Bota
Joshja e fashizmit: A jemi të rrezikuar nga ringjallja e tij?
Nga Jonathan Wolff
E jona është një epokë e sundimit të “burrave të fortë”, udhëheqës që besojnë se janë zgjedhur enkas për të përmbushur vullnetin e popullit. Ata godasin çdo gjë që u del përballë, qofshin opozita politike, gjykata, media apo edhe individë kurajozë.
Ndërsa këta mbrojtës të demonizuar të lirisë kërcënohen, mënjanohen, grupet e rrëzikuara si refugjatët, emigrantët, pakicat dhe të varfëri, e pësojnë akoma më keq. Po çfarë mund të bëhet për ta ndalur proces? Dhe çfarë do të ndodhë nëse thjesht rrimë mënjanë?
Disa analistë shohin paralele me ngritjen e fashizmit në vitet 1930. Të tjerë bien dakord me konstatimin se demokracia është nën kërcënim, por sugjerojnë që këto kërcënime janë të reja. Shkrimtari austriak me origjinë hebreje Stefan Cvajg, pa librat e tij të digjeshin në vitin 1933 në qytetet universitare në mbarë Gjermaninë.
Kujtimet e tij, pikturojnë një “tabllo” në të cilën gjithçka ishte normale, derisa më pas nuk ishte më e tillë. Por do të ishte e gabuar të mendojmë, se mund të parashikojmë se si do të shkojnë gjërat më tej. E kush e parashikoi dikur se ku jemi sot? Filozofia franceze Simon Veil, kishte
me siguri të drejtë kur shkruante në vitin 1934: “Gjendemi në një periudhë tranzicioni; por tranzicion drejt çfarë? Askush nuk e ka idenë më të vogël”.
Institucionet demokratike liberale, si ato që kemi aktualisht, ekzistojnë vetëm për aq kohë sa njerëzit besojnë tek ato. Kur ky besim zhduket, ndryshimi mund të jetë tepër i shpejtë. Kujdes nga liderët që përdorin një retorikë nacionaliste të ashpër. Dhe kujdes kur demokracia degradon në një nocion të paqartë të ‘vullnetit të popullit’.
Po pse tani? Në vitet 1920, ajo çka po ndodhte në Gjermani ishte e dukshme. Romancieri dhe gazetari Jozef Rot vërejti:”Pa ushqimin falas që konsumojnë të papunët në birraritë popullore në Hamburg, ata do të vdisnin nga uria. Dhe në këto salla, ku njerëzit shkonin dikur për të rrëkëllyer ndonjë gotë, tani janë duke shkarravitur mbi muret e pista svastikat (kryqet e thyer të nazistëve), dhe yjet e kuq sovjetikë.
Dhe ajo që na kërcënon sot nuk është papunësia masive. Përkundrazi, ne po përballemi me diçka që është më pranë situatës së vërejtur nga Hana Arend në vitin 1951:”Duket sikur njerëzimi ishte ndarë midis atyre që besojnë në plotfuqishmërinë njerëzore …dhe ata për të cilët pafuqia është bërë përvoja kryesore e jetës së tyre. Pafuqia mund të çojë në apati. Por ajo mund të çojë edhe në një mbështetje të jashtëzakonshme për cilindo, që duket se është në një mendje me ju. Dhe kjo është ajo që ndodhi në vitet 1930”.
Në paralelet që hiqet midis asaj kohe dhe të sotmes, një burim i jashtëzakonshëm është libri i gazetares irlandeze Emili Lorimer “Çfarë dëshiron Hitleri”, shkruar në tetorin e vitit 1938, një muaj para “Kristallnacht” (sulmit masiv mbi bizneset dhe shtëpitë e hebrenjve në Gjermani), dhe menjëherë pas pushimit gjerman të Çekosllovakisë.
Lorimer e kuptoi se përkthimi në anglisht i “Mein Kampf”, ishte censuruar shumë. Për shembull, ai kishte lënë jashtë planet e detajuara të Hitlerit për të pushtuar Anglinë. Pak anglezë kishin mundësi të lexonin në gjermanisht, ndaj Lorimer solli në gjuhën angleze një përmbledhje të elementeve kryesore të librit.
Ajo sugjeroi 3 elementë kryesorë, që diktonin planet fillestare të Hitlerit: shqetësimi për të drejtat e punëtorëve; dëshira për të krijuar një shtet të pastër gjerman; dhe kundërshtimi i dhunshëm i socialdemokracisë. Sot shqetësimi për të drejtat e punëtorëve, është me siguri elementi më i harruar në ideologjinë e ekstremit të djathtë.
Sot idetë e ekstremit të djathtë, mund të lulëzojnë tek ata që e konsiderojnë veten të mënjanuar nga udhëheqësit e tyre politikë. Fashistët e hershëm, u lidhën me punëtorëve që paguheshin pak, veteranët e luftës dhe të tjerët që ndiheshin të tradhtuar nga një sistem, që nuk u dha asgjë në këmbim të sakrificave të tyre.
Sikurse shkruan historiani Samuel Moin:”Nuk është rastësi që shpikësi i njësisë matëse ende shumë të përdorur të pabarazisë kombëtare, ishte statisti italian Korrado Gini, një fashist”. Dhe Gini nuk ishte thjesht fashist. Ai ishte autori i studimit “Baza shkencore e fashizmit” (1927).
Fashizmi i hershëm italian, ndahej nga socializmi vetëm në qasjen ndaj nacionalizmit. Diktatori italian Benito Musolini propozoi t’u njihte grave të drejtën e votës, uli moshën e atyre me të drejtë vote, futi ditën 8-orëshe të punës, pjesëmarrjen e punëtorëve në menaxhimin e kompanive, dhe konfiskimin e pjesshëm të fitimeve të luftës.
Sigurisht, ai u bazua edhe mbi një nacionalizëm ekstrem dhe ekspansionizmin e Italisë në botë. Por aspektet pro-punëtorëve të programit të tij qeverisës janë mbresëlënëse. Edhe Hitleri që në vitin 1920, shpalli manifestin e tij prej 25 pikash të Partisë Naziste, ku pikat 11-15 kishin të bënin me të drejtat e punëtorëve.
Por përkrahja fillestare e fashizmit për të drejtave të punëtorëve, pati pak ndikim në realitet. Sidomos në Gjermani, fashistët ndoqën pamëshirshëm synimin e tyre për krijimin e një shteti racialisht të pastër. Kombi, thoshin nazistët, po shkatërrohej nga tradhtarët dhe parazitët, që ishin përkarësisht komunistët dhe hebrenjtë.
Dhe qasje të tilla kanë prirje të rishfaqen sot. Kjo gjë u bë e dukshme në Britani gjatë fushatës për Brexit në vitin 2016. Elementët kryesorë të fushatës ishin haptazi raciste. Edhe anëtarët e parlamentit dhe pjesë të shtypit, u bashkuan në armiqësinë e tyre ndaj emigrantëve dhe të huajve.
Në kundërpërgjigje, shumë nga e majta adoptuan një qëndrim pro emigrantëve. Por disa politikanë të krahut të majtë dhe të djathtë të qendrës, zgjodhën një qasje tjetër, duke u përpjekur të shfrytëzojnë ndjenjën nacionaliste, edhe pse pa përdorur zyrtarisht një gjuhë, qëndrime apo politika diskriminuese apo raciste.
Për ta promovuar këtë sjellje, janë përdorur termat “patriotizëm progresist” dhe “nacionalizëm liberal”. Ka disa mënyra për të shpjeguar një dallim midis nacionalizmit “të keq” dhe atij “të mire”. Siaps filozofit skocez Alasdeir Mekinrajër, nacionalizmi i keq është “një besnikëri e pamend ndaj kombit”.
Ndërsa nacionalizmi i mirë, ose ajo që Mekintajër e quan patriotizëm, është çështje e vlerësimit të arritjeve dhe meritave të vendit të dikujt. Pra ju krenoheni me arritjet e vendit tuaj, teksa e pranoni që edhe vendet e tjera, mund të krenohen me të tyret.
Dhe ju nuk përjashton apo demonizon të huajt. Por sa e lehtë është ta ruash këtë qasje? Duhet punë, për të mos lejuar që ky lloj patriotizmi të degradojë në një besnikëri të verbër ndaj vendit tënd, dhe që bazohet tek racizmi dhe ksenofobia. Ndërkohë, nuk duhet harruar se fashizmi ka defektin e kthimit të demokracisë kundër vetvetes.
Demokracia përdoret si një tramponlinë për t’u ngjitur në pushtet. Ajo më pas çmontohet dhe zëvendësohet nga një rend autoritar. Vendin e politikës e zënë udhëheqja e fortë, paradat, festimet dhe mitingjet. Ky proces në përgjithësi ka dy faza. E para ka të bëjë me pyetjen themelore:çfarë është demokracia? Natyrisht, ne e identifikojmë demokracinë me sundimin e shumicës.
Të përmbysësh një vendim të marrë nga mazhoranca, duket se është mishërimi i arrogancës antidemokratike, e përfaqësuar shpesh si një formë e kapjes elitare të shtetit. Megjithatë, filozofi britanik i shekullit XIX Xhon Stjuart Mill, është në mesin e shumë mendimtarëve që na kanë paralajmëruar mbi rrezikun e sundimit të shumicës.
Sipas tij, në zemër të demokracisë ekziston një tension midis sundimit të mazhorancës, dhe mbrojtjes së të drejtave të pakicës. Mbrojtja e të drejtave të pakicave, do të thotë praktikisht që demokracia liberale e kufizon sundimin e mazhorancës. Fashizmi nuk pajtohet ketë ide.
Për të vullneti i njerëzve, është më i madh se sa e drejta e pakicës.
Dhe udhëheqësi është në krye për të realizuar vullnetin e njerëzve, pavarësisht nga pasojat për individë të veçantë. Askush nuk ka të drejtë që t’a pengojë në këtë rrugë. Së dyti, demokracitë liberale, kanë evoluar një rrjet të gjerë institucionesh, të cilat mund të ndërhyjnë në mënyra të ndryshme në planet e një lideri autoritar.
Më të dukshmet janë mekanizmat zyrtarë që e kufizojnë pushtetin ose autoritetin e tij. Këtu përfshihen gjykatat e shtetit të së drejtës dhe të ligjit. Pushteti vendor, ofron një burim alternativ i autoritetit të përqendruar. Politika e shëndetshme përfshin një “opozitë besnike”, që e mbështet sistemin, por duke kundërshtuar qeverinë e ditës.
Faza e parë të demontimit fashist të demokracisë, është përcaktimi i përparësisë së vullnetit e shumicës mbi të drejtat e pakicave, dhe e dyta është kundërshtimi i mëyrës sesi vullneti i shumicës shndërrohet në një manifest.
Dyshimi mbi elektoratin, është po aq i vjetër sa edhe vetë demokracia. Kohët e fundit, është shfaqur një shqetësim i ri. Mediat sociale po manipulohen nga partitë politike, ndërsa publiku është shpesh entuziazt në sulmet e tij ndaj më të dobtëve. Shpresojmë që të mos shohim më kurrë formën ekstreme të zhvilluar nga fashistët.
Por mposhtja e fashizmit nuk shkatërroi “farat” e saj, dhe disa analistë mendojnë se ata mund t’i shohin sërish shfaqjet e saj. Unë shoh 2 rreziqe të veçanta. E para është më e dukshmja:rritja e autoritarizmit të krahut të djathtë.
Por jam gjithashtu i shqetësuar edhe për një tendencë në rritje në të majtë:ideja që për të rifituar mbështetjen e shumicës, është e nevojshme të adoptohen politika nacionaliste. Kjo mund të jetë e vërtetë, por është njëlloj si të luash me zjarrin.
Shënim: Jonathan Wolff, është filozof dhe anëtar i trupës drejtuese në kolegjin Uolfson në Universitetin e Oksfordit. Libri i tij i fundit titullohet “Një hyrje në filozofinë morale” (2018). / Marrë me shkurtime nga “Aeon” – Bota.al
Tensionet po shtohen përgjatë kufirit Taxhikistan-Afganistan në Azinë Qendrore, me qeverinë e Taxhikistanit që raporton për disa inkursione të armatosura këtë muaj, duke tensionuar marrëdhënien e saj të brishtë me udhëheqësit talebanë të Afganistanit.
Më shumë se një duzinë njerëzish janë vrarë në sulme nga burra që autoritetet taxhike i quajnë “terroristë”, dhe në përleshjet që rezultuan me forcat taxhike, thanë zyrtarët në Dushanbe dhe Pekin. Viktimat përfshijnë shtetas kinezë që punojnë në zona të largëta të ish-republikës malore sovjetike.
Në luftimet e fundit këtë javë, të paktën pesë persona u vranë në distriktin Shamsiddin Shokhin të Taxhikistanit, përfshirë “tre terroristë”, thanë zyrtarët.
Taxhikistani ka kohë që kundërshton ngritjen e talebanëve në Afganistan, një vend me të cilin ndan një kufi kryesisht të pasigurt prej 1,340 km (830 milje).
Pavarësisht angazhimit të kujdesshëm diplomatik midis dy vendeve për t’u përshtatur me realitetet e reja rajonale, thanë analistët, frekuenca e përleshjeve të fundit kufitare rrezikon të gërryejë besueshmërinë e talebanëve dhe ngre pikëpyetje në lidhje me aftësinë e tyre për të zbatuar rendin dhe sigurinë.
Ja gjithçka që dimë rreth përleshjeve përgjatë kufirit taxhik-afgan dhe pse ato kanë rëndësi:
Çfarë po ndodh në kufirin Taxhik-Afgan?
Kufiri kalon përgjatë lumit Panj, përmes terrenit të largët malor të Taxhikistanit jugor dhe Afganistanit verilindor.
Të enjten, Komiteti Shtetëror për Sigurinë Kombëtare i Taxhikistanit tha në një deklaratë se “tre anëtarë të një organizate terroriste”, kaluan në territorin e Taxhikistanit të martën. Komiteti shtoi se burrat u gjetën të nesërmen në mëngjes dhe shkëmbyen zjarr me rojet kufitare taxhike. Pesë persona, përfshirë tre ndërhyrësit, u vranë, tha ai.
Zyrtarët taxhikë nuk i identifikuan personat e armatosur dhe as nuk specifikuan se cilit grup i përkisnin. Megjithatë, zyrtarët thanë se në vendngjarje sekuestruan tre pushkë M-16, një pushkë sulmi Kalashnikov, tre pistoleta të prodhimit të huaj me silenciatorë, 10 granata dore, një teleskop nate dhe eksplozivë.
Dushanbe tha se ky ishte sulmi i tretë me origjinë nga provinca Badakhshan e Afganistanit gjatë muajit të kaluar, që ka rezultuar në vdekjen e personelit të saj.
Këto sulme, thanë zyrtarët taxhikë të enjten, “vërtetojnë se qeveria talebane po demonstron papërgjegjshmëri serioze dhe të përsëritur, dhe mosangazhim në përmbushjen e detyrimeve të saj ndërkombëtare dhe premtimeve të vazhdueshme për të siguruar sigurinë … dhe për të luftuar anëtarët e organizatave terroriste”.
Deklarata e Taxhikistanit u bëri thirrje talebanëve të “kërkojnë falje nga populli i Taxhikistanit, dhe të marrin masa efektive për të siguruar sigurinë përgjatë kufirit të përbashkët”.
Taxhikistani nuk ka sugjeruar se cili mund të jetë motivi i sulmeve, por duket se sulmet kanë në shënjestër kompanitë dhe shtetasit kinezë që punojnë në zonë.
Si është e përfshirë Kina në të gjitha këto?
Pekini është kreditori më i madh i Taxhikistanit dhe një nga partnerët e tij ekonomikë më me ndikim, me një ndikim të konsiderueshëm në infrastrukturë, miniera dhe projekte të tjera të rajonit kufitar.
Kina dhe Taxhikistani ndajnë gjithashtu një kufi prej 477 km (296 milje), që kalon nëpër malet Pamir në lartësi të madhe në Taxhikistanin lindor, ngjitur me rajonin Xinjiang të Kinës.
Dy sulme u kryen kundër kompanive dhe shtetasve kinezë në javën e fundit të nëntorit. Më 26 nëntor, një dron i pajisur me një pajisje shpërthyese sulmoi një kompleks që i përkiste Shohin SM, një kompanie private kineze të minierave të arit, në rajonin e largët Khatlon në kufirin Taxhik-Afgan, duke vrarë tre shtetas kinezë.
Në një sulm të dytë më 30 nëntor, një grup burrash të armatosur me armë hapën zjarr ndaj punëtorëve të punësuar nga Korporata Shtetërore e Rrugëve dhe Urave e Kinës, duke vrarë të paktën dy persona në distriktin Darvoz të Taxhikistanit.
Zyrtarët taxhikë thanë se këto sulme kishin origjinën nga fshatrat në provincën Badakhshan të Afganistanit, por nuk zbuluan ndonjë lidhje apo motiv pas sulmeve.
Shtetasit kinezë janë sulmuar gjithashtu në provincën Balochistan të Pakistanit dhe përgjatë kufirit Afganistan-Pakistan.
Ambasada e Kinës në Dushanbe këshilloi kompanitë dhe personelin kinez të evakuoheshin nga zona kufitare. Zyrtarët kinezë kërkuan, “që Taxhikistani të marrë të gjitha masat e nevojshme për të garantuar sigurinë e ndërmarrjeve dhe qytetarëve kinezë në Taxhikistan”.
Kush po i kryen këto sulme?
Ndërsa sulmuesit nuk janë identifikuar, analistët dhe vëzhguesit besojnë se sulmet mbajnë shenjat dalluese të degës së ISIS-it në Provincën Khorasan (ISKP), e cila, sipas tyre, synon të diskreditojë udhëheqësit talebanë të Afganistanit.
“ISKP ka sulmuar të huajt brenda Afganistanit dhe ka kryer sulme ndaj të huajve brenda Afganistanit si një shtyllë kyçe të strategjisë së tyre”, tha Ibraheem Bahiss, një analist me bazë në Kabul në organizatën kërkimore International Crisis Group.
“Qëllimi është të shkatërrohet imazhi i talebanëve si një ofrues sigurie me të cilin qeveritë rajonale duhet të bashkëpunojnë”, tha Bahiss për Al Jazeera.
Si kanë reaguar talebanët ndaj këtyre sulmeve?
Kabuli shprehu “pikëllimin e thellë” për vrasjet e punëtorëve kinezë më 28 nëntor.
Talebanët fajësuan për dhunën një grup të armatosur të paidentifikuar, i cili, sipas tyre, “po përpiqet të krijojë kaos dhe paqëndrueshmëri në rajon dhe të mbjellë mosbesim midis vendeve”, dhe siguruan Taxhikistanin për bashkëpunimin e tyre të plotë.
Pas përleshjeve të kësaj jave, Sirajuddin Haqqani, ministri i brendshëm i talebanëve, tha se Kabuli mbetet i përkushtuar ndaj Marrëveshjes së Dohas së vitit 2020, marrëveshjes së saj me Shtetet e Bashkuara për një tërheqje graduale të trupave të huaja nga Afganistani, në këmbim të angazhimeve të talebanëve për të parandaluar që Afganistani të përdoret si bazë për sulmin ndaj vendeve të tjera.
Duke iu drejtuar një ceremonie diplomimi të kadetëve të policisë në Akademinë Kombëtare të Policisë në Kabul të enjten, Haqqani tha se Afganistani nuk përbënte kërcënim për vendet e tjera dhe dera e dialogut mbetet e hapur.
“Ne duam t’i adresojmë problemet, mosbesimin ose keqkuptimet përmes dialogut. Ne e kemi kaluar provën e konfrontimit. Mund të jemi të dobët në burime, por besimi dhe vullneti ynë janë të fortë”, tha ai, duke shtuar se siguria ishte përmirësuar në atë masë sa zyrtarët talebanë tani udhëtojnë në të gjithë vendin pa armë.
Talebanët këmbëngulin se asnjë “grup terrorist” nuk vepron nga Afganistani. Megjithatë, në një raport të kohëve të fundit, komiteti i monitorimit të sanksioneve i Kombeve të Bashkuara përmendi praninë e grupeve të shumta të armatosura, duke përfshirë ISKP, Tehreek-e-Taliban Pakistan, al-Kaedën, Partinë Islamike të Turkistanit, Jamaat Ansarullah dhe Ittehad-ul-Mujahideen Pakistan.
Jamaat Ansarullah është një grup taxhik i lidhur me rrjetet e lidhura me al-Kaedën dhe aktiv kryesisht në Afganistanin verior pranë kufirit me Taxhikistanin.
Si janë marrëdhëniet midis Taxhikistanit dhe talebanëve?
Për dekada të tëra, marrëdhënia midis Taxhikistanit dhe talebanëve është përcaktuar nga armiqësia e thellë ideologjike dhe mosbesimi etnik, me Dushanben si një nga kritikët më të ashpër të grupit në Azinë Qendrore.
Në vitet 1990, Taxhikistani u bashkua me Aleancën Veriore anti-Talibane, të udhëhequr nga komandanti ushtarak afgan dhe ish-Ministri i Mbrojtjes, Ahmad Shah Massoud.
Pas rikthimit të talebanëve në pushtet në Afganistan në gusht 2021, Taxhikistani qëndroi i vetmi vend që kundërshtoi njohjen zyrtarisht të qeverisë së re.
Megjithatë, angazhimi diplomatik pragmatik filloi në heshtje rreth vitit 2023, i nxitur nga domosdoshmëria ekonomike dhe frika e përbashkët e sigurisë, për shkak të pranisë së SHIPK-së. Duke përshpejtuar rivendosjen e marrëdhënieve, një delegacion i nivelit të lartë taxhik vizitoi Kabulin në nëntor, vizita e parë e tillë që nga rikthimi i talebanëve në pushtet.
Por të dy qeveritë vazhdojnë të shkëmbejnë akuza se pala tjetër po strehon “terroristë”, problemi kryesor që mbetet në marrëdhënien e tyre dypalëshe, dhe se kontrabanda e drogës po ndodh përtej kufirit të tyre.
Kufiri taxhik-afgan ka qenë prej kohësh një rrugë kryesore trafikimi për heroinën dhe metamfetaminën afgane në Azinë Qendrore dhe më tej në Rusi dhe Evropë, duke shfrytëzuar terrenin e thyer dhe policimin e dobët të zonës.
“Frekuenca në rritje [e përleshjeve] është e re dhe interesante dhe ngre një pikë: nëse mund të jemi duke parë një kërcënim të ri që po shfaqet”, tha Bahiss.
Provinca Badakshan, nga e cila autoritetet taxhike thanë se burojnë sulmet ndaj shtetasve kinezë, paraqet një situatë komplekse sigurie për talebanët, pasi ata kanë luftuar për të ndaluar kërcënimin nga grupet e armatosura të opozitës, shtoi Bahiss.
Ai tha se kjo çështje sigurie është komplikuar më tej nga goditja e talebanëve ndaj kultivimit të lulekuqes në provincë. Talebanët janë përballur me rezistencë ndaj kësaj politike nga fermerët në veri. Kjo kryesisht për shkak se terreni i Badakshanit, do të thotë se lulekuqja është e vetmja kulturë fitimprurëse.
Po marrëdhëniet e talebanëve me fqinjët e tjerë?
Që kur talebanët rimorën kontrollin e Afganistanit në vitin 2021, disa nga fqinjët e tij kanë ruajtur një marrëdhënie pragmatike transaksionale, ndërsa të tjerët jo.
Marrëdhëniet me Pakistanin, më parë patronin e saj, janë përkeqësuar veçanërisht. Islamabadi akuzon Kabulin për strehimin e luftëtarëve të Tehrik-i-Taliban Pakistan, të njohur edhe si Talebanët e Pakistanit. Tensionet për këtë çështje u rritën në nëntor kur Pakistani nisi sulme ajrore në Kabul, Khost dhe provinca të tjera, duke shkaktuar sulme hakmarrëse të talebanëve në pikat kufitare.
Dhjetëra njerëz u vranë, përpara se të arrihej një armëpushim i ndërmjetësuar nga Katari dhe Turqia. Megjithatë, të dyja palët janë përfshirë në luftime që atëherë, duke fajësuar njëra-tjetrën për shkeljen e armëpushimit të brishtë.
Talebanët i mohojnë akuzat e Islamabadit, dhe e kanë fajësuar Pakistanin për “dështimet e veta të sigurisë”.
Ndërkohë, talebanët tani janë të përkushtuar në zhvillimin e një marrëdhënieje të re me rivalin kryesor të Pakistanit, Indinë, me delegacione që vizitojnë qytete indiane për diskutime mbi tregtinë dhe sigurinë. Nju Delhi më parë ishte pjesë e aleancës anti-talebane. Megjithatë, kjo qasje ka ndryshuar me përkeqësimin e marrëdhënieve midis Pakistanit dhe talebanëve./ Al Jazeera.
Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, ka mbërritur në Florida, ku po zhvillon një takim të rëndësishëm me Presidentin e SHBA-së, Donald Trump, në rezidencën e tij private, Mar-a-Lago.
Takimi synon të diskutojë sigurinë, ndihmën ekonomike dhe çështje territoriale lidhur me konfliktin në Ukrainë, ndërkohë që Rusia ka intensifikuar sulmet ndaj Kievit.
Zelensky ka bërë të ditur se bisedimet do të përfshijnë garanci sigurie dhe mbështetje financiare, si dhe mundësinë e diskutimit për të ardhmen e zonës së Donbasit. Takimi pritet të jetë një hap i rëndësishëm drejt arritjes së një marrëveshjeje paqeje pas katër vjetësh konflikti.
Ndërkohë, Trump e ka përshkruar telefonatën e tij me Vladimir Putin pak para takimit si “të mirë dhe shumë produktive”, duke theksuar rëndësinë e dialogut në këtë moment delikat.
Brigitte Bardot, aktorja dhe këngëtarja franceze që u bë një seks-simbol ndërkombëtar përpara se t’i kthente shpinën industrisë së filmit për t’u bërë aktiviste për të drejtat e kafshëve, ka ndërruar jetë në moshën 91 vjeç.
Bardot fitoi famë ndërkombëtare me filmin e vitit 1956 “Dhe Zoti Krijoi Gruan”, shkruar dhe drejtuar nga bashkëshorti i saj i atëhershëm, Roger Vadim, dhe për dy dekadat e ardhshme mishëroi idenë e “koteles së seksit” arketipe. Megjithatë, në fillim të viteve ’70, ajo njoftoi tërheqjen e saj nga aktrimi dhe u bë gjithnjë e më aktive politikisht. Mbështetja e saj e hapur për të drejtat e kafshëve, evoluoi në komente nxitëse rreth pakicave etnike dhe mbështetje të hapur për Frontin Nacional të ekstremit të djathtë të Francës, duke rezultuar në një sërë dënimesh për urrejtje racore.
E lindur në vitin 1934 në Paris, Bardot u rrit në një familje të begatë dhe tradicionale katolike, por shkëlqeu mjaftueshëm si balerinë saqë iu lejua të studionte balet, duke fituar një vend në Konservatorin prestigjioz të Parisit. Në të njëjtën kohë ajo gjeti punë si modele, duke u shfaqur në kopertinën e Elle në vitin 1950, ndërsa ishte ende 15 vjeç. Si rezultat i punës së saj si modele, asaj iu ofruan role filmash; në një audicion ajo takoi Vadim-in, me të cilin do të martohej në vitin 1952, pasi mbushi 18 vjeç. Bardot u zgjodh në role të vogla, me një rëndësi gjithnjë e më të madhe; ajo luajti interesin e dashurisë së Dirk Bogarde në Doctor at Sea, një hit i madh në Mbretërinë e Bashkuar në vitin 1955.
Por ishte filmi i Vadim dhe Zoti e krijoi gruan, në të cilin Bardot luajti rolin e një adoleshenteje të lirë në Saint-Tropez, që e konsolidoi imazhin e saj dhe e shndërroi atë në një ikonë ndërkombëtare. Filmi ishte një hit i madh në Francë, si dhe në nivel ndërkombëtar, dhe e katapultoi Bardot në radhët e para të interpretueseve franceze të ekranit.
Përveç audiencës së kinemasë, Bardot u bë shpejt një frymëzim për intelektualët dhe artistët; jo më pak për të rinjtë John Lennon dhe Paul McCartney, të cilët kërkonin që të dashurat e tyre të asaj kohe t’i lyenin flokët biondë në imitim të saj. Kolumnisti Raymond Cartier shkroi një artikull të gjatë rreth “le cas Bardot” në Paris-Match në vitin 1958, ndërsa Simone de Beauvoir botoi esenë e saj të famshme Brigitte Bardot dhe Sindroma e Lolitës në vitin 1959, duke e paraqitur aktoren si gruan më të çliruar të Francës. Në vitin 1969, Bardot u zgjodh si modelja e parë e jetës reale për Marianne, simbolin e republikës franceze.
Në filli të viteve 1960, Bardot u shfaq në një sërë filmash francezë të profilit të lartë, duke përfshirë dramën e Henri-Georges Clouzot, e nominuar për çmimin Oscar, “The Truth”, “Very Private Affair” të Louis Malle (përballë Marcello Mastroianni-t) dhe “Contempt” të Jean-Luc Godard. Në gjysmën e dytë të dekadës, Bardot pranoi një numër ofertash nga Hollywood-i: këto përfshinin “Viva Maria!”, një komedi të periudhës me xhirim në Meksikë me Jeanne Moreau, dhe “Shalako”, një film western me Sean Connery.
Bardot pati gjithashtu një karrierë paralele muzikore, e cila përfshinte regjistrimin e versionit origjinal të këngës “Je T’Aime… Moi Non Plus” të Serge Gainsbourg, të cilën Gainsbourg e kishte shkruar për të ndërsa kishin një lidhje jashtëmartesore. (E frikësuar nga skandali pasi bashkëshorti i saj i atëhershëm, Gunter Sachs, e zbuloi, Bardot i kërkoi Gainsbourg të mos e publikonte; ai vazhdoi ta riregjistronte atë me Jane Birkin, duke arritur një sukses të madh komercial.)
Megjithatë, Bardot e gjeti presionin e famës gjithnjë e më bezdisës, duke i thënë gazetës Guardian në vitin 1996 : “Çmenduria që më rrethonte gjithmonë dukej joreale. Nuk isha kurrë vërtet e përgatitur për jetën e një ylli.” Ajo u tërhoq nga aktrimi në vitin 1973, në moshën 39 vjeç, pasi realizoi romancën historike “Historia Ndërtuese dhe e Gëzuar e Colinot”. Fokusi i saj kryesor u bë aktivizmi për mbrojtjen e kafshëve, duke iu bashkuar protestave kundër gjuetisë së fokave në vitin 1977 dhe duke themeluar Fondacionin Brigitte Bardot në vitin 1986.
Më pas, Bardot u dërgoi letra proteste udhëheqësve botërorë për çështje të tilla si shfarosja e qenve në Rumani, vrasja e delfinëve në Ishujt Faroe dhe masakra e maceve në Australi . Ajo gjithashtu shprehu rregullisht pikëpamjet e saj mbi masakrën fetare të kafshëve. Në vitin 2003, në librin e saj “Një britmë në heshtje “, ajo përkrahu politikën e krahut të djathtë dhe sulmoi burrat gej dhe lezbiket, mësuesit e shkollave dhe të ashtuquajturin “islamizim të shoqërisë franceze”, duke rezultuar në një dënim për nxitje të urrejtjes racore.
Bardot kishte një histori të gjatë në mbështetjen e Frontit Nacional të Francës (i cili që atëherë është riemëruar Tubimi Kombëtar), duke i thënë gazetës Guardian: “Lidhur me rritjen e tmerrshme të emigracionit, unë i ndaj plotësisht pikëpamjet e [Jean-Marie Le Pen].” Në vitin 2006, një letër drejtuar ministrit të brendshëm të atëhershëm, Nicolas Sarkozy, thoshte se popullsia myslimane e Francës po “shkatërronte vendin tonë duke imponuar veprimet e saj”.
Bardot u martua katër herë: me Vadim midis viteve 1952 dhe 1957, me Jacques Charrier midis viteve 1959 dhe 1962 (me të cilin pati një djalë, Nicholas, në vitin 1960), me Sachs (1966-1969) dhe me ish-këshilltari e Le Pen, Bernard d’Ormale, me të cilin u martua në vitin 1992. Ajo gjithashtu pati një numër marrëdhëniesh të profilit të lartë, duke përfshirë ato me Jean-Louis Trintignant dhe Gainsbourg./ The Guardian.
Albin Kurti fiton zgjedhjet në Kosovë, Vetëvendosja feston me fishekzjarre në Prishtinë
Përplasjet kufitare Taxhikistan-Taleban: Çfarë fshihet pas tyre, pse ndikojnë në Kinë?
Shuhet ikona Brigitte Bardot, biondja seksi që revolucionarizoi kinemanë në vitet ’50
Vit sfidues
Elozhi i kujtesës
Numërohen 81% e kutive të votimit në Kosovë: Albin Kurti drejt mandatit të tretë si kryeministër
Princi William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
Presidenti i Ukrainës, Zelensky mbërrin në Mar-a-Lago, takohet me presidentin Trump
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
KQZ numëron mbi 80% të votave, Vetëvendosje në epërsi të thellë
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
Vlora 4 ditë pa ujë, protestuesit shpërthejnë derën dhe futen në festën e Bashkisë
KQZ: Ka nisur numërimi i votave, sonte rreth orës 23:00 presim t’i kemi rezultatet preliminare
KQZ nis publikimin e rezultateve të para
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Princi William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
Presidenti i Ukrainës, Zelensky mbërrin në Mar-a-Lago, takohet me presidentin Trump
Dalin Exit Poll-et e para, Vetëvendosja rikonfirmohet forcë e parë, Hamza 23.9 përqind, Abdixhiku 16.1 përqind
Numërohen 81% e kutive të votimit në Kosovë: Albin Kurti drejt mandatit të tretë si kryeministër
KQZ numëron mbi 80% të votave, Vetëvendosje në epërsi të thellë
Amnisti penale nga qeveria! Lamallari: 380 të burgosur lirohen, 900 të tjerë përfitojnë ulje dënimi (video)
KQZ: Ka nisur numërimi i votave, sonte rreth orës 23:00 presim t’i kemi rezultatet preliminare
Rusia sulmon Ukrainën me afro 500 dronë dhe 40 raketa gjatë natës, 1/3 e Kievit pa ngrohje
Voton Presidentja Osmani: Kosova ka nevojë për institucione të reja sa më parë
KQZ nis publikimin e rezultateve të para
-
Albania2 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
Albania10 hours ago
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
-
Albania10 hours ago
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
-
Albania11 hours ago
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
-
UK2 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
UK9 hours ago
Princi William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
-
Bota10 hours ago
Presidenti i Ukrainës, Zelensky mbërrin në Mar-a-Lago, takohet me presidentin Trump
-
Kosova11 hours ago
Dalin Exit Poll-et e para, Vetëvendosja rikonfirmohet forcë e parë, Hamza 23.9 përqind, Abdixhiku 16.1 përqind