Samiti i mbajtur në San Diego (Kaliforni) midis Presidentit të SHBA-së, Joe Biden, dhe kryeministrave të Mbretërisë së Bashkuar dhe Australisë, përkatësisht Rishi Sunak dhe Anthony Albanese, ka pasur si fryt kryesor përparimin e parë konkret dhe real të Marrëveshjes AUKUS.
Pakti trepalësh midis fuqive anglishtfolëse, njoftimi i të cilit 18 muaj më parë shkaktoi habi në tabelën gjeopolitike, synon të veprojë si një frenim për Kinën në Indo-Paqësor.
Prandaj, zhvillimet e fundit kanë gjeneruar reagimin e Kinës. Sipas zëdhënësit diplomatik kinez, Wang Webin, ‘deklarata e fundit e përbashkët e Shteteve të Bashkuara, Mbretërisë së Bashkuar dhe Australisë tregon se të tre vendet po ecin gjithnjë e më shumë në një rrugë të gabuar dhe të rrezikshme’.
Në këtë drejtim, Webin shtoi se të tre fuqitë ‘po mendojnë për interesat e tyre dhe po nënçmojnë shqetësimin e komunitetit ndërkombëtar’.
Australia ka njoftuar blerjen nga Shtetet e Bashkuara të tre nëndetëseve bërthamore të klasit Virginia gjatë viteve 2030. Marrëveshja lejon që të blihen edhe dy të tjera nëse është e nevojshme. Më vonë, dhe gjithashtu në bazë të aleancës së re ushtarake, Australia do të ndërtojë një model të ri me teknologjinë amerikane dhe britanike. Ambicia e këtij plani është të forcojë pozicionin perëndimor në rajonin Azi-Paqësor, një zonë që po përjeton një prani kineze në rritje.
Kështu, ky bashkëpunim ushtarak është parë si një kërcënim nga Kina: ‘Programi i nëndetëseve bërthamore AUKUS nxjerr një mentalitet të Luftës së Ftohtë dhe do të shërbejë vetëm për të nxitur një garë armësh, për të minuar sistemin ndërkombëtar të mospërhapjes bërthamore dhe për të dëmtuar paqen dhe stabilitetin rajonal’.
Marrëveshja e re ka lejuar Australinë të hyjë, duke nisur nga dekada e ardhshme, në klubin e vendeve që kanë nëndetëse bërthamore, një listë ku përfshihen Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Rusia, Mbretëria e Bashkuar, Franca, India dhe Kina.
Ministrja e Jashtme australiane, Penny Wong, ka saktësuar se Australia nuk po merr armë bërthamore dhe se arsyeja për këtë hap nuk është tjetër veçse paqja: ‘Askush nuk dëshiron të shohë një përshkallëzim (tensionesh)’.
