Në vitin 1945, një grup skautësh rusë i dhuruan ambasadorit amerikan në Moskë, W. Averell Harriman, një vulë të madhe të gdhendur me dorë të SHBA-së. Ambasadori e vendosi me krenari atë në rezidencën e tij, Spaso House, duke menduar se ishte një simbol i miqësisë. Por ajo që ai nuk dinte ishte se kjo dhuratë, e njohur më vonë si “Gjëja” (The Thing), ishte në të vërtetë një pajisje e sofistikuar spiunazhi që përgjoi bisedat diplomatike për plot shtatë vjet pa u zbuluar.
Mjeshtëria teknologjike dhe “Kali i Trojës” modern
“Gjëja” u shpik nga inxhinieri dhe muzikanti rus Léon Theremin, i njohur për shpikjen e instrumentit të parë muzikor elektronik. Pajisja funksiononte pa bateri apo burim energjie, duke përdorur një sistem pasiv që aktivizohej nga një sinjal i frekuencës së lartë i dërguar nga një ndërtesë aty pranë. Kjo e bënte atë të padukshme për pajisjet e sigurisë së kohës. Teknika e saj ishte aq e avancuar sa historiani i njohur H. Keith Melton e quajti një “ngritje të shkencës së monitorimit të audios në një nivel që më parë mendohej i pamundur.”
Vetë eksperti i kundër-mbikëqyrjes, John Little, ka ndërtuar një kopje të “Gjësë” dhe e përshkruan atë si një kryqëzim midis një “ore zvicerane dhe një mikrometri”. Suksesi i saj qëndronte jo vetëm te teknologjia, por edhe te mënyra dinake e fshehjes brenda një vepre arti, duke shfrytëzuar supozimin se objektet dekorative janë të padëmshme.
Zbulohet rastësisht dhe bëhet “sekret shtetëror”
Pajisja u zbulua rastësisht në vitin 1951, kur një operator radioje britanik kapi valën e saktë dhe dëgjoi bisedat e Ambasadës Amerikane. Edhe pas zbulimit, “Gjëja” u mbajt sekret nga inteligjenca amerikane dhe u bë e njohur publikisht vetëm në vitin 1960, pas rrëzimit të një avioni spiun amerikan U-2 mbi Rusi. Për të provuar se spiunazhi ishte një lojë e dyanshme, zyrtarët amerikanë e ekspozuan vulën në Këshillin e Sigurimit të OKB-së.
Detajet teknike të saj mbetën sekret deri në vitin 1987, kur një ish-oficer britanik i zbuloi në kujtimet e tij. Kjo histori e çuditshme tregon se Lufta e Ftohtë nuk u zhvillua vetëm në fusha beteje, por edhe në rezidenca diplomatike, ku artizanaliteti dhe teknologjia u bënë armë të fuqishme spiunazhi.
