Bota
Kostoja e gënjeshtrës së Çernobylit dhe pandemia Covid-19
Opinion nga Sylë Ukshini
Sa më shumë që përhapet dhe merr jetë pandemia Covid-19 aq më shumë po shtohen dyshimet për mënyrën, kohën dhe përmasat e shpërthimit dhe përhapjes së saj nga qyteti kinez Wuhan. Përse pikërisht kjo mëdyshje për të vërtetën? Si me Çernobylin më 1986 edhe tani me koronavirusin kemi të bëjmë me dy sisteme komuniste, jo demokratike dhe është vështirë të dihet kostoja e gënjeshtrës dhe ku e vërteta kuptohet me vonesë, ajo varroset bashkë me dëshmitarët e saj. Edhe sot nuk dihet se sa është numri i të vdekurve në aksidentin e centralit bërthamor në Çernobyl, autoritetet zyrtare gjithmonë kanë mbrojtur numrin 31, ndërsa vëzhgues të ndryshëm konsiderojnë se ky numër mund të jetë deri në afro 100 mijë veta dhe rreth 300 mijë veta të zhvendosur nga zona.
I karantinizuar nën moton tashmë të njohur “Rri në shtëpi” vendosa të ndiqja 55 seritë e filmit “Çernobyl” që flet për shpërthimin e centralit atomik në ish-Bashkimin Sovjetik, ngjarje e cila pati ndikim të jashtëzakonshëm për të ardhmen e shtetit sovjetik dhe për të cilën u sakrifikuan shumë njerëz. Por, e vërteta mbase akoma nuk njihet në përmasat e plota. Filmi i shkëlqyer pesë-orësh “Çernobyl” përfundon me fjalët “Në kujtim të të gjithë atyre që vuajtën dhe sakrifikuan”. Është një shënim i përshtatshëm përfundimtar për një seri që mund të shërbejë si homazh për vetëm ata njerëz, punëtorë që vdiqën në shpërthim e këtij centrali bërthamor si dhe një nderim për ata shkencëtarë që folën të vërtetën për të siguruar që kjo tragjedi të mos ndodhte më. I strukturuar dhe i konceptuar në mënyrë të shkëlqyeshme si dhe i interpretuar në mënyrë të jashtëzakonshme nga Jared Harris, Emily Watson, Stellan Skarsgard, dhe më shumë, “Çernobyl” është i hidhur, por ka një fuqi të jashtëzakonshme akumulative. Secilën e konsideroja më mbresëlënëse se ajo paraprakja, pasi kompleksi i Johan Renck, vizioni i shtresuar i një kombi të tërë i ndryshuar nga një ngjarje bërthamore bëhet gjithnjë e më shkatërrues.
Është një kryevepër, por jashtëzakonisht tronditëse. Edhe pse ka skena të rënda, të rrëmben me mënyrën e interpretimit të aktorëve dhe për sekretet që zbulon për këtë ngjarje e cila tronditi asokohe Bashkimin Sovjetik dhe gjithë vendet evropiane për shkak të rrezikut të rrezatimit. Sovjetikët për vite me radhë mbajtën sekret si pasojat ashtu edhe shkaqet që çuan në shpërthimin e këtij centrali bërthamor në periudhën e Luftës së Ftohtë dhe të garës midis SHBA-së dhe BS-së.
Në pesë episode filmi “Çernobyl” tregon jo vetëm çfarë e shkaktoi këtë katastrofë nukleare të vitit 1986, por edhe për mënyrën sesi qeveria sovjetike e Michael Gorbaçovit, dhe sidomos shërbimi i tmerrshëm inteligjent sovjetik, KGB, u përpoqën që ta fshihnin brenda Bashkimit Sovjetik dhe publikut ndërkombëtar atë çfarë realisht kishte ndodhur dhe cilat do të ishin dëmet nga mbetjet radioaktive.
Filmi “Çernobyl” ashtu si Wuhani kinez na dëshmojnë sesa e cënueshme është kjo botë dhe krejt njerëzimi, çfarë potenciali marramendës bërthamor posedon sot bota dhe cila do të ishin pasoja e tij në rast të ndonjë çrregullimi aksidental apo përdorimi agresiv nga vende e regjime jodemokratike? Edhe mënyra sesi në Wuhan doli korona virusi ka lënë shumë pyetje të hapura. Një herë u tha se mori fund, tash sërish thuhet se është margjinalizuar. Ndërkohë numri i vdekjeve në Evropë dhe në SHBA është i jashtëzakonshëm, mbase numrin real në Kinë nuk do ta kuptojmë asnjëherë.
Në një nga skenat e filmit, Valery Legasov (Jated Haaris) kimisti sovjetik dhe përgjegjësi për të hulumtuar se çfarë kish shkuar pyet “Cili është çmimi i gënjeshtrës?”. Sa më shumë hulumtohen shkaqet e vërteta të aksidentit aq më e pasigurt bëhet jeta për kimistin sovjetik dhe ekipin e tij. Sovjetikët i frikëson vetëm e vërteta, ata duan ta dëgjojnë dhe ta përhapin vetëm gënjeshtrën, ngjashëm si bëjnë tani rusët shumë gjëra në hapësirën tonë dhe më gjerë.
“Rreziku i vërtetë është se nëse ne dëgjojmë gënjeshtra, atëherë ne nuk do të arrijmë që të dallojmë të vërtetën”, thotë kimisti i përkushtuar sovjetik. Në këtë histori nuk ka rëndësi se kush janë heronjtë. E gjithë që duhet ta dinë është, kush duhet fajësuar?”
“Nuk je një hero. Jo thjeshtë një njeri i mbaruar dhe që e ka harruar vetveten”, i thotë kimistit, njeriu i ftohtë i KGB-së. Në anën tjetër kimisti i përgjigjet: “E di kush jam dhe çfarë kam bërë. Në një botë të drejtë do të më qëllonin për gënjeshtrat, por jo për këtë, jo për të vërtetën”. Lufta për të vërtetën vazhdon me kërcënimin për jetë. “Shkencëtarët… dhe fiksionet e tua idiote… kur të vijë plumbi pas koke, ç’vlerë do të ketë?” thotë njeriu i fuqishëm i shtetit sovjetik.
Më tej kimistit i bëhet e qartë se puna e tij e madhe e sintetizuar në një raport profesional nuk do të pranohej dhe as nuk do të shpërndahej për shtyp. “Nuk do të komunikosh me askënd për Çernobylin”, është mesazhi që merr kimisti. Ai po ashtu e kupton se tani tutje do të jetonte aq sa dëshironte regjimi komunist, por jo si shkencëtar, pa miq, pa autoritet. “Do të mbetesh kaq i parëndësishëm për botën rreth teje sa kur të vdesësh do të jetë jashtëzakonisht e vështirë ta kuptosh që ke jetuar ndonjëherë”, është ndëshkimi që merr kimisti i përkushtuar nga shteti i tij sovjetik.
E kupton se të jesh shkencëtar duhet të jesh naiv, sepse ata që janë të përqendruar në kërkimin e së vërtetës sa nuk e kuptojnë sa pak veta e gjejnë atë. Por, ajo është gjithmonë aty, e shohim ose jo, pavarësisht nëse zgjedhim ta shohim ose jo. E vërteta nuk do t’ia dijë për nevojat apo dëshirat tona.
E vërteta nuk do t’ia dijë për dëshirat e qeverive
Pra, nuk do t’ia dijë as për qeveritë tona, për ideologjitë tona, fetë tona. Do të qëndrojë në pritje të gjithë kohës. Fundja, kjo është dhuntia e Çernobylit. Kur kisha frikë për koston e të vërtetës, tani pyes, cila është kostoja e gënjeshtrës? Kur përfundon incizimin kimisti Valery Legasov vrau veten, në moshën 51-vjeçare më 28 prill 1988, fiks dy vjet pas shpërthimit të Çernobylit. Pas vdekjes së tij, zyrtarët sovjetikë më në fund njohën gabimet e projeksionit të reaktorit bërthamor të Bashkimit Sovjetik. Më pas reaktorët u riparuan për të parandaluar përsëritjen e një aksidenti tjetër si ai i Çernobylit.
Në film dokumentohet se 400 minatorë bënë një punë të jashtëzakonshme ditë e natë për një muaj për të ndaluar shkrirjen totale bërthamore, e cila do të kishte pasoja edhe më të mëdha nga radioaktiviteti, i cili pushtoi pothuaj gjithë qiellin e Evropës në atë kohë. Vlerësohet se, të paktën 100 minatorë vdiqën para moshës 40 vjeçare.
Mbi 600 mijë njerëz u rekrutuan për të shërbyer nën Zonën e Përjashtimit. Pavarësisht përhapjes së sëmundjes dhe vdekjeve si rezultat i rrezatimit, qeveria sovjetike nuk ruajti të dhënat zyrtare për fatin e tyre. Rajoni i ndotur i Ukrainës dhe i Bjellorusisë, njëkohësisht Zona e Përjashtimit përfshinte 2600 kilometra katrorë. Rreth 300 mijë njerëz u shpërngulën nga shtëpitë e tyre. U thanë që do të ishte e përkohshme, por edhe sot është e ndaluar të kthehen. Pas shpërthimit kishte një rritje dramatike të numrit të të prekurve me kancer në Ukrainë dhe Bjellorusi. Numri më i lartë ishte ndër fëmijët. Në fakt, ka edhe sot e kësaj dite të sëmurë nga rrezatimi i madh i Çernobylit. Por, edhe sot nuk dihet kostoja e vërtetë njerëzore e Çernobylit. Shumica e vlerësimeve variojnë nga 4 mijë në 93 mijë vdekje. Ndërsa, që nga viti 1987, numri zyrtar i vdekjeve mbeti i pandryshuar – ai është 31 veta.
Më 2017, puna u përmbush me mbylljen e re të sigurt të Çernobylit me një kosto afro 2 miliardë dollarë.
Por pavarësisht, tentativës për ta mbajtur të fshehur të vërtetën për shpërthimin e Çernobylit, ajo pati pasoja edhe më të mëdha saqë mund të kishte paramenduar ndokush edhe brenda qeverisë sovjetike në Moskë. Vetë Michael Gorbaçov, i cili drejtoi Bashkimin Sovjetik deri në shpërbërjen e tij me 1991, më 2006 shkroi: “Shpërthimi bërthamor në Çernobyl ishte ndoshta arsyeja e vërtetë e rënies së Bashkimit Sovjetik”.
Edhe në rastin e dëmeve në njerëz dhe në ekonomi nga Covid-19 nuk mund të thuhet sesa do jetë, por ajo që vlerësohet se kjo pandemi është sfida më e madhe e botës që nga përfundimi i Luftës së Dytë Botërore. Me gjasë edhe kinezët, ashtu si dikur sovjetikët, e kanë fshehur të vërtetën për disa javë, madje, edhe për disa muaj për eksplodimin e virusit në Wuhan. Nëse Çernobil u bë paralajmërim i dekompozimit të Bashkimit Sovjetik si shtet, Wuhan çfarë paralajmërimi jep për Kinën dhe rendin ndërkombëtar?
Sistemi i drejtësisë argjentinase ka ngritur zyrtarisht akuza ndaj presidentit dhe financierit të Federatës së Futbollit Argjentinas (AFA), Claudio “Chiqui” Tapia dhe Pablo Toviggino, në një hetim mbi kontributet e sigurimeve shoqërore dhe taksave të tjera. Procedurat rrjedhin nga një ankesë e paraqitur nga Drejtoria e Përgjithshme e Taksave (DGI) dhe kanë të bëjnë me taksa të papaguara që arrijnë në total mbi 19 miliardë peso, ekuivalente me afërsisht 13 milionë dollarë, gjatë dy viteve të fundit.
Parregullsitë e supozuara kanë të bëjnë me mbajtjet e TVSH-së, taksën mbi të ardhurat dhe kontributet e pensioneve midis marsit 2024 dhe shtatorit 2025. Ligji argjentinas parashikon dënime me burg nga dy deri në gjashtë vjet për këto vepra penale. Sipas prokurorisë, duke pasur parasysh dimensionin financiare të AFA-s dhe shumën e diskutuar, hetimi mund të shtrihet edhe tek anëtarët e tjerë të bordit drejtues. Ky është i pari nga tre hetimet e hapura ditët e fundit që përfshijnë menaxhmentin e lartë të federatës së futbollit.
Hetimet e tjera kanë të bëjnë me parregullsi të dyshuara financiare që lidhen me kompaninë Sur Finanzas dhe blerjen e një prone luksoze në provincën e Buenos Aires. Nga ana e saj, AFA ka mohuar akuzat, duke denoncuar një “sulm të koordinuar” nga qeveria e Presidentit Javier Milei. Përballja mes palëve vazhdon për më shumë se një vit dhe është nxitur nga plani i qeverisë për të futur modelin e shoqërisë aksionare në futboll, një propozim deri më tani i refuzuar nga AFA dhe shumica e klubeve.
Për më shumë se një vit, Elías Padilla kishte kursyer për të bërë udhëtimin nga Hondurasi në Shtetet e Bashkuara si një emigrant pa dokumente.
Si shofer Uber në rrugët e bllokuara të kryeqytetit, Tegucigalpa, nuk ka qenë e lehtë për të që të kursejë para. Në ditë të këqija ai fiton vetëm 12 dollarë (9 paund) në 12 orë.
Tani, megjithatë, planet e tij janë pezulluar.
Imazhet e emigrantëve pa dokumente në qytetet kryesore të SHBA-së, të cilët zvarriten nga agjentët e Imigracionit dhe Doganave (ICE), me kyçet e duarve të lidhura me zinxhirë, kanë dekurajuar të paktën një emigrant të mundshëm në Amerikën Qendrore të udhëtojë drejt veriut.
«Dua të përmirësoj kushtet e mia të jetesës sepse fitojmë shumë pak këtu», shpjegon Elías ndërsa udhëtojmë me makinë nëpër qytet. «Merrni për shembull këtë lloj pune: një shofer Uber në SHBA fiton në një orë atë që unë do të fitoja në një ditë».
Ashtu si shumica e emigrantëve honduras, Elías thotë se qëllimi kryesor i arritjes në SHBA do të ishte dërgimi i parave në shtëpi.
“Por e shoh çfarë po bën Trump dhe kjo më ka bërë të mendohem dy herë”, pranon ai.
«Do të pres të shoh se çfarë do të sjellë ndryshimi në qeveri këtu», thotë ai, duke iu referuar zgjedhjeve të fundit presidenciale. «Shpresoj që gjërat do të përmirësohen».
Ndryshimi i mendjes së Elías padyshim do të jetë një lajm i mirëpritur për arkitektët e politikave të imigracionit të Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, përfshirë carin e kufijve Tom Homan dhe këshilltarin e sigurisë atdhetare Stephen Miller.
Përveç largimit të emigrantëve pa dokumente nga toka amerikane, operacionet kontraverse të ICE-së në Los Angeles, Chicago, Charlotte dhe Minneapolis kishin gjithmonë për qëllim edhe dekurajimin e njerëzve si Elías që të përpiqeshin të largoheshin nga Hondurasi.
Megjithatë, politikat i kanë sjellë një të ardhur të papritur ekonomisë së Hondurasit: mijëra hondurasanë që jetojnë pa dokumente dhe nën radar në ato qytete po dërgojnë në shtëpi më shumë remitanca se kurrë.
Me shumë hondurasianë pa dokumente që ndajnë ndjenjën e një kërcënimi ose afati të afërt për të ardhmen e tyre, shumë prej tyre po përpiqen t’u dërgojnë çdo dollar të tepërt familjeve të tyre para se të jetë tepër vonë.
Midis janarit dhe tetorit të këtij viti, pati një rritje prej 26% të remitancave në Honduras krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.
Në fakt, edhe pse numri i tyre po zvogëlohet në SHBA, hondurasit e rritën shumën që dërguan në shtëpi nga 9.7 miliardë dollarë (7.2 miliardë paund) në të gjithë vitin 2024 në më shumë se 10.1 miliardë dollarë (7.5 miliardë paund) vetëm në nëntë muajt e parë të këtij viti.
BBC foli me njërin prej tyre, Marcos (jo emri i tij i vërtetë), në telefon nga një qytet i madh amerikan ku ai ka jetuar për pesë vjet, duke punuar në ndërtim.
“Shumica e parave që dërgoj në shtëpi shkojnë për familjen që të mbulojë nevojat bazë si ushqimi. Por edhe që të mund të lënë diçka mënjanë për të blerë një tokë të vogël ku mund të ndërtojmë një shtëpi, ndoshta të blejmë një makinë”, thotë ai.
Që kur Trump mori detyrën, Marcos thotë se mban vetëm minimumin që i nevojitet për qira dhe ushqim në SHBA. Çdo gjë tjetër shkon në Honduras.
Ai e ka rritur vazhdimisht shumën që u dërgon gruas dhe dy fëmijëve të tij në kryeqytetin e Hondurasit, Tegucigalpa, “nga 500 dollarë në muaj në rreth 300 dollarë në javë”, thotë ai. Ai gjithashtu përpiqet të dërgojë edhe më shumë në dhjetor për të mbuluar shpenzimet e Krishtlindjeve.
“Është si një garë me kohën” për të dërguar në shtëpi sa më shumë të jetë e mundur përpara se të përfshihet në rrjetën e arrestimeve të ICE-së, shpjegon Marcos.
“Më parë mendoja të sillja familjen time këtu. Tani, me gjithçka që po ndodh me Trumpin dhe ICE-në dhe me kaq shumë frikë në rrugë, dua vetëm të sigurohem që nëse më kapin, do të ketë pak para mënjanë atje poshtë.”
Pjesërisht, shton ai, ai po përpiqet gjithashtu të përgatitet për mundësinë e arrestimit të tij, duke e ditur se familja e tij nuk do të jetë në gjendje të mbështetet tek ai që do të jetë në gjendje t’i sigurojë jetesën nëse do të qëndrojë në një qendër paraburgimi për dy muaj.
Por politikat e Trump nuk po ndikojnë vetëm në ekonominë formale përmes remitancave. Ekonomia e paligjshme, përmes kontrabandës së njerëzve, është prekur gjithashtu.
Jimmy (nuk është emri i tij i vërtetë) është një ish -kojot ose kontrabandist njerëzish i cili pranoi të fliste me BBC-në në një vendndodhje jashtë kryeqytetit. Për 20 vjet ai siguroi jetesën duke transportuar njerëz nëpër Meksikë, që përgjithësisht konsiderohet si pjesa më e rrezikshme e udhëtimit.
Është një industri e paligjshme e drejtuar kryesisht nga grupet meksikane të krimit të organizuar dhe, megjithëse Jimmy pretendon se nuk ka punuar konkretisht për asnjë nga kartelet e mëdha, ai pranon se ka vepruar me njohuritë dhe bekimin e tyre.
Sot, thotë ai, klientët potencialë po vërejnë se “çmimi është dyfishuar, nga 12,000-13,000 dollarë për person në rreth 25,000-30,000 dollarë”.
“Megjithatë, njerëzit ende po ia dalin mbanë,” këmbëngul Jimmy. “Ishte shumë më tepër nën aplikacionin CBP One [një rrugë ligjore e epokës së Bidenit për të paraqitur kërkesa për azil], por ndoshta 40% ende po ia dalin mbanë.”
Më pak njerëz po largohen sepse “jo të gjithë mund të paguajnë” kostot e larta të kontrabandistëve të njerëzve, shton ai.
Mes tyre, shoferi i Uber, Elías Padilla.
Duke punuar shumë dhe duke shitur sende personale për të mbledhur fondet, Elías thjesht nuk mund të përballojë rrezikun e deportimit menjëherë pas mbërritjes në SHBA.
Edhe pse e di që shanset e tij për t’u vendosur me sukses në SHBA janë zvogëluar nën presidencën e Trump, Elías thotë se nuk ka shumë zgjedhje veçse të presë – që të kalojë ose vala aktuale e bastisjeve të ICE-së ose e gjithë presidenca e Trump.
Ai shton se emigrantët e Amerikës Qendrore kanë parë të gjitha llojet e politikave të ashpra kundër tyre gjatë viteve – si nga qeveritë rajonale ashtu edhe nga Uashingtoni. Me perspektivën ekonomike në Honduras ende të zymtë, Elías mendon se ka pak gjëra që mund t’i mbajnë njerëzit prapa për një kohë të gjatë. Madje as masat aktuale të ashpra.
“Trump vetëm sa i ka shtyrë planet e mia,” këmbëngul ai. “Jo i ka anuluar ato.”
nga Sam Woodhouse
Brigitte Bardot, e cila vdiq në moshën 91-vjeçare, fshiu nga kinemaja portretizimin e qetë të grave të viteve 1950, duke ardhur për të personifikuar një epokë të re të çlirimit seksual.
Në ekran, ajo ishte një koktej francez i sharmit prej koteleje dhe sensualitetit kontinental. Një botim e quajti atë “princesha e fryrë dhe kontesha e “eja këtu”, por ishte një imazh që ajo filloi ta urrente.
E reklamuar pa mëshirë si një simbol seksi hedonist, Bardot u zhgënjye nga ambicia e saj për t’u bërë një aktore serioze. Përfundimisht, ajo braktisi karrierën e saj për të bërë fushatë për mirëqenien e kafshëve.
Vite më vonë, reputacioni i saj u dëmtua kur bëri fyerje homofobike dhe u gjobit disa herë për nxitje të urrejtjes racore. Djali i saj e paditi gjithashtu për dëmtim emocional pasi ajo tha se do të kishte preferuar të “lindte një qenush të vogël”.
Ishte një shenjë në kujtimin e një ikone, e cila – në kulmin e saj – i vuri në plan të parë bikinit, dëshirën femërore dhe kinemanë franceze.
Brigitte Anne-Marie Bardot lindi në Paris më 28 shtator 1934.
Ajo dhe motra e saj, Marie-Jeanne, u rritën në një apartament luksoz në lagjen më luksoze të qytetit.
Prindërit e saj katolikë ishin të pasur dhe të devotshëm, dhe kërkonin standarde të larta nga fëmijët e tyre.
Miqësitë e vajzave mbikëqyreshin nga afër. Kur ato thyenin vazon e preferuar të prindërve të tyre, ato rriheshin me kamzhik si ndëshkim.
Ndërsa trupat gjermane pushtuan Parisin gjatë Luftës së Dytë Botërore, Bardot e kaloi pjesën më të madhe të kohës në shtëpi, duke kërcyer me muzikë disqesh.
Nëna e saj e inkurajoi interesin e saj dhe e regjistroi në klasa baleti që në moshën shtatë vjeç.
Mësuesi i saj në Konservatorin e Parisit e përshkroi atë si një nxënëse të shkëlqyer dhe ajo vazhdoi të fitonte çmime.
Jeta si një ‘eune fille’
Por Bardot e ndiente jetën klaustrofobike. Në moshën 15 vjeç, ajo kujtoi më vonë: “Po kërkoja diçka, ndoshta një përmbushje të vetes”.
Një mik i familjes e bindi të pozonte për kopertinën e Elle, revistës kryesore të grave në Francë, dhe fotografitë shkaktuan një sensacion.
Në atë kohë, gratë në modë kishin flokë të shkurtër, i kombinonin me kujdes aksesorët dhe vishnin xhaketa të qepura me kujdes e rroba mbrëmjeje prej mëndafshi.
Flokët e Brigitit i rridhnin rreth shpatullave. Me trupin e hollë dhe atletik të balerinës, ajo nuk ngjante aspak me shoqet e saj modele.
E fotografuar me një seri veshjesh rinore dhe moderne, ajo u bë personifikimi i një stili të ri “jeune fille” (vajze e re).
Në moshën 16-vjeçare, ajo e gjeti veten vajzën më të famshme të kopertinës në Paris.
Fotografitë e saj tërhoqën vëmendjen e regjisorit të filmit Marc Allegret, i cili i udhëzoi asistentit të tij, Roger Vadim, ta gjurmonte atë.
Testet e ekranit nuk patën sukses, por Vadim – i cili ishte gjashtë vjet më i madh – e mori atë, fillimisht si të mbrojturën e tij dhe më pas si të fejuarën e tij.
Ata filluan një aferë të fortë, por kur prindërit e Bardot e morën vesh, e kërcënuan se do ta dërgonin në Angli.
Roger Vadim, ‘ujku i saj i egër’
Në shenjë hakmarrjeje, ajo u përpoq t’i jepte fund jetës, por u zbulua dhe u ndalua në kohë.
Brigitte ishte e dashuruar me regjisoren aspirante.
Ai i dukej asaj si një “ujk i egër”.
“Ai më shikoi, më frikësoi, më tërhoqi dhe unë nuk dija më se ku isha”, shpjegoi ajo më vonë.
Nën një presion të tillë, prindërit e saj u dorëzuan, por e ndaluan çiftin të martohej derisa Brigitte të mbushte 18 vjeç.
Sapo u kalua ky moment historik, çifti eci drejt altarit.
Duke u bërë një ikonë
Vadim filloi ta shndërronte Bardot në yllin që ai besonte se ajo mund të ishte.
Ai ia shiti fotot e dasmës së tyre revistës Paris-Match dhe e udhëzoi atë se si të performonte në publik.
Ai e ndihmoi gruan e tij të re të gjente role të vogla në një duzinë filmash të vegjël, shpesh duke luajtur role të dashura femra të fryra, por të pafajshme.
Por, deri në vitin 1956, ajo ishte kryesisht e famshme për pozimin me bikini – deri atëherë një veshje e ndaluar në Spanjë, Itali dhe pjesën më të madhe të Amerikës për shkak se ishte në kufijtë e etikës – dhe për popullarizimin e modelit të flokëve në formë koshereje bletësh.
Pastaj erdhi peroksidi dhe pjesa që e bëri atë një yll.
Atë vit, filmi i parë i Vadimit, “Dhe Zoti krijoi gruan”, u shfaq në Paris. Ai dështoi të fitonte para në Francë, por shkaktoi trazira në Shtetet e Bashkuara.
Në një vend të mësuar me Doris Day-n, Bardot ishte një sensacion.
Personazhi i saj ndjek orekset e saj seksuale, pa turp, siç bëjnë burrat. Ajo kërcen zbathur në një gjendje transi, lëkura e saj shkëlqen nga djersa, me flokët e saj të krehura të çrregullta dhe të lëshuara.
Mungesa e saj e frenimit shkakton shembjen e rendit shoqëror; jashtë kinemasë, reagimi ishte po aq intensiv.
Ekzistencialistja Simone de Beauvoir e cilësoi atë si një ikonë të “lirisë absolute” – duke e ngritur Brigitte në statusin e një filozofie.
Por shumica morale amerikane u mobilizua. Filmi u ndalua në disa shtete dhe gazetat e denoncuan shthurjen e tij.
Për audiencën, Bardot u bë e padallueshme nga personazhi që luante. Paris-Match e quajti atë “imorale nga koka te këmbët”.
Dhe kur Bardot iku me bashkë-yllin e saj, Jean-Louis Trintignant, imazhi i saj si një libertine e shfrenuar ishte i pashmangshëm.
Ajo u divorcua nga Vadimi, i cili reagoi ashtu siç mund të reagonte vetëm një francez.
«Preferoj të kem atë lloj gruaje», tha ai, «duke e ditur se ajo është jobesnike, sesa të kem një grua që më donte mua dhe askënd tjetër».
Ai vazhdoi të punonte përsëri me Bardot, dhe më vonë jetoi me Catherine Deneuve dhe u martua me Jane Fonda.
Një nënë e pavullnetshme
Në vitin 1959, Brigitte – pas disa historive dashurie – u martua me aktorin Jacques Charrier, me të cilin luajti në filmin Babette Goes To War.
Çifti pati një djalë, Nicolas, por Bardot e urrente shtatzëninë e saj: duke e goditur veten vazhdimisht në stomak dhe duke iu lutur mjekut për morfinë për të shkaktuar një abort.
“E pashë barkun tim të sheshtë dhe të hollë në pasqyrë si një mik i dashur mbi të cilin isha gati të mbyllja kapakun e një arkivoli”, kujtoi ajo më vonë.
Pas divorcit të pashmangshëm, Nikolasi nuk e pa nënën e tij për dekada të tëra.
Ai e paditi Bardot për dëmtim emocional kur ajo botoi një autobiografi në të cilën deklaroi se do të kishte preferuar të “lindte një qen të vogël”.
Brigitte ishte tani aktorja më e paguar në Francë, me disa që sugjeronin se ajo ishte më e vlefshme në aspektin e tregtisë së jashtme sesa në industrinë e makinave të vendit.
Por ajo donte të merrej seriozisht si aktore. “Nuk kam pasur shumë mundësi të aktroj,” u ankua ajo, “kryesisht më është dashur të zhvishem.”
Ajo filloi të tërhiqte vëmendjen e regjisorëve më të respektuar të Evropës, duke fituar vlerësime kritike në dramën e fuqishme të Valës së Re të Jean-Luc Godard, Le Mépris (Përçmimi).
Por cilësia e përgjithshme e punës së saj ishte e përzier, veçanërisht kur ajo guxoi të dilte jashtë Francës dhe në Hollywood.
Një martesë e tretë, me një playboy milioner gjerman, u pasua nga një sërë të dashurash – megjithëse, në mënyrë të pazakontë, ajo e refuzoi Sean Connery-n.
Ajo bëri dhjetëra albume, së bashku me Serge Gainsbourg dhe Sacha Distel.
Me Gainsbourg, ajo regjistroi këngën shqetësuese “Je T’aime… Moi Non Plus”, megjithëse iu lut atij të mos e publikonte.
Një vit më vonë, ai e riregjistroi këngën me aktoren britanike, Jane Birkin. Ajo u bë një hit i madh në të gjithë Evropën, me versionin e Bardot që mbeti i fshehur për 20 vjet.
Aktivist për të drejtat e kafshëve
Pas gati 50 filmash, ajo njoftoi se po tërhiqej për t’ia kushtuar jetën mirëqenies së kafshëve në vitin 1973.
“Ua dhashë bukurinë dhe rininë time burrave,” tha ajo. “Do t’ua jap mençurinë dhe përvojën time kafshëve.”
Ajo mblodhi 3 milionë franga (atëherë rreth 300,000 paund) për të themeluar Fondacionin Brigitte Bardot, duke nxjerrë në ankand bizhuteritë dhe memorabiliet e saj filmike.
Bardot – ose BB siç njihej në Francë – bëri fushatë kundër vrasjes vjetore të fokave në Kanada dhe irritoi disa nga bashkatdhetarët e saj duke dënuar ngrënien e mishit të kalit.
Ajo u bë vegjetariane, sulmoi qeverinë kineze për “torturimin” e arinjve dhe shpenzoi qindra mijëra dollarë për një program për të sterilizuar qentë endacakë rumunë.
Një fund i trazuar për një jetë të trazuar
Në vitet e saj të mëvonshme, ajo u ndoq penalisht në disa raste për urrejtje racore.
Ajo kundërshtoi mënyrën se si fetë islame dhe hebraike i therin kafshët për ushqim.
Por mënyra se si ajo i shprehu kritikat e saj ishte e pafalshme dhe – në fakt – e paligjshme.
Në vitin 1999, ajo shkroi se “atdheu im është pushtuar nga një mbipopullim i të huajve, veçanërisht myslimanëve”. Kjo e dënoi Bardot me një gjobë të madhe.
Ajo vazhdoi të kritikonte martesat ndëretnike dhe të fyente burrat gej të cilët, sipas saj, “luajnë të pasmet, ngrenë gishtat e vegjël lart dhe me zërat e tyre të vegjël kastratosë ankohen për atë që i kanë bërë ata heteroseksualë të tmerrshëm”.
Bardot ishte aq shpesh në gjykatë saqë, në vitin 2008, prokurori deklaroi se ishte “i lodhur” nga ngritja e akuzave kundër saj.
Në vitet 1960, Brigitte Bardot u zgjodh si fytyra zyrtare e Marianne, emblemës së lirisë franceze.
Pastaj ajo vetë u bë një ikonë: një grua e bukur, e çliruar dhe moderne që refuzoi të konformohej me stereotipet e vjetruara.
Pas tre martesave të dështuara dhe disa tentativave për vetëvrasje, ajo hoqi dorë nga vëmendja për të bërë fushatë kundër mizorisë ndaj kafshëve. Për habinë e saj, magjepsja e medias me të vazhdoi, edhe kur fama u bë famëkeqe.
Ajo la pas bashkëshortin e saj të katërt, Bernard d’Ormale, një ish-këshilltar i politikanit të ndjerë të ekstremit të djathtë Jean-Marie Le Pen.
Dhe, në një fund të trazuar të një jete të trazuar, mendimet politike të Bardot bënë që ajo t’i kalonte vitet e fundit si një grua gjysmë e vetmuar duke luftuar akuzat për urrejtje racore në gjykata.
Presidenti i Federatës Argjentinase të Futbollit, Tapia, rrezikon burgun
Veshjet sintetike mund të ndikojnë në shëndetin riprodhues të grave dhe burrave
Nga frika e deportimit, hondurasit në SHBA dërgojnë më shumë para në shtëpi se kurrë më parë
Shqetësime për ‘superioritetin’ mbi vizitën e jahtit mbretëror në Irlandë në vitin 1996
Spitalet paralajmëruan se kriza e kujdesit në fund të jetës kërcënon trajtimin
Brigitte Bardot: Bjondia seksi që revolucionarizoi kinemanë franceze
Burri qëllohet për vdekje nga policia pas përplasjes së dy makinave
Trump dhe Zelensky duken më optimistë – por tregojnë pak prova se paqja është afër për Ukrainën
John Simpson: ‘Kam raportuar për 40 luftëra, por nuk kam parë kurrë një vit si viti 2025’
Disidenti egjiptian kërkon falje për tweets, ndërsa konservatorët kërkojnë dëbim nga Mbretëria e Bashkuar
Pse të rinjtë po largohen për të punuar jashtë vendit?
Titujt e gazetave në UK
Meloni apel për unitet: Aleanca SHBA-BE-Ukrainë, e vetmja rrugë për të ulur Rusinë në tryezë
Zjarr në një azil pleqsh në Indonezi, humbin jetën 16 të moshuar
Albin Kurti fiton zgjedhjet në Kosovë, Vetëvendosja feston me fishekzjarre në Prishtinë
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
Princi William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
Dalin Exit Poll-et e para, Vetëvendosja rikonfirmohet forcë e parë, Hamza 23.9 përqind, Abdixhiku 16.1 përqind
Presidenti i Ukrainës, Zelensky mbërrin në Mar-a-Lago, takohet me presidentin Trump
Përplasjet kufitare Taxhikistan-Taleban: Çfarë fshihet pas tyre, pse ndikojnë në Kinë?
Numërohen 81% e kutive të votimit në Kosovë: Albin Kurti drejt mandatit të tretë si kryeministër
KQZ numëron mbi 80% të votave, Vetëvendosje në epërsi të thellë
Elozhi i kujtesës
Amnisti penale nga qeveria! Lamallari: 380 të burgosur lirohen, 900 të tjerë përfitojnë ulje dënimi (video)
KQZ: Ka nisur numërimi i votave, sonte rreth orës 23:00 presim t’i kemi rezultatet preliminare
Kurti voton në Prishtinë: Shpresoj që pjesëmarrja të jetë masive
-
Albania2 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
Albania13 hours ago
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
-
UK2 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Albania13 hours ago
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
-
Albania14 hours ago
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
-
UK12 hours agoPrinci William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
-
Kosova15 hours ago
Dalin Exit Poll-et e para, Vetëvendosja rikonfirmohet forcë e parë, Hamza 23.9 përqind, Abdixhiku 16.1 përqind
-
Bota13 hours ago
Presidenti i Ukrainës, Zelensky mbërrin në Mar-a-Lago, takohet me presidentin Trump