Presidenti i Koresë së Jugut ka thënë se do të pranonte një marrëveshje midis Donald Trump dhe Kim Jong Un, në të cilën Koreja e Veriut do të pranonte të ngrinte prodhimin e armëve të saj bërthamore, në vend që t’i hiqte ato.
Lee Jae Myung i tha BBC-së se Koreja e Veriut po prodhonte 15-20 armë bërthamore shtesë në vit dhe se një ngrirje – si “një masë e përkohshme emergjente” – do të ishte “një alternativë e realizueshme dhe realiste” ndaj denuklearizimit për momentin.
Koreja e Veriut e shpalli veten fuqi bërthamore në vitin 2022 dhe u zotua se nuk do të heqë dorë kurrë nga armët e saj.
“Për sa kohë që nuk heqim dorë nga qëllimi afatgjatë i denuklearizimit, besoj se ka përfitime të qarta nëse Koreja e Veriut ndalon zhvillimin e saj bërthamor dhe raketor”, tha Lee Jae Myung.
“Pyetja është nëse vazhdojmë me përpjekjet e pafrytshme drejt qëllimit përfundimtar [të denuklearizimit] apo vendosim qëllime më realiste dhe arrijmë disa prej tyre”, shtoi Lee.
Presidenti Lee, i cili mori detyrën në qershor, dëshiron të krijojë marrëdhënie paqësore me Korenë e Veriut dhe të ulë tensionet, të cilat u ndezën nën paraardhësin e tij Yoon Suk Yeol, i cili u akuzua për përpjekjen për të vendosur ligj ushtarak vitin e kaluar.
Udhëheqësi i Koresë së Jugut ka qenë i zëshëm në lidhje me dëshirën e Presidentit Trump që bisedimet bërthamore me Kim të rifillojnë , të cilat u ndërprenë në vitin 2019 gjatë mandatit të parë të Trump, pasi SHBA-të i kërkuan Veriut të çmontojë objektet e tij bërthamore.
Në një fjalim në parlament të dielën, udhëheqësi i Koresë së Veriut sugjeroi se do të ishte i gatshëm të negocionte me Trumpin, por vetëm nëse SHBA-të heqin dorë nga kërkesa e tyre që Veriu të denuklearizohet.
Lee i tha BBC-së se mendonte se ishte e mundur që Trump dhe Kim të riktheheshin së bashku, duke qenë se ata “duket se kanë një shkallë besimi të ndërsjellë”. Kjo mund t’i sjellë dobi Koresë së Jugut dhe të kontribuojë në paqen dhe sigurinë globale, shtoi ai.
BBC bisedoi me presidentin e Koresë së Jugut në zyrën e tij në Seul, përpara udhëtimit të tij në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara në Nju Jork të hënën.
Koreja e Jugut aktualisht mban presidencën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, por Lee nuk do të jepte përgjigje nëse ky organ po e dështonte Korenë e Jugut, sepse për vite me radhë si Kina ashtu edhe Rusia kanë bllokuar përpjekjet për të vendosur sanksione të mëtejshme ndaj Veriut për shkak të programit të tij bërthamor.
“Ndërsa është e qartë se OKB-ja po dështon kur bëhet fjalë për krijimin e një bote vërtet paqësore, unë ende besoj se ajo po kryen shumë funksione të rëndësishme”, tha Lee, duke shtuar se reformimi i Këshillit të Sigurimit “nuk ishte shumë realist”.
I pyetur nëse Kina po e mundësonte tani programin e armëve bërthamore të Koresë së Veriut, Lee tha se ishte “e pamundur të dihej”, por bazuar në njohuritë e tij aktuale, kjo nuk ishte ajo që ai kuptonte.
Më herët këtë muaj, Presidenti kinez Xi Jinping e mirëpriti Kim në një paradë ushtarake në Pekin së bashku me Presidentin rus Vladimir Putin dhe, ndryshe nga takimet e kaluara, Kina nuk i përmendi publikisht armët bërthamore të Veriut apo denuklearizimin .
Lidhjet në rritje midis Pekinit, Moskës dhe Phenianit, të shfaqura në paradën e Kinës, e vendosën Korenë e Jugut në “një situatë shumë të vështirë”, tha Lee.
“Të shohësh Kinën, Rusinë dhe Korenë e Veriut të afrohen kaq shumë nuk është qartësisht e dëshirueshme për ne”, tha ai, duke shtuar se ka të ngjarë të përgjigjet duke vazhduar të bashkëpunojë ngushtë me SHBA-në dhe Japoninë.
Historikisht, Koreja e Jugut ka balancuar marrëdhëniet e saj midis SHBA-së – aleatit të saj ushtarak – dhe Kinës – nga e cila mbështetet për pjesën më të madhe të tregtisë së saj – por kjo litar i tendosur po bëhet gjithnjë e më i vështirë për t’u ecur.
Kohët e fundit, Lee tha se do të mbështeste SHBA-në në rendin e ri botëror që po shfaqet, por duke folur me të, është e qartë se ai dëshiron të shmangë krijimin e armiqve gjatë këtij procesi.
Ky udhëheqës i dikurshëm i opozitës me prirje të majta dhe të vijës së ashpër, tani e paraqet veten si një centrist. Ai i zgjedh fjalët dhe qëndrimet e tij me kujdes, ndërsa përpiqet të gjejë me shkathtësi vendin e Koresë së Jugut në një botë në ndryshim.
“Bota po ndahet në dy kampe dhe Koreja e Jugut është pozicionuar pikërisht në kufi”, tha ai, duke vënë në dukje “vendndodhjen vërtet të pasigurt” të vendit të tij pranë Kinës dhe Rusisë.
“Kjo situatë po bëhet gjithnjë e më e vështirë. Por këto kampe nuk mund t’i mbyllin plotësisht dyert e tyre, kështu që ne mund të pozicionohemi diku në mes.”
Lee madje ishte i kujdesshëm që të mos hidhte poshtë një marrëdhënie të ardhshme me Rusinë, e cila ka krijuar një partneritet ushtarak me Korenë e Veriut gjatë luftës në Ukrainë – duke i dërguar asaj ushqim, naftë dhe shuma të mëdha parash në këmbim të armëve dhe trupave.
“Është e qartë se pushtimi i Ukrainës nga Rusia duhet të dënohet dhe se lufta duhet të përfundojë sa më shpejt të jetë e mundur”, tha ai.
“Por marrëdhëniet midis vendeve nuk janë të drejtpërdrejta dhe ne gjejmë mënyra për të bashkëpunuar sa herë që është e mundur dhe përpiqemi të bashkëjetojmë në paqe.”
Kujdesi i tij është i kuptueshëm. Rreziqet e mbështetjes së tepërt te SHBA-ja nuk kanë qenë kurrë më të dukshme, me miqtë dhe armiqtë e Amerikës të përfshirë në luftën e vazhdueshme tregtare të Trump.
Lee ia doli me sukses të ulte tarifat ndaj Koresë së Jugut në 15% dhe, gjatë një vizite të kohëve të fundit në Shtëpinë e Bardhë, ai dukej se e magjepsi presidentin. Por që atëherë, bisedimet tregtare kanë ngecur, me të dyja palët që nuk janë në gjendje të bien dakord për kushtet e një marrëveshjeje.
Pastaj, dy javë më parë, zyrtarët amerikanë të imigracionit ndaluan qindra punëtorë koreanë që po ndërtonin një fabrikë baterish makinash në Gjeorgji – pjesë e angazhimit të Koresë së Jugut për të zhvendosur prodhimin në SHBA, ndërsa investonte edhe qindra miliarda dollarë atje. Qeveria e Lee arriti të siguronte lirimin e punëtorëve një javë më vonë.
“Si president, ndiej një ndjenjë të thellë përgjegjësie për trajtimin e ashpër që kanë duruar qytetarët tanë”, tha ai, duke e përshkruar incidentin si “tronditës”. Kompanitë koreane tani ka të ngjarë të jenë “më të ngurruara për të investuar në SHBA”, shtoi ai.
Por Lee tha se besonte se mund ta përdorte incidentin për të forcuar marrëdhënien e Seulit me Uashingtonin.
“Ekziston një proverb korean që thotë, ‘pas shiut, toka ngurtësohet’.”
Në vend, Lee po kryeson një vend të polarizuar, të tronditur nga muaj të tërë trazirash politike, pasi presidenti i mëparshëm u përpoq të orkestronte një marrje pushteti ushtarake. Yoon, i cili tani përballet me burgim të përjetshëm, nxiti tensionet me Korenë e Veriut.
Ai u përpoq të justifikonte përpjekjen e tij të dështuar për të vendosur ligjin ushtarak duke pretenduar se institucionet e vendit ishin infiltruar nga mbështetës të Phenianit.
Tani, Lee thotë se po përpiqet të bëjë çmos për të rivendosur besimin me Veriun. Pasi mori detyrën, ai e ndaloi qeverinë në Seul të transmetonte transmetime radiofonike në Korenë e Veriut .
Këto transmetime dihej se e zemëronin Kim Jong Un-in, por ishin një nga mënyrat e pakta që njerëzit e Koresë së Veriut, të cilët janë gjithnjë e më të izoluar, mund të merrnin informacione nga jashtë vendit. Ky veprim u kritikua nga organizatat e të drejtave të njeriut.
“Ne gjykojmë se [këto transmetime] nuk kanë pothuajse asnjë efekt praktik”, tha Lee kur iu kërkua të justifikonte vendimin e tij. Ai argumentoi se çdo përfitim nuk ishte i mjaftueshëm për të tejkaluar koston e armiqësimit të regjimit.
“Ajo që ka rëndësi është rivendosja e besimit midis Veriut dhe Jugut, veçanërisht pasi qëndrimi i qeverisë së mëparshme ndaj Koresë së Veriut ishte kaq armiqësor. Ne mendojmë se këto masa do të ndihmojnë Korenë e Veriut të kthehet në bisedime.”
Veriu deri më tani i ka hedhur poshtë gjestet e vullnetit të mirë të Lee-së, duke e quajtur atë “iluzor” dhe “ëndërrimtar me sy hapur”.
Por Lee nuk është naiv. Ai e di që Donald Trump është rruga e tij më e mundshme drejt paqes në gadishull dhe se kjo rrugë duhet të ripërcaktohet.
I etur për ta portretizuar veten si pragmatist, ai e kupton, ndryshe nga të tjerët para tij, se armët bërthamore të Koresë së Veriut nuk mund të negociohen për t’u zhdukur – të paktën jo për momentin.
