Bota
Koreja e Jugut do të pranonte një marrëveshje Trump-Kim për ngrirjen e programit bërthamor, i thotë presidenti BBC-së
Presidenti i Koresë së Jugut ka thënë se do të pranonte një marrëveshje midis Donald Trump dhe Kim Jong Un, në të cilën Koreja e Veriut do të pranonte të ngrinte prodhimin e armëve të saj bërthamore, në vend që t’i hiqte ato.
Lee Jae Myung i tha BBC-së se Koreja e Veriut po prodhonte 15-20 armë bërthamore shtesë në vit dhe se një ngrirje – si “një masë e përkohshme emergjente” – do të ishte “një alternativë e realizueshme dhe realiste” ndaj denuklearizimit për momentin.
Koreja e Veriut e shpalli veten fuqi bërthamore në vitin 2022 dhe u zotua se nuk do të heqë dorë kurrë nga armët e saj.
“Për sa kohë që nuk heqim dorë nga qëllimi afatgjatë i denuklearizimit, besoj se ka përfitime të qarta nëse Koreja e Veriut ndalon zhvillimin e saj bërthamor dhe raketor”, tha Lee Jae Myung.
“Pyetja është nëse vazhdojmë me përpjekjet e pafrytshme drejt qëllimit përfundimtar [të denuklearizimit] apo vendosim qëllime më realiste dhe arrijmë disa prej tyre”, shtoi Lee.
Presidenti Lee, i cili mori detyrën në qershor, dëshiron të krijojë marrëdhënie paqësore me Korenë e Veriut dhe të ulë tensionet, të cilat u ndezën nën paraardhësin e tij Yoon Suk Yeol, i cili u akuzua për përpjekjen për të vendosur ligj ushtarak vitin e kaluar.
Udhëheqësi i Koresë së Jugut ka qenë i zëshëm në lidhje me dëshirën e Presidentit Trump që bisedimet bërthamore me Kim të rifillojnë , të cilat u ndërprenë në vitin 2019 gjatë mandatit të parë të Trump, pasi SHBA-të i kërkuan Veriut të çmontojë objektet e tij bërthamore.
Në një fjalim në parlament të dielën, udhëheqësi i Koresë së Veriut sugjeroi se do të ishte i gatshëm të negocionte me Trumpin, por vetëm nëse SHBA-të heqin dorë nga kërkesa e tyre që Veriu të denuklearizohet.
Lee i tha BBC-së se mendonte se ishte e mundur që Trump dhe Kim të riktheheshin së bashku, duke qenë se ata “duket se kanë një shkallë besimi të ndërsjellë”. Kjo mund t’i sjellë dobi Koresë së Jugut dhe të kontribuojë në paqen dhe sigurinë globale, shtoi ai.
BBC bisedoi me presidentin e Koresë së Jugut në zyrën e tij në Seul, përpara udhëtimit të tij në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara në Nju Jork të hënën.
Koreja e Jugut aktualisht mban presidencën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, por Lee nuk do të jepte përgjigje nëse ky organ po e dështonte Korenë e Jugut, sepse për vite me radhë si Kina ashtu edhe Rusia kanë bllokuar përpjekjet për të vendosur sanksione të mëtejshme ndaj Veriut për shkak të programit të tij bërthamor.
“Ndërsa është e qartë se OKB-ja po dështon kur bëhet fjalë për krijimin e një bote vërtet paqësore, unë ende besoj se ajo po kryen shumë funksione të rëndësishme”, tha Lee, duke shtuar se reformimi i Këshillit të Sigurimit “nuk ishte shumë realist”.
I pyetur nëse Kina po e mundësonte tani programin e armëve bërthamore të Koresë së Veriut, Lee tha se ishte “e pamundur të dihej”, por bazuar në njohuritë e tij aktuale, kjo nuk ishte ajo që ai kuptonte.
Më herët këtë muaj, Presidenti kinez Xi Jinping e mirëpriti Kim në një paradë ushtarake në Pekin së bashku me Presidentin rus Vladimir Putin dhe, ndryshe nga takimet e kaluara, Kina nuk i përmendi publikisht armët bërthamore të Veriut apo denuklearizimin .
Lidhjet në rritje midis Pekinit, Moskës dhe Phenianit, të shfaqura në paradën e Kinës, e vendosën Korenë e Jugut në “një situatë shumë të vështirë”, tha Lee.
“Të shohësh Kinën, Rusinë dhe Korenë e Veriut të afrohen kaq shumë nuk është qartësisht e dëshirueshme për ne”, tha ai, duke shtuar se ka të ngjarë të përgjigjet duke vazhduar të bashkëpunojë ngushtë me SHBA-në dhe Japoninë.
Historikisht, Koreja e Jugut ka balancuar marrëdhëniet e saj midis SHBA-së – aleatit të saj ushtarak – dhe Kinës – nga e cila mbështetet për pjesën më të madhe të tregtisë së saj – por kjo litar i tendosur po bëhet gjithnjë e më i vështirë për t’u ecur.
Kohët e fundit, Lee tha se do të mbështeste SHBA-në në rendin e ri botëror që po shfaqet, por duke folur me të, është e qartë se ai dëshiron të shmangë krijimin e armiqve gjatë këtij procesi.
Ky udhëheqës i dikurshëm i opozitës me prirje të majta dhe të vijës së ashpër, tani e paraqet veten si një centrist. Ai i zgjedh fjalët dhe qëndrimet e tij me kujdes, ndërsa përpiqet të gjejë me shkathtësi vendin e Koresë së Jugut në një botë në ndryshim.
“Bota po ndahet në dy kampe dhe Koreja e Jugut është pozicionuar pikërisht në kufi”, tha ai, duke vënë në dukje “vendndodhjen vërtet të pasigurt” të vendit të tij pranë Kinës dhe Rusisë.
“Kjo situatë po bëhet gjithnjë e më e vështirë. Por këto kampe nuk mund t’i mbyllin plotësisht dyert e tyre, kështu që ne mund të pozicionohemi diku në mes.”
Lee madje ishte i kujdesshëm që të mos hidhte poshtë një marrëdhënie të ardhshme me Rusinë, e cila ka krijuar një partneritet ushtarak me Korenë e Veriut gjatë luftës në Ukrainë – duke i dërguar asaj ushqim, naftë dhe shuma të mëdha parash në këmbim të armëve dhe trupave.
“Është e qartë se pushtimi i Ukrainës nga Rusia duhet të dënohet dhe se lufta duhet të përfundojë sa më shpejt të jetë e mundur”, tha ai.
“Por marrëdhëniet midis vendeve nuk janë të drejtpërdrejta dhe ne gjejmë mënyra për të bashkëpunuar sa herë që është e mundur dhe përpiqemi të bashkëjetojmë në paqe.”
Kujdesi i tij është i kuptueshëm. Rreziqet e mbështetjes së tepërt te SHBA-ja nuk kanë qenë kurrë më të dukshme, me miqtë dhe armiqtë e Amerikës të përfshirë në luftën e vazhdueshme tregtare të Trump.
Lee ia doli me sukses të ulte tarifat ndaj Koresë së Jugut në 15% dhe, gjatë një vizite të kohëve të fundit në Shtëpinë e Bardhë, ai dukej se e magjepsi presidentin. Por që atëherë, bisedimet tregtare kanë ngecur, me të dyja palët që nuk janë në gjendje të bien dakord për kushtet e një marrëveshjeje.
Pastaj, dy javë më parë, zyrtarët amerikanë të imigracionit ndaluan qindra punëtorë koreanë që po ndërtonin një fabrikë baterish makinash në Gjeorgji – pjesë e angazhimit të Koresë së Jugut për të zhvendosur prodhimin në SHBA, ndërsa investonte edhe qindra miliarda dollarë atje. Qeveria e Lee arriti të siguronte lirimin e punëtorëve një javë më vonë.
“Si president, ndiej një ndjenjë të thellë përgjegjësie për trajtimin e ashpër që kanë duruar qytetarët tanë”, tha ai, duke e përshkruar incidentin si “tronditës”. Kompanitë koreane tani ka të ngjarë të jenë “më të ngurruara për të investuar në SHBA”, shtoi ai.
Por Lee tha se besonte se mund ta përdorte incidentin për të forcuar marrëdhënien e Seulit me Uashingtonin.
“Ekziston një proverb korean që thotë, ‘pas shiut, toka ngurtësohet’.”
Në vend, Lee po kryeson një vend të polarizuar, të tronditur nga muaj të tërë trazirash politike, pasi presidenti i mëparshëm u përpoq të orkestronte një marrje pushteti ushtarake. Yoon, i cili tani përballet me burgim të përjetshëm, nxiti tensionet me Korenë e Veriut.
Ai u përpoq të justifikonte përpjekjen e tij të dështuar për të vendosur ligjin ushtarak duke pretenduar se institucionet e vendit ishin infiltruar nga mbështetës të Phenianit.
Tani, Lee thotë se po përpiqet të bëjë çmos për të rivendosur besimin me Veriun. Pasi mori detyrën, ai e ndaloi qeverinë në Seul të transmetonte transmetime radiofonike në Korenë e Veriut .
Këto transmetime dihej se e zemëronin Kim Jong Un-in, por ishin një nga mënyrat e pakta që njerëzit e Koresë së Veriut, të cilët janë gjithnjë e më të izoluar, mund të merrnin informacione nga jashtë vendit. Ky veprim u kritikua nga organizatat e të drejtave të njeriut.
“Ne gjykojmë se [këto transmetime] nuk kanë pothuajse asnjë efekt praktik”, tha Lee kur iu kërkua të justifikonte vendimin e tij. Ai argumentoi se çdo përfitim nuk ishte i mjaftueshëm për të tejkaluar koston e armiqësimit të regjimit.
“Ajo që ka rëndësi është rivendosja e besimit midis Veriut dhe Jugut, veçanërisht pasi qëndrimi i qeverisë së mëparshme ndaj Koresë së Veriut ishte kaq armiqësor. Ne mendojmë se këto masa do të ndihmojnë Korenë e Veriut të kthehet në bisedime.”
Veriu deri më tani i ka hedhur poshtë gjestet e vullnetit të mirë të Lee-së, duke e quajtur atë “iluzor” dhe “ëndërrimtar me sy hapur”.
Por Lee nuk është naiv. Ai e di që Donald Trump është rruga e tij më e mundshme drejt paqes në gadishull dhe se kjo rrugë duhet të ripërcaktohet.
I etur për ta portretizuar veten si pragmatist, ai e kupton, ndryshe nga të tjerët para tij, se armët bërthamore të Koresë së Veriut nuk mund të negociohen për t’u zhdukur – të paktën jo për momentin.
Sezoni i festave ka nisur dhe për shumë familje blerja e lodrave është një nga prioritetet kryesore. Të dhënat më të fundit të Eurostat tregojnë se në vitin 2024 Bashkimi Evropian ishte importues neto i lodrave nga vendet jashtë BE-së.
Sipas Eurostat, BE importoi lodra me vlerë 7.1 miliardë euro nga vende jashtë unionit, një rritje prej 0.6 miliardë eurosh krahasuar me vitin 2023. Ndërkohë, eksportet e lodrave të BE-së drejt vendeve jashtë unionit arritën në 2.5 miliardë euro, duke shënuar një rritje prej 0.2 miliardë eurosh.
Kina ishte furnizuesi kryesor i lodrave për BE-në, duke përbërë 80% të importeve totale, me një vlerë prej 5.6 miliardë eurosh. Pas saj renditen Vietnami me 6% (418 milionë euro) dhe Mbretëria e Bashkuar me 3% (188 milionë euro).
Sa i përket importeve brenda BE-së nga vendet jashtë unionit, Gjermania dhe Holanda ishin importuesit më të mëdhenj, secila me 17% të totalit, ndërsa Franca zuri 14% të importeve sipas vlerës.
Sa i përket eksporteve, Mbretëria e Bashkuar ishte destinacioni kryesor për lodrat e prodhuara në BE, duke thithur 33% të eksporteve jashtë BE-së, me një vlerë prej 838 milionë eurosh. Ajo ndiqet nga Zvicra me 13% (315 milionë euro) dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës me 10% (245 milionë euro).
Të dhënat tregojnë gjithashtu se tre vende të BE-së përbëjnë gati 60% të eksporteve jashtë BE-së për nga vlera. Çekia ishte eksportuesi kryesor me 28%, e ndjekur nga Gjermania me 17% dhe Belgjika me 13%.
Këto shifra theksojnë varësinë e lartë të BE-së nga importet e lodrave, veçanërisht nga Kina, si dhe rolin e rëndësishëm të disa vendeve anëtare në eksportin e lodrave drejt tregjeve ndërkombëtare.
Autoritetet shëndetësore në Shtetet e Bashkuara kanë lëshuar një paralajmërim urgjent pasi mijëra pasagjerë mund të jenë ekspozuar ndaj fruthit, sëmundjes më ngjitëse në botë, në aeroportin ndërkombëtar Neëark Liberty në New Jersey.
Sipas Departamentit të Shëndetësisë të New Jersey-t (NJDOH), një person i infektuar, jo rezident i këtij shteti, ka udhëtuar nëpër terminalet B dhe C më 19 dhjetor, mes orës 07:00 dhe 19:00, gjatë kulmit të udhëtimeve festive.
Zyrtarët paralajmërojnë se vendndodhja e saktë e personit nuk dihet, ndërsa po kryhet gjurmimi i kontakteve. Personat e ekspozuar mund të shfaqin simptoma deri më 2 janar 2026. Fruthi shfaqet me temperaturë të lartë, kollë, rrjedhje hundësh, sy të skuqur dhe skuqje të lëkurës, ndërsa mund të shkaktojë ndërlikime të rënda, si pneumonia dhe encefaliti.
Sipas CDC-së, në SHBA janë regjistruar mbi 2000 raste fruthi gjatë vitit 2025 dhe tre viktima, duke e bërë këtë shpërthimin më të madh që nga viti 1992.
Ekspertët fajësojnë rënien e normave të vaksinimit, duke theksuar se vaksina MMR mbetet mjeti më efektiv për parandalimin e sëmundjes. Autoritetet u bëjnë thirrje qytetarëve të vaksinohen dhe të kontaktojnë mjekun para çdo vizite shëndetësore në rast dyshimi për ekspozim.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka prezantuar një plan me 20 pika për t’i dhënë fund luftës me Rusinë, të cilin e ka cilësuar si “përpjekjen më të mirë” për arritjen e paqes. Drafti, i diskutuar së fundmi me përfaqësues të SHBA-ve dhe i paraqitur edhe ish-presidentit amerikan Donald Trump, konsiderohet rreth 90% i përfunduar, por mbetet ende i hapur për disa çështje kyçe.
Plani përfshin një sërë masash që synojnë stabilizimin e situatës në Ukrainë dhe parandalimin e një përshkallëzimi të ri të konfliktit.
Çfarë parashikon plani?
Mes pikave kryesore janë ngrirja e vijës së frontit, krijimi i një ushtrie të fuqishme ukrainase prej rreth 800 mijë trupash, e mbështetur financiarisht nga partnerët perëndimorë, si dhe vendosja e garancive të forta të sigurisë, të ngjashme me nenin 5 të NATO-s.
Gjithashtu, parashikohet anëtarësimi i Ukrainës në Bashkimin Europian, me kërkesën që të përcaktohet një afat i qartë për këtë proces. Kievi kërkon që kjo të jetë një garanci politike dhe strategjike për të ardhmen e vendit.
Siguria dhe garancitë ndërkombëtare
Plani përfshin një marrëveshje dypalëshe sigurie me Shtetet e Bashkuara dhe mbështetje ushtarake nga vendet evropiane, përfshirë mbrojtjen ajrore, tokësore dhe detare. Gjithashtu, parashikohet krijimi i një mekanizmi monitorimi për të shmangur rifillimin e luftimeve dhe për të garantuar respektimin e marrëveshjes.
Një tjetër element i rëndësishëm është lirimi i të gjithë robërve të luftës dhe civilëve të ndaluar, si dhe organizimi i zgjedhjeve pas arritjes së një marrëveshjeje paqeje.
Donbasi, nyja më e ndërlikuar
Rajoni i Donetskut mbetet pika më e vështirë e negociatave. Kievi refuzon çdo skenar që parashikon dorëzimin e territoreve të pushtuara dhe propozon krijimin e një zone të çmilitarizuar, ku të dyja palët të tërhiqen dhe siguria të garantohet nga forca ndërkombëtare.
Çështja e Zaporizhzhias
Një tjetër pikë e ndjeshme është centrali bërthamor i Zaporizhzhias, aktualisht nën kontroll rus. Zelensky propozon që ai të funksionojë si një “joint venture” mes Ukrainës dhe Shteteve të Bashkuara, me administrim të përbashkët dhe mbikëqyrje ndërkombëtare. Sipas tij, kjo do të garantonte sigurinë energjetike dhe do të shmangte rreziqet e një aksidenti bërthamor.
Qëndrimi i Moskës
Nga ana tjetër, Moska ka reaguar me tone të ashpra. Presidenti rus Vladimir Putin ka deklaruar se Perëndimi po përpiqet ta detyrojë Ukrainën të pranojë kushte të pafavorshme, ndërsa ka paralajmëruar se Rusia do të vazhdojë operacionet ushtarake nëse nuk arrihet një marrëveshje “e pranueshme”.
Putin ka theksuar se kontrolli i plotë i rajonit të Donetskut mbetet një nga objektivat strategjikë të Rusisë, duke e konsideruar atë një zonë kyçe për sigurinë dhe interesat e saj.
Fqinji me Shqipërinë sapo shkroi historinë
Europa mbushet me lodra kineze
Shqipëria “kampione” e rritjes së çmimeve
Dinamo fiton Superkupën e Shqipërisë
Shpërthim i fuqishëm në Shkodër, vdes 55-vjeçari
Vuçiç njofton shpalljen e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare në Serbi, vitin e ardhshëm
Në Serbi, 33 mijë më shumë të vdekur se të lindur
Mafia shqiptare është aleate e karteleve rivale më të mëdha në Meksikë
AKSHI, transformim historik dixhital, apo kopshti privat i kryeministrit?
Muçobega dhe Basha betonizojnë gjirin e Llamanit
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
Kryetari shqiptar i komunës së Morbachut bëhet viral në Gjermani
Bujqësia po e humb peshën e saj në ekonomi, sektori në rënie të lirë
Berisha uron Kurtin për fitoren: Zgjedhjet, një sukses i vërtetë i demokracisë në Kosovë!
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Princi William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Përplasjet kufitare Taxhikistan-Taleban: Çfarë fshihet pas tyre, pse ndikojnë në Kinë?
Spitalet paralajmëruan se kriza e kujdesit në fund të jetës kërcënon trajtimin
Titujt e gazetave në UK
Disidenti egjiptian kërkon falje për tweets, ndërsa konservatorët kërkojnë dëbim nga Mbretëria e Bashkuar
-
Albania18 hours agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
UK18 hours agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania3 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
Sports17 hours agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
UK3 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Albania19 hours agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
Albania1 day ago
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
-
UK1 day agoPrinci William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim