovë dhe Eltion Axha nga Durrësi në Shqipëri.
Këta dy merren me biznesin e patundshmërive dhe ia kanë dalë të sigurojnë një shesh prej 11.500 metrash katrorë të një ish-sanatoriumi, që ndodhet rreth 800 metra larg prej Sallës së Kongresit të FEK-ut, me synim ta kthejë në një resort luksoz.
“Për ta kthyer këtë hapësirë në kontekst, vetëm 25 vende në botë ia kanë dalë të kenë ‘Shtëpinë’ e tyre dhe shumica prej tyre nuk e kanë këtë hapësirë. Kemi punuar fort gjatë dhjetë ditëve të kaluara duke rinovuar rreth dy mijë metra katrorë të “House of Kosovo” për të shfaqur vendin tonë në dritën më të mirë të mundshme kur kompanitë kryesore të botës ta vizitojnë Forumin”, ka thënë Axha, anëtar bordi i “Neue House AG”.
Sanatoriumi “The Queen Alexandra”, ku sot janë vendosur flamujt e Kosovës dhe Zvicrës krah njëri-tjetrit, kishte shërbyer si frymëzim për romanin “Mali magjik” të Thomas Mannit të botuar më 1924.
Një shekull më vonë, po josh imagjinatën e njerëzve përsëri dhe më 9 janar televizioni publik zviceran emetoi një storie prej 5 minutash për investimin e ri prej 150 milionë eurosh që “Neue House” do ta bëjë në këtë ndërtesë dhe në rrethinën e saj.
Por zor se dikush e di se ky ish-spital do të përfaqësojë “House of Kosovo” gjatë konferencës së Davosit, dhe krejt kjo për shkak se zhvilluesit e patundshmërive janë nga Kosova dhe Shqipëria.
Pas heqjes së një pajisjeve mjekësore, muret e njërit krah të ndërtesës janë dekoruar me piktura dhe fotografi të artistëve nga Kosova. Hapësirë do të jetë vend ku do të mbahen një seri diskutimesh, që përfshijnë folës, si dhe kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ministrja e Ekonomisë, Artane Rizvanolli, dhe ekspertë të tjerë ekonomie.
Nuk është hera e parë që zyrtarët e Kosovës marrin pjesë në këtë forum, por është e para herë që Kosova do ta ketë hapësirën e saj.
Axha dhe Lika ishin takuar gjatë studimeve në Universitetin Amerikan në Bullgari, dhe bashkë ia dolën ta ngrehnin një biznes prej 350 punëtorësh, duke zhvilluar prona në mbarë Zvicrën, përfshirë hotele me pesë yje dhe ndërtesa banimi.
Lika e nisi i vetëm një biznes skelash më 2012 pasi kishte diplomuar për Master në Marketing Ndërkombëtar në Mbretërinë e Bashkuar.
Më 2014, pati një aksident serioz pasi kishte rënë nga skelat dhe përvoja pothuajse vdekjeprurëse ia mbushi mendjen të hiqte dorë prej kësaj pune dhe të hapte një kompani patundshmërish duke bërë emër në treg me blerjen e pronës në rajone të thella, ku zhvilluesit e patundshmërive në Zvicër rrallëherë do të shihnin interes.
Axha, në anën tjetër, kreu studimet Master në Inxhinieri Elektronike në Universitetin e Londrës Lindore.
Babai i Likës ishte tregtar drunjsh në Deçan në perëndim të Kosovës. Babai i Axhës ishte inxhinier në hekurudhat shqiptare. Me sfond e tyre familjar prej zanatlinjve, Lika dhe Axha shihnin mundësi aty ku të tjerët shihnin vetëm rrezik. Ata nuk dinin fare gjermanisht kur erdhën në Zvicër, por kjo nuk ua ndali hovin që të krijonin një biznes me seli afër Cyrihut, që tani zhvillon projekte patundshmërive në 15 kantone zvicerane.
Axha shpalos se krahas punës me zhvillimin e ish-sanatoriumit në një hotel me pesë yje dhe ndërtimit të vilave të reja luksoze në rrethinën e tij, planifikojnë t’u ofrojnë dy vendeve të prejardhjes, Kosovës dhe Shqipërisë, një shtëpi të përhershme në këtë pronë, me qëllim që këto dy vende të mund të paraqesin gjithnjë projektet e tyre ekonomike, por edhe ato kulturore, në Forumin Ekonomik Botëror.
“Kosova dhe Shqipëria kanë diasporë të jashtëzakonshme këtu (në Zvicër). Të dy qeveritë duhet të mësojnë si të përdorin këtë diasporë për të ngritur profilin e ekonomisë së Kosovës dhe të Shqipërisë në rajon dhe botërisht – ne e kemi bërë këtë projekt për të treguar se vendet tona mund të jenë në hap me shumicën e lojtarëve seriozë në këtë forum”, ka thënë Axha.
Ai spikat se kompania e tyre mund t’ia ofrojë këtë ndihmë Kosovës për shkak se Zvicra është treguar jashtëzakonisht mikpritëse me ta.
“Sistemi zviceran na ka bërë këta që jemi sot dhe ne jemi të integruar mirë këtu, ne jemi krenarë që e kemi bërë këtë vend shtëpinë tonë të dytë. Por pastaj, nëse mundemi, duhet të bëjmë diçka për vendlindjen tonë, e jo vetëm të presin që të bëjë diçka për ne”, ka shtuar ai.
Lika dhe Axha besojnë se të huajt, veçmas imigrantët, rrallëherë mund të depërtojnë në strukturat e vjetra financiare të vendeve të kamura, si puna e Davosit.
“Kjo është arsyeja pse depërtimin në këtë treg pronash, që rrallëherë ndodh me njerëzit jashtë kantonit, e lëre më me të huajt, ne duhet ta përdorim këtë mundësi për të ndarë fuqinë tonë me vendet tona të lindjes”, ka shtuar Axha.
Përmbajtja që do të paraqitet në këtë hapësirë është përgjegjësi e Qeverisë së Kosovës. Sipas dokumentit që mund të gjendet në ueb-faqen e “House of Kosovo” në Davos, Qeveria do t’u kërkojë investitorëve të huaj t’u hedhin një sy “shtatë sektorëve strategjikë… me avantazhe të fuqishme konkurrence”, si tekstili, veshmbathja dhe moda, ICT-ja, agrikultura, minierat dhe energjia e ripërtërishme.
“The House of Kosovo” është e hapur deri më 24 janar, kur edhe mbaron Forumi Ekonomik Botëror. Prishtina Insight.
